Trường ĐH Sư phạm Hà Nội mở ngành đào tạo Lịch sử theo hướng công nghệ số

Vừa qua, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã công bố phương án tuyển sinh đại học hệ chính quy năm 2025. Theo đó, nhà trường dự kiến tuyển 4.995 sinh viên vào 50 ngành/chương trình đào tạo thuộc 9 lĩnh vực, với 5 ngành mới bao gồm: Công nghệ sinh học, Vật lí học (vật lí bán dẫn và kỹ thuật), Lịch sử, Xã hội học, Tiếng Việt và văn hóa Việt Nam.

Như vậy, trong mùa tuyển sinh này, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội quyết định tuyển sinh và bắt đầu đào tạo cử nhân ngành Lịch sử, mở ra nhiều cơ hội học tập và việc làm đáp ứng với nhu cầu của xã hội.

Mở ra cơ hội để ngành Lịch sử tái định vị vai trò của mình trong đời sống hiện đại

Lịch sử không chỉ là môn khoa học nghiên cứu quá khứ mà còn là nền tảng để con người hiểu rõ hiện tại và định hướng tương lai. Sự phát triển của công nghệ hiện đại đã hỗ trợ ngành Lịch sử trong việc khai thác và xử lý dữ liệu lớn (Big Data), số hóa tư liệu, cũng như xây dựng các mô hình tái hiện lịch sử thông qua công nghệ thực tế ảo (VR) và thực tế tăng cường (AR). Những ứng dụng này không chỉ nâng cao chất lượng nghiên cứu mà còn làm phong phú phương pháp giảng dạy, góp phần lan tỏa giá trị lịch sử đến cộng đồng, thúc đẩy nhận thức xã hội và bảo tồn di sản văn hóa một cách bền vững.

Tuy nhiên, hiện nay, nguồn nhân lực trong ngành Lịch sử tại Việt Nam vẫn còn hạn chế cả về số lượng lẫn chất lượng. Theo khảo sát, tình trạng thiếu hụt đội ngũ chuyên gia có khả năng ứng dụng công nghệ vào nghiên cứu và giảng dạy lịch sử đang là một thách thức lớn. Chỉ số chất lượng đào tạo trong nước vẫn ở mức thấp so với các quốc gia trong khu vực. Vì vậy, việc xây dựng và phát triển chương trình đào tạo Lịch sử hiện đại, kết hợp giữa kiến thức chuyên môn và kỹ năng công nghệ, là một nhu cầu vô cùng cấp thiết.

Nhằm tạo ra thế hệ cử nhân Lịch sử có trình độ cao, đáp ứng được nhu cầu của xã hội, Tiến sĩ Nguyễn Văn Ninh - Trưởng khoa Khoa Lịch sử, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội cho biết: Trong quá trình học tập và nghiên cứu, sinh viên nhà trường sẽ được tiếp cận nhiều học phần quan trọng như Lịch sử Việt Nam, Lịch sử thế giới, Lịch sử văn hóa, văn minh, cũng như các lĩnh vực về Đối ngoại và Quan hệ quốc tế.

Khoa Lịch sử, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội tham quan và làm việc với Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III, Cục Văn thư Lưu trữ Nhà nước. Ảnh: HNUE.

Bên cạnh đó, chương trình đào tạo còn trang bị những tín chỉ chuyên sâu về nghiệp vụ, giúp các em nắm vững phương pháp nghiên cứu, nhập môn sử học và các kỹ năng thực hành cần thiết cho lĩnh vực này. Đặc biệt, trong bối cảnh khoa học công nghệ phát triển mạnh mẽ như hiện nay, người học còn cần biết cách nâng cao khả năng ứng dụng kỹ thuật vào nghiên cứu, trình bày công trình sử học theo xu hướng thời đại công nghệ số, và truyền tải tri thức lịch sử một cách sinh động, hiệu quả.

Có thể thấy, Việt Nam đang bước vào giai đoạn công nghiệp hóa, hiện đại hóa mạnh mẽ, kéo theo sự chuyển mình của các ngành khoa học để đáp ứng yêu cầu của đất nước và thời đại. Với bề dày truyền thống Sử học, Việt Nam đang khẳng định vai trò tiên phong trong khu vực về đổi mới nghiên cứu lịch sử cũng như ứng dụng trong công nghiệp văn hóa. Những sáng kiến khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực lịch sử, bảo tồn văn hóa ngày càng phát triển, giúp đất nước vươn tầm khu vực và quốc tế.

Trong tiến trình hội nhập, giáo dục và văn hóa giữ vai trò rất quan trọng. Đặc biệt, trước cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư với sự xuất hiện của trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT), công nghệ nano và hàng loạt đột phá khoa học khác; các ngành khoa học xã hội và nhân văn, trong đó có Lịch sử, cần phải thích ứng để phát triển. Cuộc cách mạng này không chỉ đặt ra thách thức mà còn mở ra cơ hội giúp ngành Lịch sử tái định vị vai trò của mình trong đời sống hiện đại.

Việc xây dựng một nền khoa học lịch sử hiện đại đòi hỏi đội ngũ nhân lực chất lượng cao, được đào tạo bài bản. Cùng với đó, sự đầu tư mạnh mẽ vào cơ sở vật chất, công nghệ và tài chính cũng là yếu tố then chốt để đáp ứng các yêu cầu nghiên cứu, bảo tồn, giảng dạy và ứng dụng lịch sử trong đời sống.

Sinh viên Khoa Lịch sử xuất sắc đạt được 7 giải thưởng quan trọng trong Hội nghị Tổng kết Giải thưởng Khoa học Công nghệ năm 2024. Ảnh: HNUE.

Cùng chia sẻ về vấn đề này, cô Hoàng Lan Hương - Trưởng Bộ môn Lịch sử, Trường Trung học phổ thông Chu Văn An (Hà Nội) cho hay, thế hệ trẻ ngày nay cần nỗ lực tiếp thu kiến thức Lịch sử thật tốt, bởi đó là nền tảng vững chắc giúp cộng đồng, xã hội xây dựng bề dày tri thức, từ đó từng bước cùng nhau gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa, truyền thống quý báu của dân tộc.

Ngành Lịch sử không chỉ đóng vai trò nghiên cứu, bảo tồn và truyền đạt các giá trị lịch sử, văn hóa; mà còn tham gia vào nhiều lĩnh vực thực tiễn như quản lý di sản, du lịch, truyền thông và giáo dục cộng đồng. Việc ứng dụng công nghệ hiện đại vào lĩnh vực Lịch sử đã mang lại hiệu quả rõ rệt trong công tác bảo tồn và quảng bá giá trị văn hóa, lịch sử.

Tại Việt Nam, ngành Lịch sử giữ vai trò quan trọng trong chiến lược phát triển văn hóa và giáo dục đến năm 2030, không chỉ tập trung vào nghiên cứu và giảng dạy mà còn mở rộng các hoạt động kết nối lịch sử với đời sống thực tiễn.

Tiềm năng việc làm rộng mở của cử nhân ngành Lịch sử

Theo Tiến sĩ Nguyễn Văn Ninh, ngành học đáp ứng được rất nhiều nhu cầu của đất nước và xã hội. Sau khi tốt nghiệp chương trình đào tạo với bằng cử nhân Lịch sử, sinh viên có nhiều cơ hội việc làm thông qua hợp tác đào tạo nguồn nhân lực của Khoa với các đơn vị đối tác, cũng như nhu cầu của thị trường.

Cụ thể, các em có thể trở thành giảng viên đào tạo trong lĩnh vực Lịch sử của các trường đại học, cao đẳng, học viện; giáo viên giảng dạy môn Lịch sử, tham gia các hoạt động giáo dục khác ở trường trung học cơ sở, trung học phổ thông, trung cấp. Người học cũng có nhiều cơ hội nghề nghiệp tại các trung tâm nghiên cứu lịch sử, viện nghiên cứu quân sự ở Việt Nam, Đông Nam Á, Châu Âu,... hay ở các cơ quan chuyên môn của nhà nước như Ban Tuyên giáo Trung ương, Ban Tuyên giáo cấp tỉnh và huyện.

Ngoài ra, các em cũng có thể giữ vai trò thuyết minh viên ở bảo tàng, hướng dẫn viên du lịch, biên tập viên các nhà xuất bản, cán bộ Đoàn thanh niên và cán bộ chuyển môn tại các cơ sở giáo dục, văn hóa, xã hội. Bên cạnh đó, sinh viên có thể học lên các bậc học cao hơn với chương trình đào tạo liên thông từ đại học lên thạc sĩ và tiến sĩ.

Sinh viên Khoa Lịch sử, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội tham gia Lớp bồi dưỡng Đoàn viên ưu tú năm học 2024 - 2025 tại Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam. Ảnh: HNUE.

Trong bối cảnh các trường đại học hướng tới mô hình đa ngành, đa lĩnh vực, Khoa Lịch sử, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội cũng đổi mới chương trình đào tạo để đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước trong giai đoạn mới. Chương trình không chỉ đảm bảo bản sắc sư phạm của nhà trường, mà còn chú trọng vào việc phát triển phẩm chất và năng lực của người học, lấy yêu cầu về nguồn nhân lực xã hội làm trọng tâm.

Đồng thời, nhà trường cũng tạo điều kiện thuận lợi để những sinh viên có năng lực và đam mê lịch sử có cơ hội phát triển chuyên sâu trong nghiên cứu hoặc ứng dụng tri thức lịch sử vào các lĩnh vực hành chính, sự nghiệp nhà nước và tư nhân có liên quan.

Chương trình đào tạo cử nhân ngành Lịch sử tại Trường Đại học Sư phạm Hà Nội được thiết kế với 126 tín chỉ, bao gồm ba nhóm kiến thức: kiến thức chung, kiến thức chuyên môn và kiến thức nghiệp vụ. Chương trình không chỉ giúp sinh viên nghiên cứu chuyên sâu, mà còn trang bị kỹ năng ứng dụng công nghệ hiện đại trong học tập và nghiên cứu.

Trong quá trình giáo dục, người học được đào tạo về số hóa tư liệu, xây dựng mô hình lịch sử bằng công nghệ thực tế ảo,... Đồng thời, sinh viên được rèn luyện kỹ năng giảng dạy, nghiên cứu, tư duy phản biện và làm việc nhóm. Nhờ đó, các em sau khi tốt nghiệp ra trường có thể đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của xã hội trong việc bảo tồn và lan tỏa giá trị lịch sử.

Chương trình kiên định triết lí đào tạo là hướng tới thực tiễn, thực nghiệp, gắn với việc ứng dụng tri thức lịch sử vào các lĩnh vực nghề nghiệp và cuộc sống.

Sinh viên K72, Khoa Lịch sử, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội tham gia trải nghiệm thực tế, kết nối tri thức với thực tiễn nhằm phục vụ cho việc học tập học phần: Lịch sử văn hóa Đông Nam Á. Ảnh: HNUE.

Thành lập từ năm 1951, Khoa Lịch sử là một trong những khoa được thành lập đầu tiên của Trường Đại học Sư phạm Hà Nội. Quá trình xây dựng và phát triển của khoa gắn liền với những bước phát triển của nhà trường và nền giáo dục đại học Việt Nam. Đội ngũ giảng viên của Khoa đảm bảo yêu cầu về trình độ, năng lực, chất lượng chuyên môn đáp ứng yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực Lịch sử; luôn luôn cập nhật kiến thức, khoa học công nghệ mới của các nước tiên tiến.

Đây cũng là đơn vị khởi xướng, phối hợp tổ chức nhiều hội thảo khoa học quốc gia uy tín, có chất lượng học thuật cao. Giảng viên của Khoa đã và đang tham gia nhiều đề tài nghiên cứu cấp Nhà nước và cấp Bộ. Khoa Lịch sử là một trong những đơn vị dẫn đầu về số lượng các đề tài, công bố, xuất bản trong Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, trải rộng nhiều lĩnh vực khác nhau được thực hiện và nghiệm thu.

Hàng năm, có khoảng 10 lượt chuyên gia từ các nước đến Khoa giảng dạy, bồi dưỡng, chủ trì và tham gia tổ chức các hội thảo khoa học thuộc lĩnh vực nghiên cứu và giảng dạy Lịch sử như: Đại học Quốc gia Seoul (Hàn Quốc), Đại học San Diego (Hoa Kỳ), Đại học Paris I Panthéon Sorbonne (Pháp),... Giảng viên của Khoa Lịch sử tích cực tham quan học hỏi tới các trường đại học như: Đại học Sư phạm Hoa Đông (Trung Quốc), Đại học Hamburg (Đức), Viện nghiên cứu Trung ương về Hàn Quốc học (Hàn Quốc),... Điều này cũng mở ra cơ hội cho người học tiếp cận chất lượng đào tạo quốc tế.

Khoa Lịch sử, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội tổ chức buổi tập huấn với chủ đề "Ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong giảng dạy và nghiên cứu khoa học". Ảnh: HNUE.

Về cơ sở vật chất, Khoa Lịch sử nói riêng và nhà trường nói chung có đủ điều kiện và phương tiện phục vụ giảng dạy như: hệ thống phòng tư liệu, phòng học, phòng tự học cho học viên, phòng học dành cho các môn chuyên ngành, trang thiết bị phục vụ cho việc dạy học và thực hành.

Sinh viên theo học ngành này cũng sẽ được tiếp cận nguồn tài liệu sách và giáo trình học tập chuyên ngành phong phú, đáp ứng cho công tác nghiên cứu, học tập. Hệ thống sách, báo, tạp chí trong phòng tư liệu Khoa luôn được cập nhật một cách thường xuyên, bảo đảm cung cấp đầy đủ các tư liệu học tập thiết yếu để đáp ứng nhu cầu nghiên cứu và học tập của sinh viên.

Đặc biệt, nhà trường không ngừng chú trọng đầu tư vào việc xây dựng và nâng cấp hệ thống tài liệu học thuật, bao gồm cả giáo trình cơ bản và tài liệu tham khảo chuyên sâu, phục vụ cho các khoa và ngành đào tạo. Những tài liệu này được chọn lọc kỹ lưỡng, cập nhật theo xu hướng phát triển mới nhất của các lĩnh vực chuyên ngành, nhằm mang đến nguồn kiến thức hiện đại và phù hợp với yêu cầu đào tạo chuẩn đầu ra của cử nhân Lịch sử.

Những tài liệu này không chỉ giúp người học tiếp cận với tri thức mới mà còn góp phần nâng cao năng lực tự học, tư duy phản biện, và kỹ năng nghiên cứu độc lập, đáp ứng tốt các tiêu chí đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao trong thời kỳ hội nhập.

Lưu Diễm