Ứng dụng khoa học và công nghệ trong nuôi cấy nấm đông trùng hạ thảo

Nấm ĐTHT (tên khoa học Cordyceps militaris) là loài nấm thuộc họ Cordycipitaceae, chi Cordyceps. Nấm ĐTHT được hình thành từ một chi nấm ký sinh, phát triển trên cơ thể ấu trùng của côn trùng. Khi những loại nấm ký sinh này tấn công vật chủ, chúng sẽ thay thế mô của nó và nảy mầm những thân dài, mảnh mọc bên ngoài cơ thể vật chủ trở thành cây nấm. Trong thành phần nấm ĐTHT dồi dào dưỡng chất, có giá trị tốt cho sức khỏe con người, bởi chứa nhiều hợp chất có hoạt tính sinh học như: Cordycepin, adenosine, cordiceptic acid, polysaccharide, protein, chất béo và đường mannitol; ngoài ra có nhiều loại acid amin khác nhau và các loại vitamin B12, vitamin A, vitamin C, vitamin B2. Cũng như nhiều nguyên tố vi lượng Na, K, Ca, Mg, Al, Mn, Cu, Zn, Bo, Fe..., trong đó cao nhất là phospho.

Để sử dụng nấm ĐTHT, mỗi người chế biến bằng nhiều cách khác nhau, trong đó cho từ 5 - 7 sợi nấm vào ấm trà, thêm khoảng 80 ml nước sôi tráng qua một lượt thêm lượng nước vừa đủ (khoảng 150 ml) để hãm trong khoảng 5 - 10 phút, khi nước có màu vàng sáng, để nguội làm thuốc uống và giải khát. Hoặc sử dụng 50 gram nấm ĐTHT tươi ngâm với 500 ml mật ong nguyên chất cho vào bình thủy tinh có nắp đậy, sau 7 - 10 ngày lấy ra sử dụng giúp tăng cường sinh lực, giảm kích ứng họng, hỗ trợ làm lành vết thương, chống lão hóa, làm đẹp da,… ngâm nấm ĐTHT với mật ong là cách sử dụng phổ biến, chỉ cần làm một lần và giúp bảo quản ĐTHT trong thời gian dài. Với nhiều giá trị nấm ĐTHT mang lại, năm 2022, Trung tâm thực hiện thành công ứng dụng công nghệ nuôi cấy nấm ĐTHT. Kết quả có được là nhờ tiếp nhận chuyển giao từ Trung tâm sinh học thực nghiệm, Viện Ứng dụng Công nghệ. Từ đó đến nay, Trung tâm sản xuất nấm ĐTHT tươi và chế biến thành các dạng sản phẩm khác nhau như: nấm ĐTHT ngâm mật ong, rượu nấm ĐTHT, nấm ĐTHT sấy khô. Nguyên liệu để nuôi cấy nấm ĐTHT gồm: đường glucose, gạo lứt, nhộng tằm, khoai tây và một số vi lượng.

Nấm đông trùng hạ thảo do Trung tâm Ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ tỉnh nuôi trồng.

Quá trình nuôi trồng được Trung tâm sử dụng thiết bị máy móc hiện đại: nồi hấp tiệt trùng, tủ cấy vi sinh, máy lắc, phòng cấy nuôi tối/sáng theo tiêu chuẩn khép kín vô trùng, tự động điều chỉnh nhiệt độ, ánh sáng, độ ẩm, không khí; nấm được nuôi dưỡng trong điều kiện nhiệt độ từ 20 - 22OC, độ ẩm 75 - 80% được theo dõi nghiêm ngặt. Sản phẩm nấm ĐTHT của Trung tâm nuôi cấy có màu vàng tươi, sợi nấm mọc đồng đều, dài 6 - 8 cm, giá bán hiện nay 130 nghìn đồng/hộp, trọng lượng dao động từ 150 - 170 g; trong nửa cuối năm 2024 Trung tâm sản xuất được 1.000 hộp ĐTHT thành phẩm.

Từ thành quả ứng dụng công nghệ nuôi cấy theo quy trình sản xuất hiện đại, sản phẩm nấm ĐTHT của Trung tâm là tiền đề cho việc nhân rộng sản xuất nấm ĐTHT trên địa bàn tỉnh, góp phần đa dạng hóa nguồn cung cấp dược liệu, giúp người dân được tiếp cận và sử dụng sản phẩm có chất lượng tốt, phù hợp với nhu cầu và mức thu nhập của người dân.

Nguyễn Thuấn