Vận dụng cơ chế đặc thù, tạo đột phá phát triển

Phát huy vai trò nguồn lực

Nghị quyết số 15-NQ/TW ngày 05/5/2022 của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 xác định mục tiêu đến năm 2030: “Thủ đô Hà Nội là Thành phố Văn hiến - Văn minh - Hiện đại; trở thành trung tâm, động lực thúc đẩy phát triển vùng đồng bằng sông Hồng, vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và cả nước; hội nhập quốc tế sâu rộng, có sức cạnh tranh cao với khu vực và thế giới, phấn đấu phát triển ngang tầm Thủ đô các nước phát triển trong khu vực”. Đồng thời cũng đặt ra yêu cầu “rà soát, hoàn thiện hệ thống pháp luật với các cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội”. Với Luật Thủ đô 2024, đã đáp ứng được yêu cầu, tạo cơ chế, chính sách đặc thù vượt trội và phân cấp cho chính quyền Thủ đô Hà Nội thẩm quyền, trách nhiệm giải quyết công việc phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ đặc thù của Thủ đô, trọng tâm là các lĩnh vực đầu tư, tài chính, quy hoạch, đất đai, quản lý trật tự xây dựng, giao thông, môi trường, dân cư…

Hà Nội định hướng phát triển đô thị Xanh - Văn minh - Hiện đại. Ảnh: Phạm Hùng

Cùng với đó, Luật đã có những cú hích quan trọng, tạo cơ sở pháp lý để Hà Nội phát triển nhanh và bền vững, đáng chú ý là các cơ chế huy động, sử dụng nguồn lực của Thủ đô theo các quy định được thiết kế chủ yếu nhằm mục tiêu đánh thức tiềm năng, nguồn lực rất lớn hiện có của TP phục vụ cho phát triển, tăng tốc. Bởi như các chuyên gia đã nhận định, Thủ đô muốn đạt được đột phá về phát triển phải có được những nguồn lực dồi dào cần thiết.

Trong đó, Luật đã bổ sung các quy định mang tính ưu đãi về tài chính, ngân sách áp dụng cho TP như quyết định áp dụng trên địa bàn một số loại phí, lệ phí chưa được quy định trong danh mục phí, lệ phí ban hành kèm theo Luật Phí và lệ phí và được hưởng 100% số thu tăng thêm từ các khoản thu do điều chỉnh chính sách phí, lệ phí (khoản 4, khoản 5 Điều 34), các khoản thu khi thực hiện mô hình khu phát triển thương mại và văn hóa (khoản 7 Điều 21), thu tiền sử dụng không gian ngầm (khoản 2 Điều 19), tiền thu đối với diện tích sàn xây dựng tăng thêm của các dự án xây dựng công trình dân dụng do việc tăng hệ số sử dụng đất và các chỉ tiêu quy hoạch khác của khu vực TOD, tiền thu từ việc khai thác giá trị tăng thêm từ đất trong khu vực TOD, phí cải thiện hạ tầng (khoản 4 Điều 31)…

Luật cũng cho phép TP được thí điểm thành lập Quỹ đầu tư mạo hiểm có sử dụng ngân sách Nhà nước để đầu tư vốn vào các DN công nghệ cao, DN khoa học công nghệ, DN khởi nghiệp sáng tạo trong các lĩnh vực trọng điểm về khoa học công nghệ của TP nhằm hỗ trợ, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và thương mại hóa sản phẩm khoa học công nghệ (khoản 1 Điều 36). Việc quản lý, sử dụng các nguồn vốn của Quỹ đầu tư mạo hiểm được thực hiện theo nguyên tắc thị trường, chấp nhận khả năng rủi ro (Điều 36).

Nhằm thu hút đầu tư, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án đầu tư, Luật Thủ đô 2024 cũng quy định một số cơ chế đặc thù, phân quyền mạnh mẽ cho TP. Theo đó, đối với dự án sử dụng ngân sách địa phương thì HĐND quyết định chủ trương mà không phụ thuộc vào quy mô vốn. Phân quyền từ thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ cho UBND TP chấp thuận chủ trương đầu tư đối với một số dự án (Điều 37). Cho phép tách dự án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, giải phóng mặt bằng ra khỏi dự án đầu tư công đối với dự án nhóm B, nhóm C (Điều 38); áp dụng đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP) trong lĩnh vực văn hóa, thể thao…. Đồng thời, quy định về thu hút nhà đầu tư chiến lược trong một số lĩnh vực mà TP ưu tiên; phát triển trung tâm đổi mới sáng tạo, trung tâm nghiên cứu và phát triển…

Tạo đà để Thủ đô phát triển bền vững

Theo đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường (đoàn đại biểu Quốc hội TP Hà Nội), nhiều cơ chế, chính sách trong Luật giúp Hà Nội có thêm nhiều nguồn lực phát triển mang tính đột phá. Trong Luật Thủ đô ghi rõ, sau này những luật khác ban hành nếu có điều khoản nào trái sẽ căn cứ theo Luật Thủ đô. Ví dụ những đặc thù về vị trí địa chính trị của Thủ đô Hà Nội, quy định về ngân sách TP được giữ lại toàn bộ phần ngân sách T.Ư được hưởng theo tỷ lệ phân chia các khoản thu tiền sử dụng đất, tiền cho thuê đất thuộc thẩm quyền quản lý của TP để Hà Nội đầu tư cho nhiều công trình hạ tầng quan trọng, đặc biệt hỗ trợ cho việc di dời các cơ quan, đơn vị theo Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065. Đây là cơ chế để Hà Nội tạo thêm nhiều nguồn lực phát triển.

Nhiều ý kiến cũng nhận định, các cơ chế, chính sách đặc thù về tài chính và vốn đầu tư giúp chính quyền TP Hà Nội có thể huy động được nhiều hơn, kịp thời hơn mọi nguồn nội lực trong Thủ đô và tranh thủ được tối đa mọi nguồn nội lực, phân bổ những nguồn lực này hợp lý nhất theo địa bàn và lĩnh vực, cho chương trình và kế hoạch. Đồng thời có thể sử dụng nguồn lực với hiệu quả thiết thực nhất, làm cho việc đạt được những đột phá phát triển mới cho Thủ đô trở nên khả thi.

Việc cụ thể hóa cơ chế, chính sách đặc thù thành biện pháp, công việc cụ thể đang được TP chủ động và phối hợp tiến hành kịp thời, từ đó, góp phần giải phóng được mọi nguồn lực, sức mạnh và tiền đề thuận lợi tiềm tàng ở bên trong cũng như bên ngoài nhằm kiến tạo nên những đột phá quyết định mới trong công cuộc phát triển Thủ đô.

Luật cũng có những quy định đặc thù về phân cấp, phân quyền, cơ chế, chính sách đặc thù liên quan đến quyền quyết định những biện pháp, chính sách lớn về quản lý và phát triển Thủ đô; đặc biệt là việc quy hoạch phát triển Thủ đô, chuyển đổi cơ cấu kinh tế, liên kết phát triển vùng... Đột phá chung cho phát triển Thủ đô là kết quả cộng hưởng của những đột phá phát triển trên mọi lĩnh vực.

Như các chuyên gia đã nhận định, nhờ những cơ chế, chính sách đặc thù mà chính quyền TP sẽ gây dựng nên và hội tụ được nhiều nhất mọi điều kiện và tiền đề cần và đủ cho việc tạo dựng những đột phá phát triển mới. Việc vận dụng cơ chế chính sách đặc thù về phân cấp, phân quyền cũng giúp các cấp chính quyền của TP có được đủ mức độ tự chủ và chủ động, tự tin và sáng tạo trong công việc quản lý và phát triển Thủ đô; đề ra và triển khai thực hiện những chính sách, chương trình, kế hoạch và sáng kiến nhằm phát triển mạnh mẽ và toàn diện trong giai đoạn tới.

PGS.TS Bùi Thị An (nguyên đại biểu Quốc hội)

Nguyễn Vũ