Văn Cao - nghệ sĩ thiên tài!

Ngày 8/11, Báo Nhân dân phối hợp với Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương và Hội Nhà văn Việt Nam, Hội Nhạc sĩ Việt Nam, Hội Mỹ thuật Việt Nam tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề Thế giới Nhạc, Họa, Thơ của Văn Cao nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh của ông (15/11/1923-15/11/2023).

Hội thảo gồm 20 tham luận và ý kiến của các diễn giả về những phẩm chất, tài năng xuất chúng của Văn Cao, lý giải mạch nguồn làm nên phẩm chất, tài năng ấy.

Tổng Biên tập Báo Nhân Dân Lê Quốc Minh và PGS, TS, nhà văn Nguyễn Thế Kỷ trao tặng món quà đặc biệt kính tặng đại diện gia đình nhạc sĩ Văn Cao.

Ngoài ra, các ý kiến nhằm phân tích, đánh giá những đặc điểm và giá trị nội dung, tư tưởng, nghệ thuật, phong cách trong sáng tác của Văn Cao về âm nhạc, hội họa, thơ ca để thấy rõ hơn đâu là tài năng thiên bẩm, đâu là kết tinh của nỗ lực miệt mài sáng tạo, đổi mới, dấn thân của Văn Cao cho nghệ thuật, cho văn hóa, văn nghệ nước nhà.

Bên cạnh đó, các diễn giả lý giải sâu hơn về thân thế, sự nghiệp, những cống hiến và di sản văn nghệ lớn lao mà Văn Cao để lại cho đất nước; làm thế nào phát huy giá trị của những di sản đó?

PGS. TS Nguyễn Thế Kỷ.

PGS. TS Nguyễn Thế Kỷ - Chủ tịch Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương khẳng định, các nhà văn hóa lớn, nhà lý luận, phê bình văn hóa, văn nghệ, văn nghệ sĩ có tên tuổi đã từng được hỏi hoặc nếu được hỏi: Ở Việt Nam, thế kỷ XX, ai là nghệ sĩ lớn nhất, có nhiều sáng tạo mang tính đột phá, để lại dấu ấn đa dạng và sâu đậm nhất, có đóng góp rất quan trọng trên nhiều mặt cho nền văn hóa, văn nghệ nước nhà chắc chắn phần đông đều đồng thanh, đồng tâm nói rằng: Người nghệ sĩ đó là Văn Cao!

"Với tài năng đa dạng, độc đáo, nhiều chiều kích, tích hợp nhuần nhuyễn giữa tư duy, thẩm mỹ, bút pháp; giữa hiện thực đời sống, sự cảm nhận, tri nhận và nghệ thuật biểu đạt; giữa âm nhạc - hội họa - thơ văn, Văn Cao được nhiều người khẳng định là một hiện tượng hết sức đặc biệt và hiếm có trong lịch sử văn nghệ Việt Nam hiện đại. Gọi ông là nghệ sĩ thiên tài cũng không có gì là ngoa ngôn, quá lời", PGS. TS Nguyễn Thế Kỷ nói.

Triển lãm trước thềm hội thảo trưng bày 100 bức tranh minh họa và 100 bìa sách của nghệ sĩ Văn Cao.

PGS. TS Nguyễn Thế Kỷ cho rằng, dù không gắn bó liên tục và dài lâu với một loại hình nào, nhưng ở cả thơ - nhạc - họa, ông đều lưu dấu nhiều sáng tạo mang tính khai phá - mở lối cho mình và những người đến sau. Các sáng tác của nhạc sĩ Văn Cao, nhất là âm nhạc và thơ ca, tuy không dồi dào về số lượng nhưng tạo dấu ấn mạnh mẽ về chất lượng, có tác dụng khai mở, định hướng và đặt nền cho sự phát triển của đời sống văn nghệ Việt Nam hiện đại. Cụ thể và hiển nhiên nhất là thể loại tình ca, hùng ca, trường ca trong âm nhạc và trường ca trong thơ Việt Nam hiện đại.

Về hội họa, Tạ Tỵ - người gắn bó và đi đầu trong phong cách hội họa lập thể ở Việt Nam đã khẳng định: Văn Cao là người sớm đưa trường phái lập thể vào hội họa Việt Nam. Và theo một số nhà nghiên cứu, dường như ông còn thể hiện phong cách trừu tượng, siêu thực, ấn tượng trong sáng tác của mình.

Ở lĩnh vực thi ca, dù viết không nhiều, nhưng các tác phẩm của ông thể hiện sự coi trọng tính tư tưởng, chất suy tư trong ngôn ngữ và thi pháp nghệ thuật của người cầm bút. Văn Cao đã nhận ra tính tư tưởng là vấn đề cốt yếu nhất để thơ có thể trường tồn theo thời gian và thực hiện sứ mệnh thiêng liêng.

"Văn Cao đã tạo cho riêng mình một thế giới thơ bằng trí tưởng tượng phong phú và sự sắp đặt ngôn từ một cách tài hoa, đánh thức mọi giác quan của bạn đọc khi tiếp nhận tác phẩm. Đó là nỗi đau đớn khi chứng kiến những bi kịch chất chồng của cõi nhân sinh, của những kiếp đời nô lệ trong các bài thơ Chiếc xe xác qua phường Dạ Lạc, Ngoại ô mùa đông 1946, Linh cầm tiến, Ly khách...", PGS. TS Nguyễn Thế Kỷ nhận định.

Tình Lê