Ukraine đối mặt với khủng hoảng đa chiều: Quân sự, kinh tế và ngoại giao

Tổng thống Volodymyr Zelensky liên tục nhấn mạnh rằng Nga "chỉ có thể bị ép buộc hòa bình”, nhưng tình hình thực tế dường như đang đẩy Ukraine vào tình thế ngày càng khó khăn hơn. Tờ Economist nhận định những bước tiến hạn chế của Ukraine trên chiến trường, sự mệt mỏi từ các đồng minh phương Tây và những chia rẽ chính trị trong nước đã đặt quốc gia này trước nhiều thách thức.

Những bước tiến của Nga, sự mệt mỏi trong các đồng minh và sự chia rẽ chính trị trong nước khiến Ukraine hiện rơi vào thế khó - Ảnh: Getty

Thế bế tắc trên chiến trường

Kể từ khi chiếm lại Kherson vào cuối năm 2022, Ukraine đã không đạt được những tiến triển lớn trong việc đẩy lùi quân đội Nga. Một cuộc phản công được kỳ vọng vào mùa hè năm 2023 chỉ giành lại một phần nhỏ lãnh thổ. Nga, mặc dù phải chịu tổn thất, vẫn tiếp tục gia tăng sức ép ở phía đông Ukraine, đặc biệt ở các tỉnh Donetsk và Zaporizhia. Quân đội Nga không chỉ có lợi thế về hỏa lực mà còn sở hữu khả năng tấn công quy mô lớn với các loại vũ khí hiện đại như bom lượn và tên lửa Iskander.

Về mặt lý thuyết, Ukraine vẫn tuyên bố mục tiêu giành lại toàn bộ lãnh thổ, bao gồm cả Crimea, nơi Nga đã chiếm đóng từ năm 2014. Tuy nhiên, điều này hiện tại nằm ngoài khả năng quân sự của nước này. Thay vào đó, cuộc chiến đã trở thành một cuộc chiến tiêu hao, với cả hai bên hy vọng sẽ tồn tại lâu hơn đối phương.

Áp lực từ phương Tây và nội bộ

Sự hỗ trợ từ các đồng minh phương Tây, đặc biệt là Mỹ, đóng vai trò sống còn đối với Ukraine. Tổng thống Zelensky đã nhiều lần kêu gọi thêm viện trợ quân sự, tài chính và ngoại giao để đối mặt với các cuộc tấn công không ngừng từ Nga. Tổng thống Joe Biden đã cam kết tiếp tục viện trợ, nhưng triển vọng có thể thay đổi nhanh chóng nếu Donald Trump – người phản đối mạnh mẽ sự can thiệp vào cuộc chiến – giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ sắp tới.

Trong khi đó, sự kiên nhẫn của công chúng Ukraine cũng đang dần suy giảm. Mặc dù phần lớn người dân vẫn tin vào khả năng chiến thắng, nhưng sự mệt mỏi chiến tranh đang lan rộng. Đặc biệt, giới trẻ Ukraine – những người đang phải đối mặt với nguy cơ bị đẩy ra chiến trường – tỏ ra ít lạc quan hơn so với các thế hệ lớn tuổi về triển vọng chiến thắng.

Khó khăn kinh tế và năng lượng

Kinh tế Ukraine đang gặp nhiều khó khăn nghiêm trọng. Mặc dù nền kinh tế đã bắt đầu ổn định và có dấu hiệu tăng trưởng, nhưng quy mô vẫn nhỏ hơn nhiều so với trước chiến tranh. Khoảng 6,5 triệu người đã rời khỏi đất nước, và hơn 60% dân số còn lại cho biết thu nhập của họ đã giảm đáng kể. Chính phủ Ukraine đang đối mặt với thâm hụt ngân sách lớn, dự kiến cần khoảng 38 tỉ USD trong năm 2025 để trang trải chi phí chiến tranh và khôi phục đất nước.

Nga cũng đang tấn công mạnh vào hạ tầng năng lượng của Ukraine, đặc biệt là lưới điện. Trong mùa đông sắp tới, người dân Ukraine có thể phải đối mặt với tình trạng mất điện kéo dài và sự thiếu hụt năng lượng nghiêm trọng. Các cuộc tấn công vào hệ thống điện của Nga đang đe dọa cắt đứt phần lớn nguồn cung cấp năng lượng của Ukraine.

Thách thức quân sự và ngoại giao

Ukraine đang đối mặt với những hạn chế lớn về mặt quân sự, và các gói viện trợ hiện tại, dù quan trọng, vẫn chưa đủ để giúp quốc gia này lật ngược tình thế. Một trong những yêu cầu cấp bách của Ukraine là được phép sử dụng các tên lửa tầm xa để tấn công sâu vào lãnh thổ Nga, đặc biệt là các mục tiêu quân sự chiến lược như căn cứ, kho đạn và các cơ sở hạ tầng quân sự. Việc này, nếu được chấp thuận, có thể mang lại lợi thế lớn trong việc làm suy yếu khả năng tấn công của Nga và tạo áp lực lên các tuyến phòng thủ của đối phương.

Tuy nhiên, lo ngại từ phía Mỹ và các đồng minh phương Tây về khả năng trả đũa từ Nga đã ngăn cản quyết định này. Những vũ khí tầm xa có thể kích động Nga gia tăng các biện pháp đáp trả, không chỉ đối với Ukraine mà còn đối với các quốc gia phương Tây, như việc hỗ trợ vũ trang cho các lực lượng thân Nga ở các khu vực khác. Điều này tiềm ẩn nguy cơ lan rộng xung đột, gây ảnh hưởng đến an ninh toàn cầu.

Về mặt ngoại giao, Tổng thống Zelensky đang gặp nhiều áp lực cả trong nước lẫn quốc tế. Ông Vladimir Putin, tổng thống Nga, đã không tỏ ra sẵn sàng tham gia vào bất kỳ cuộc đàm phán hòa bình nào, trong khi Ukraine lại bị hạn chế bởi một sắc lệnh của chính ông Zelensky, cấm đàm phán với Nga khi ông Putin vẫn còn nắm quyền. Điều này đã tạo ra một thế bế tắc ngoại giao, khi không bên nào có ý định nhượng bộ hoặc tìm kiếm một thỏa thuận hòa bình.

Trong khi đó, từ phía nội bộ, ông Zelensky cũng đang đối mặt với những lo ngại về lòng tin của người dân đối với khả năng lãnh đạo của ông. Sự mất lòng tin này xuất phát từ việc cuộc chiến kéo dài mà không có dấu hiệu kết thúc, cũng như những khó khăn kinh tế ngày càng gia tăng. Việc duy trì sự ủng hộ trong nước trở thành một thách thức lớn khi niềm tin vào chiến thắng quân sự hoàn toàn đang dần suy yếu. Điều này cũng ảnh hưởng đến khả năng duy trì sự ủng hộ mạnh mẽ từ các đồng minh phương Tây, khi một số quốc gia có dấu hiệu mệt mỏi và cân nhắc lại mức độ hỗ trợ cho Ukraine.

Sự bế tắc quân sự và ngoại giao này đặt Ukraine vào một tình thế khó khăn, khi cả hai bên không có động lực để nhượng bộ, và cuộc chiến có nguy cơ tiếp tục kéo dài mà không có giải pháp rõ ràng.

Hướng đi cho Ukraine

Trong bối cảnh chiến tranh đang diễn ra phức tạp và kéo dài, sự hỗ trợ liên tục từ phương Tây đóng vai trò sống còn đối với Ukraine. Để đảm bảo thành công lâu dài, các nhà lãnh đạo phương Tây cần cam kết rõ ràng và cụ thể về đảm bảo an ninh, cung cấp viện trợ quân sự cũng như tài chính cho Ukraine. Điều này không chỉ bao gồm việc cung cấp vũ khí, mà còn giúp Ukraine xây dựng năng lực tự sản xuất vũ khí trong nước. Việc này sẽ giảm phụ thuộc vào viện trợ từ bên ngoài, đồng thời giúp Ukraine gia tăng khả năng phòng thủ và chủ động hơn trong cuộc chiến.

Tuy nhiên, để thực hiện được điều này, Tổng thống Zelensky cần phải thuyết phục được người dân Ukraine rằng chiến thắng toàn diện trên chiến trường có thể không khả thi trong ngắn hạn, mục tiêu chính nên là bảo vệ nền độc lập, chủ quyền và tái thiết lại đất nước sau chiến tranh. Thay vì theo đuổi một chiến thắng quân sự tuyệt đối, Ukraine có thể tập trung vào xây dựng lại đất nước, bảo vệ nền dân chủ và tìm kiếm giải pháp hòa bình nhằm chấm dứt xung đột trong những điều kiện có lợi nhất.

Cuộc chiến ở Ukraine đang diễn biến theo chiều hướng ngày càng khó khăn cho Kyiv. Dù các nỗ lực của Tổng thống Zelensky nhằm duy trì sự ủng hộ từ phương Tây là quan trọng, Ukraine đang đối mặt với nhiều thách thức không chỉ về quân sự mà còn về kinh tế và xã hội. Việc tìm kiếm một giải pháp cân bằng, tránh kéo dài thêm xung đột và tận dụng sự hỗ trợ quốc tế một cách hiệu quả sẽ là chìa khóa để Ukraine vượt qua giai đoạn khó khăn này.

Hoàng Vũ