Từ vùng đất ngập mặn đến những mô hình sản xuất tiền tỷ ở Cà Mau

Ở U Minh, cây bồn bồn vốn là loài thực vật quen thuộc gắn bó với vùng đất phèn, nước lợ. Nhưng chỉ khi được "chắp cánh" bằng mô hình HTX, cây bồn bồn mới thực sự bước ra thị trường rộng lớn, trở thành “cây làm giàu” cho nhiều nông hộ.

Bồn bồn và hành trình thoát nghèo

Điển hình là trường hợp ông Nguyễn Văn Hiền, ấp 13, xã Khánh An. Gia đình ông có 3ha trồng bồn bồn kết hợp nuôi cá đồng. Trước kia, dù thu nhập tương đối khá, nhưng không ít lần ông rơi vào cảnh thu không đủ chi vì giá cả bấp bênh, sản phẩm không có đầu ra.

"Trúng mùa thì mất giá, mà được giá thì không có thương lái thu mua. Làm mà cứ nơm nớp lo", ông Hiền nhớ lại.

Vào HTX là chìa khóa để nhiều nông dân huyện U Minh nâng cao hiệu quả sản xuất (Ảnh: BCM).

Từ ngày tham gia HTX An Hòa, mọi thứ thay đổi. “HTX bao tiêu sản phẩm, giá ổn định, lại được hướng dẫn kỹ thuật và mở rộng thị trường nên giờ mỗi tháng tôi thu về 30-40 triệu đồng từ bồn bồn, chưa kể thêm vài chục triệu mỗi năm từ cá đồng. Cuộc sống gia đình đổi khác hoàn toàn”, ông Hiền nói trong niềm phấn khởi.

Câu chuyện tương tự cũng đến với bà Trần Thị Hiền, ấp 14. Không chỉ sản xuất tốt, bà Hiền còn được HTX hỗ trợ bán hàng online, nhờ đó sản phẩm được biết đến rộng rãi. “Ngày trước trồng bán quanh quẩn trong xã, giờ người ở TP.HCM, Hà Nội cũng đặt mua. Có hôm không đủ hàng giao!”, bà cười tươi.

Thành lập cuối năm 2022 với chỉ 16 thành viên, đến nay HTX An Hòa đã thu hút hơn 100 hộ dân tham gia. Lĩnh vực hoạt động ngày càng mở rộng, từ trồng bồn bồn, nuôi cá đồng đến chế biến chuối khô, chuối sấy dẻo và các sản phẩm tiểu thủ công nghiệp. Doanh thu mỗi năm đạt hàng tỷ đồng – con số không nhỏ với một HTX ở vùng sâu U Minh.

Chị Đặng Yến Như, Giám đốc HTX, chia sẻ: “Thành viên càng đông, sản lượng nông sản càng lớn, HTX càng có cơ hội ký hợp đồng với đối tác lớn. Hiện chúng tôi cung cấp bồn bồn tươi cho siêu thị, chợ đầu mối, và đang xúc tiến đưa chuối sấy vào hệ thống bán lẻ”.

Chìa khóa từ sự hỗ trợ chiến lược

Không dừng lại ở sản xuất thô, HTX An Hòa đang hướng đến chế biến sâu, phát triển các sản phẩm OCOP, từng bước đưa nông sản U Minh vươn xa. Việc xây dựng nhà sơ chế đạt chuẩn an toàn thực phẩm, đầu tư bao bì, tem truy xuất nguồn gốc, cũng như đào tạo kỹ năng thương mại điện tử cho thành viên là minh chứng rõ nét cho tầm nhìn dài hạn.

Đặc biệt, HTX đang tiên phong trong ứng dụng công nghệ số vào quản lý sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Nhờ đó, quy trình vận hành minh bạch, hiệu quả; sản phẩm đáp ứng tiêu chuẩn thị trường khắt khe hơn.

Sau lưng sự thành công của HTX An Hòa và nhiều mô hình giảm nghèo khác tại U Minh là sự đồng hành bền bỉ của các chương trình hỗ trợ từ Liên minh Hợp tác xã Việt Nam. Thông qua các kênh đào tạo, xúc tiến thương mại, hỗ trợ khoa học kỹ thuật và kết nối doanh nghiệp, các HTX ở Cà Mau từng bước chuyển mình từ sản xuất manh mún sang sản xuất chuyên nghiệp, bài bản hơn.

Năm 2024, HTX An Hòa là một trong những đơn vị được Liên minh HTX Việt Nam lựa chọn hỗ trợ xây dựng mô hình HTX nông nghiệp gắn với chuyển đổi số.

Sản xuất theo hướng hàng hóa, thúc đẩy liên kết là định hướng của ngành nông nghiệp huyện U Minh trong thời gian tới.

Ngoài ra, thông qua Quỹ hỗ trợ phát triển HTX, nhiều thành viên được tiếp cận nguồn vốn ưu đãi để mở rộng mô hình sản xuất. Từ đó, những nông dân vốn chỉ quen với sản xuất nhỏ lẻ nay đã có thể tính đến việc mở rộng quy mô, nâng cao giá trị sản phẩm.

Xác định tầm nhìn dài hạn

U Minh không chỉ có bồn bồn. Những năm qua, huyện đã hình thành nhiều mô hình hợp tác xã hiệu quả khác như HTX Nuôi trồng thủy sản Tân Hòa chuyên nuôi cá bống tượng, HTX Dịch vụ Nông nghiệp Phong Điền phát triển mô hình tôm – lúa bền vững, hay HTX Chế biến nông sản Vĩnh Hưng với sản phẩm mắm cá đồng đạt chuẩn OCOP 3 sao.

Theo lãnh đạo Liên minh HTX tỉnh Cà Mau, huyện U Minh là một trong những địa phương đi đầu trong việc đưa mô hình kinh tế tập thể gắn với đặc sản địa phương để giảm nghèo. Các HTX cũng liên tục được hỗ trợ xây dựng vùng nguyên liệu sạch, phát triển sản phẩm gắn với chỉ dẫn địa lý, truy xuất nguồn gốc.

Trong thời gian tới, ngành nông nghiệp huyện U Minh dự kiến tiếp tục tập trung theo ba trục phát triển chính: ứng dụng công nghệ cao, đẩy mạnh kinh tế hợp tác – HTX, và phát triển nông nghiệp tuần hoàn gắn với bảo vệ môi trường. Đây là những định hướng chiến lược nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất, xóa đói giảm nghèo và tiến tới làm giàu bền vững cho người dân.

Cụ thể, huyện sẽ hỗ trợ các HTX nâng cấp hạ tầng sản xuất như trạm bơm, kho bảo quản, khu sơ chế; khuyến khích xây dựng vùng nguyên liệu bền vững và phát triển sản phẩm OCOP gắn với bản sắc địa phương. Đồng thời, huyện sẽ thúc đẩy ứng dụng chuyển đổi số trong nông nghiệp, từ khâu truy xuất nguồn gốc, quản lý vùng trồng đến thương mại điện tử.

Song song đó, U Minh định hướng phát triển mô hình nông nghiệp tuần hoàn – tận dụng phụ phẩm từ nông nghiệp (như thân lá bồn bồn, bùn lắng từ ao cá…) để ủ phân hữu cơ, tái đầu tư vào sản xuất, giảm phụ thuộc phân bón hóa học. Việc kết hợp trồng – nuôi – chế biến theo chuỗi khép kín sẽ giúp nông dân nâng cao hiệu quả kinh tế, bảo vệ hệ sinh thái rừng ngập mặn đặc trưng.

Ngoài ra, huyện phối hợp chặt chẽ với Liên minh HTX Việt Nam và các tổ chức tài chính vi mô để mở rộng tiếp cận vốn ưu đãi, đặc biệt là cho các HTX và tổ hợp tác mới thành lập. Mặt khác, công tác đào tạo kỹ năng quản trị, sản xuất theo tiêu chuẩn quốc tế (VietGAP, GlobalGAP…) cũng sẽ được đẩy mạnh để từng bước xây dựng hình ảnh “nông dân chuyên nghiệp, HTX hiện đại”.

Từ cánh đồng bồn bồn hoang hoải ngày nào, hôm nay HTX An Hòa và những mô hình kinh tế hợp tác ở U Minh đã khẳng định một điều: nếu biết cách tổ chức sản xuất, mạnh dạn áp dụng công nghệ và liên kết thị trường, thì ngay cả ở vùng đất khó nhất, người dân vẫn có thể vươn lên, làm giàu bền vững.

Và trên hành trình ấy, vai trò dẫn dắt, hỗ trợ của Liên minh HTX Việt Nam chính là cú hích cần thiết để kinh tế hợp tác không chỉ là “lối thoát nghèo” mà còn là con đường đến với tương lai thịnh vượng.

An Chi