Vai trò của hợp tác xã trong phát triển kinh tế địa phương

Các HTX thay đổi cách nghĩ, cách làm

Theo Liên minh HTX tỉnh, ước tính tới cuối năm 2025 toàn tỉnh có 242 HTX, trong đó, lĩnh vực nông nghiệp chiếm đa số với 180 HTX, trong đó 155 HTX đang hoạt động và 25 HTX ngừng hoạt động với tổng nguồn vốn hoạt động hơn 460 tỷ đồng; thu hút 4.822 thành viên và 1.500 lao động. Doanh thu bình quân của 1 HTX ước thực hiện năm 2025 là 500 triệu đồng. Lãi bình quân của 1 HTX khoảng 43 triệu đồng/năm. Qua đó cho thấy, các HTX nông nghiệp từng bước xác định được giải pháp sản xuất, kinh doanh hiệu quả hơn, tận dụng tốt các cơ hội tiếp cận các nguồn vốn đầu tư, đổi mới công nghệ sản xuất, bước đầu đã liên kết với các doanh nghiệp hình thành chuỗi liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm theo chuỗi giá trị.

các HTX nông nghiệp đã tận dụng tốt các cơ hội tiếp cận các nguồn vốn đầu tư, đổi mới công nghệ sản xuất.

Đồng thời, các HTX đã tập trung đổi mới phương thức quản lý, tiết kiệm chi phí, ổn định giá thành sản phẩm, tăng cường phân tích nhu cầu thị trường, tích cực liên doanh, liên kết với các HTX, doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh để cung cấp các dịch vụ đầu vào và bao tiêu sản phẩm đầu ra cho người dân. Anh Trần Đức Tuấn – Giám đốc HTX Tổng hợp Sen Núi – Đức Linh cho biết: “Tuy mới thành lập cuối năm 2022, nhưng quan điểm ngay từ đầu của HTX là trồng trọt đi đôi với chế biến và thương mại, do đó những sản phẩm Sen Núi không dừng lại ở một sản phẩm. HTX Sen Núi xác định rõ mong muốn mang đến những sản phẩm nông sản sạch, rõ nguồn gốc, chất lượng cao. Vì thế, HTX không ngừng cải tiến kỹ thuật, mở rộng thị trường, tích cực tham gia nhiều hội nghị xúc tiến thương mại, kết nối giao thương trong và ngoài tỉnh. Nhờ đó, HTX hiểu hơn về từng thị trường, nhu cầu của người tiêu dùng, giúp các HTX nghiên cứu, nâng cao chất lượng sản phẩm, cải tiến công nghệ, đặc biệt là phát huy giá trị sản phẩm đặc trưng của địa phương”.

Anh Trần Đức Tuấn – Giám đốc HTX Tổng hợp Sen Núi – Đức Linh với sản phẩm hạt điều rang muối.

Nhìn chung các HTX trên địa bàn tỉnh đã phát huy được vai trò tập hợp, vận động, thay đổi cách nghĩ, cách làm cho người dân trong việc ứng dụng có hiệu quả các tiến bộ khoa học kỹ thuật, để nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh. Đồng thời, để phát huy sản phẩm lợi thế địa phương, các HTX đã từng bước xây dựng sản phẩm OCOP chủ lực, phù hợp với điều kiện thực tiễn của từng địa phương nhằm nâng cao giá trị sản phẩm và bảo tồn tài nguyên bản địa gắn với Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, Chương trình mỗi xã một sản phẩm.

Các hoạt động quảng bá sản phẩm, tiếp cận thị trường và chuyển đổi số được các HTX quan tâm nhiều hơn.

Ước tính đến 31/12/2025 toàn tỉnh có 21 HTX và 3 THT có 33 sản phẩm OCOP 3 sao, 4 sao tập trung chủ yếu vào các sản phẩm đặc trưng của tỉnh: Thanh long, sầu riêng, dừa, hạt điều, lúa gạo. Các hoạt động quảng bá sản phẩm, tiếp cận thị trường và chuyển đổi số được các HTX quan tâm nhiều hơn. Qua đó, đã góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội chung của địa phương, của tỉnh.

Cần xây dựng mô hình HTX kiểu mới gắn với phát triển chuỗi giá trị sản phẩm.

Phát triển KTTT với nhiều hình thức đa dạng

Tuy nhiên, phải nhìn nhận các HTX trong lĩnh vực nông nghiệp hầu hết tập trung vào khâu sản xuất, khâu kết nối thị trường và tiêu thụ sản phẩm còn yếu. Nhiều HTX chưa có chiến lược sản xuất, kinh doanh; thiếu năng động, sáng tạo trong việc mở mang ngành nghề, đa dạng hóa sản phẩm phù hợp với cơ chế thị trường, chưa tổ chức được mô hình sản xuất gắn với chuỗi giá trị.

Phấn đấu KTTT thực sự là một trong những thành phần kinh tế mang lại lợi ích cho người tham gia.

Năng lực nội tại của nhiều HTX còn yếu, quy mô nhỏ, cơ sở hạ tầng chưa đầy đủ. Trình độ của đội ngũ cán bộ HTX còn hạn chế; thu nhập của cán bộ quản lý hợp tác xã còn thấp nên không thu hút được cán bộ chuyên môn có năng lực về tham gia quản lý và điều hành HTX. Không chỉ vậy, chính sách hỗ trợ, khuyến khích phát triển HTX nông nghiệp tuy có, nhưng rất khó triển khai do quy định chồng chéo giữa các sở, ban ngành. Không có thông tư hướng dẫn triển khai các nguồn vốn của Trung ương, địa phương hỗ trợ xây dựng cơ sở hạ tầng, thiết bị sản xuất cho HTX nông nghiệp…

Với mục tiêu đến năm 2030, cả tỉnh có khoảng 4.000 tổ hợp tác với 200.000 thành viên, 262 HTX với 53.000 thành viên, UBND tỉnh đã định hướng sẽ tiếp tục phát triển KTTT với nhiều hình thức đa dạng mà nòng cốt là HTX. Đổi mới phương thức, tổ chức quản lý của HTX theo mô hình HTX kiểu mới. Khuyến khích phát triển bền vững với nhiều hình thức liên kết, hợp tác đa dạng; nhân rộng các mô hình kinh tế hợp tác hiệu quả… Bên cạnh đó, xây dựng mô hình HTX kiểu mới gắn với phát triển chuỗi giá trị sản phẩm, hàng hóa chủ lực, có sức cạnh tranh; nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh phù hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng ở địa phương; thu hút càng nhiều nông dân, hộ gia đình tham gia vào KTTT, HTX. Phấn đấu KTTT thực sự là một trong những thành phần kinh tế mang lại lợi ích cho người tham gia, đặc biệt là nông dân, góp phần đảm bảo an sinh xã hội tại địa phương. Ngoài việc chú trọng hiệu quả kinh tế, cần chú trọng phát huy hiệu quả về mặt chính trị, đạo đức xã hội và an ninh quốc phòng của tỉnh; nâng cao hiệu quả đóng góp của khu vực KTTT vào tăng trưởng kinh tế, ổn định chính trị, xóa đói giảm nghèo bền vững…

Thực hiện tốt những nhiệm vụ trên, thì mục tiêu đến năm 2030, doanh thu bình quân của một HTX sẽ là 3 tỷ đồng/năm, ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất và tiêu thụ nông sản; thực hiện truy xuất nguồn gốc đối với hàng hóa nông sản; có khoảng 50% HTX nông nghiệp liên kết với doanh nghiệp theo chuỗi giá trị… sẽ sớm thực hiện được.

MINH VÂN