Ukraine cân nhắc thay USD bằng EUR: Bước xoay trục tiền tệ hướng tới EU

Tiền giấy đô la Mỹ, euro và hryvnia Ukraine trong một bức ảnh minh họa. Ảnh: Reuters.

Ukraine đang bắt đầu cân nhắc việc chuyển đổi khỏi đồng đô la Mỹ (USD), có thể sẽ liên kết đồng tiền của mình chặt chẽ hơn với đồng euro (EUR) trong bối cảnh thương mại toàn cầu bị chia rẽ và quan hệ ngày càng sâu sắc với châu Âu, Thống đốc Ngân hàng Trung ương Ukraine, ông Andriy Pyshnyi, cho biết với hãng tin Reuters.

Khả năng gia nhập Liên minh châu Âu (EU), “vai trò ngày càng mạnh mẽ của EU trong việc đảm bảo năng lực phòng thủ của Ukraine, sự biến động lớn hơn trên thị trường toàn cầu, và nguy cơ phân mảnh thương mại toàn cầu” đang buộc Ngân hàng Trung ương phải xem xét lại liệu đồng EUR có nên trở thành đồng tiền tham chiếu cho hryvnia thay vì đồng USD hay không, ông Pyshnyi nói trong phần trả lời phỏng vấn qua email được công bố hôm 7/5.

“Đây là một công việc phức tạp và đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng, đa chiều”, ông nói thêm. Đây cũng là những bình luận thẳng thắn nhất từ một quan chức Ukraine về khả năng chuyển hướng này.

Hiện nay, đồng USD vẫn chiếm ưu thế trong thương mại quốc tế và chiếm phần lớn trong các dự trữ ngoại hối toàn cầu. Nhiều nền kinh tế lớn, bao gồm Arab Saudi và Hong Kong, neo đồng tiền của họ vào USD.

Tuy nhiên, dưới thời Tổng thống Donald Trump, Mỹ đã khơi mào một cuộc chiến thương mại bằng cách áp đặt những mức thuế có thể được coi là cao nhất trong một thế kỷ - một động thái khiến một số nhà quan sát đặt câu hỏi về vai trò tương lai của đồng USD trong hệ thống dự trữ toàn cầu.

Hiện nay, khi Ukraine bước vào năm thứ tư trong cuộc chiến chống lại cuộc xâm lược của Nga, nước này cũng đã chứng kiến việc ông Trump tạm thời cắt giảm một số hỗ trợ quân sự.

Các lãnh đạo châu Âu, bao gồm cả EU, đã cam kết củng cố quân đội Ukraine để bảo đảm nước này có thể trở thành trụ cột của an ninh khu vực trong tương lai, nhưng tiến độ đạt được còn rất hạn chế.

Trong khi đó, Ukraine đã đạt được một thỏa thuận với Mỹ, cho phép Washington tiếp cận ưu đãi đối với các hợp đồng khai thác khoáng sản mới của Ukraine, đồng thời đầu tư vào quá trình tái thiết đất nước.

Kể từ khi ông Trump trở lại Nhà Trắng, chỉ số giá trị đồng USD so với rổ các đồng tiền chủ chốt đã giảm hơn 9%, do giới đầu tư rút vốn khỏi tài sản Mỹ.

Một số chuyên gia cảnh báo không nên đánh đồng sức mạnh của đồng USD với vai trò dự trữ toàn cầu của nó. Tuy nhiên, về mặt lịch sử, việc nắm giữ đồng USD thường gắn liền với các liên minh an ninh và quan hệ quân sự với Washington.

Thống đốc Pyshnyi cho biết các giao dịch bằng USD vẫn chiếm ưu thế trong tất cả các phân khúc của thị trường ngoại hối, nhưng tỷ trọng giao dịch bằng euro đang gia tăng trong hầu hết các phân khúc, “dù hiện vẫn ở mức vừa phải”. Ông không đưa ra chi tiết cụ thể.

Ukraine phát hành đồng hryvnia lần đầu vào năm 1996 và suốt nhiều thập kỷ đã sử dụng đồng USD làm đơn vị tham chiếu. Ngay sau cuộc xâm lược của Nga vào tháng 2/2022, Ngân hàng Trung ương Ukraine đã áp đặt kiểm soát vốn và neo tỷ giá hryvnia chính thức ở mức khoảng 29 đổi 1 USD. Tuy nhiên, Ukraine sau đó buộc phải phá giá do mất cân đối tài khóa ngày càng lớn.

Đến tháng 10 năm 2023, Ngân hàng Trung ương chuyển từ chế độ neo cứng sang cơ chế tỷ giá điều hành có quản lý, trong đó đồng USD vẫn là đồng tiền tham chiếu chính – dùng để điều phối can thiệp ngoại hối và làm mốc điều chỉnh tỷ giá.

Tiến trình đàm phán gia nhập EU của Ukraine và Moldova

EU đã bắt đầu tiến trình đàm phán kết nạp Ukraine và Moldova gần một năm trước, mặc dù con đường phía trước còn dài và nhiều thử thách trước khi hai quốc gia này có thể gia nhập khối. Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen hồi tháng 2 cho biết Ukraine có thể trở thành thành viên EU vào năm 2030, với điều kiện tiếp tục cải cách hệ thống chính trị và tư pháp theo đúng tiến độ hiện tại.

Để chuẩn bị cho việc gia nhập, Moldova đã chuyển đồng tiền tham chiếu cho đồng leu của nước này từ USD sang EUR từ ngày 2/1.

Sự hồi phục đầu tư và tiêu dùng nhờ vào mối liên kết chặt chẽ hơn với châu Âu và sự bình thường hóa kinh tế được kỳ vọng sẽ thúc đẩy tăng trưởng GDP của Ukraine đạt khoảng 3,7 – 3,9% trong 2 năm tới, ông Pyshnyi nhận định, mặc dù nhiều phần trong quỹ đạo kinh tế vẫn phụ thuộc vào diễn biến của chiến sự.

“Một kết thúc nhanh chóng cho cuộc chiến chắc chắn sẽ là kịch bản tích cực với kết quả kinh tế tốt, nếu nó bao gồm cả các bảo đảm an ninh cho Ukraine”, ông nói. “Tuy nhiên, cũng cần phải thừa nhận rằng các lợi ích kinh tế từ việc kết thúc chiến tranh sẽ mất thời gian để hiện thực hóa đầy đủ”.

Hiện tại, Ukraine đang dựa vào nguồn tài trợ bên ngoài để giúp duy trì nỗ lực chiến tranh. Ông Pyshnyi cho biết ông kỳ vọng Ukraine sẽ nhận được 55 tỷ USD trong năm nay – không chỉ để bù đắp thâm hụt ngân sách mà còn dành một phần để lập quỹ dự phòng tài chính công cho những năm tới, khi các nguồn viện trợ có khả năng sẽ suy giảm.

“Chúng tôi dự đoán Ukraine sẽ nhận khoảng 17 tỷ USD vào năm 2026 và 15 tỷ USD vào năm 2027”, ông nói thêm.

Huyền Chi