Tay chèo người Nùng
Tháng ba, con đường về ATK Trung Yên (Sơn Dương) như một bản nhạc vui, khi những cánh đồng thung lũng đang phủ một màu xanh mơn mởn của lúa ngô. Tôi chạy xe quanh co với con đường bê tông trải dài để đến nhà em Lý Thị Na, sinh năm 2003, dân tộc Nùng, thôn Hoàng Lâu. Mấy chị trong thôn chỉ đường: Cái Na vận động viên đua thuyền Canoeing đoạt nhiều giải cao và là công dân tiêu biểu tỉnh Tuyên Quang năm 2024 phải không? Kia ngôi nhà xây cấp bốn kia kìa.
Cơ duyên thể thao
Bà Nguyễn Thị Định, dân tộc Tày - mẹ của Na ra đầu ngõ đón khách. Cái dáng nông dân lam lũ của bà hiện ra chân chất giản dị và đôn hậu. Bà bảo, một mình xoay sở nuôi hai anh em Na ăn học trưởng thành cũng bở hơi tai.
Biết mẹ vất vả và hoàn cảnh gia đình của mình, lên 6 tuổi Na đã biết tự nấu cơm. Lúc rảnh em theo mẹ ra ruộng tham gia công việc đồng áng. Sau này lớn hơn một chút được mẹ tin tưởng giao chăn đàn dê. Mà dê thì hay leo trèo, đi nhanh như gió. Na sợ nhất là thất lạc đàn dê hoặc để dê ăn hoa màu, phá hoại vườn đồi của nhà hàng xóm. Chính đặc tính “phải nhanh hơn dê”, Na đã rèn luyện cho mình kỹ năng đi, chạy, phán đoán phương hướng. Bởi vậy môn chạy ở trường Na đều ở tốp đầu và giành giải cao. Cứ vậy niềm đam mê thể thao của em được khích lệ cũng lớn dần theo năm tháng.
Đang học trường làng gần mẹ, nhưng biết trường Phổ thông Dân tộc nội trú ATK Sơn Dương thầy cô rất nhiệt tình và được nhà nước nuôi ăn học miễn phí nên em quyết tâm thi đỗ, cũng là đỡ đần mẹ phần nào tiền học hành. Mọi việc học, ăn ở, lao động ở nội trú đều khác hẳn, theo quy định riêng của trường. Cuối tuần em mới được về nhà thăm gia đình, tuy nhiên nỗi nhớ nhà, thương mẹ cứ vẫn vướng. Nghĩ vậy Na lại tự nhủ mình được học trường dành cho con em đồng bào dân tộc thiểu số là tốt rồi.

Em Lý Thị Na được tuyên dương học sinh, sinh viên dân tộc thiểu số xuất sắc tiêu biểu của Ủy ban Dân tộc năm 2024.
Cố gắng học thật tốt và phát huy sở trường của mình. Thấy Na có năng khiếu thể thao, năm lớp 7 thầy cô của trường mạnh dạn chọn em đi tham dự Hội khỏe Phù Đổng của tỉnh. Na tham gia chạy cự ly 400 m nữ và giành Huy chương Vàng. Cái cảm giác lần đầu đi thi giành Huy chương Vàng nó lạ lắm, ngoài sức tưởng tượng của em. Từ tấm Huy chương Vàng này cho em sự tự tin và khát khao đi theo con đường thể thao.
Vào một ngày đẹp trời năm 2018, Na nghe thông tin Trung tâm Huấn luyện và Thi đấu Thể dục thể thao tỉnh đang tìm tuyển vận động viên. Na tự mày mò hỏi xin số điện thoại của thầy Lâm Văn Hưng, Huấn luyện viên môn đua thuyền Rowing và Canoeing tỉnh Tuyên Quang để xin ứng tuyển. Sau khi xem xét nguyện vọng, chiều cao, cân nặng và thành tích thể thao của Na, em được chọn vào đội vận động viên năng khiếu của tỉnh, cử đi đào tạo môn đua thuyền Canoeing tại Câu lạc bộ đua thuyền Hồ Tây (Hà Nội). Từ đây con đường thể thao của em bước sang một ngã rẽ.
Bùng nổ huy chương
Từ nông thôn lên thành phố Tuyên Quang, Lý Thị Na bỡ ngỡ với cảnh đông người tấp nập. Nhưng em còn lo lắng hơn khi phải xuống Hà Nội luyện tập môn đua thuyền Canoeing. Mẹ em và thầy Hưng động viên nhiều, trực tiếp đưa em xuống Câu lạc bộ đua thuyền Hồ Tây (Hà Nội) giao cho các thầy. Nhìn Hồ Tây mênh mông nước, xung quanh có những tòa nhà cao tầng mọc lên, Na tự nhủ phải thật cố gắng.
Đang chạy giỏi bằng đôi chân, giờ lại phải bơi bằng đôi tay quả thật trái ngược. Nhưng ngày đầu làm quen với nước, gió và sự bồng bềnh của thuyền thật không đơn giản chút nào. Với cường độ luyện tập cao dần, làn da của Na cháy xém, đen nhẻm. Nhưng những lúc nhận những cuộc gọi điện của mẹ vất vả từ quê nhà, Na càng quyết tâm vượt qua khó khăn, đặt ra mục tiêu để phấn đấu.

Năm 2024, Lý Thị Na (bên phải) cùng đồng đội của mình là Ma Thị Thùy giành 2 Huy chương Bạc, 1 Huy chương Đồng Giải vô địch Canoeing Đông Nam Á tổ chức tại Hải Phòng.
Thầy Hoàng Hồng Anh, Huấn luyện Câu lạc bộ đua thuyền Hồ Tây kể: Na lúc đầu xuống rất nhút nhát, đúng bản chất của một học sinh dân tộc thiểu số sống ở vùng cao. Song càng ngày ban huấn luyện càng thấy em là một vận động viên có nhiều tố chất về thể lực, sự nhanh nhẹn, lòng đam mê thể thao đích thực. Đây là những yếu tố căn bản để phát triển thành một vận động viên chuyên nghiệp, thành tích cao. Nhiều hôm hết giờ tập luyện, tôi vẫn thấy Na lán lại để tập thêm, nâng dần kỹ thuật và tốc độ bơi thuyền.
Qua hai năm chăm chỉ luyện tập, rèn luyện, năm 2020 Lý Thị Na được tham gia Giải đua thuyền Canoeing trẻ vô địch quốc gia 2020 tổ chức tại Hà Nội và đã có những bứt phá ngoạn mục, giành được 4 Huy chương Vàng và 1 Huy chương Đồng. Đây là niềm vui, động lực lớn cho em cố gắng tập luyện, trau dồi bản thân nhiều hơn nữa cho những giải thi đấu tiếp theo. Năm 2021, Lý Thị Na được gọi vào đội tuyển Canoeing trẻ quốc gia, thi đấu cho màu cờ, sắc áo của Tổ quốc.
Na cho biết tính đến bây giờ em không nhớ nổi chính xác mình đã giành bao huy chương ở thể bơi đơn, đôi, bốn người, nhưng đoán khoảng 20 huy chương các loại. Năm 2024 vừa qua cũng là một năm đầy dấu ấn và kỷ niệm với Na khi em giành 2 Huy chương Bạc, 1 Huy chương Đồng Giải vô địch Canoeing Đông Nam Á. Với thành tích nổi bật đó, cuối năm 2024 Na được tuyên dương học sinh, sinh viên dân tộc thiểu số xuất sắc tiêu biểu của Ủy ban Dân tộc. Đồng thời được vinh danh là 1 trong 9 công dân tiêu biểu tỉnh Tuyên Quang năm 2024, Na rất xúc động, biết ơn và tự hào.
Hiện nay, Lý Thị Na là vận động viên đua thuyền Canoeing của Trung tâm Huấn luyện và Thi đấu Thể dục thể thao tỉnh Tuyên Quang. Để có thêm kiếm thức toàn diện, chuyên sâu về thể thao, em được Trung tâm tạo điều kiện cho theo học Đại học Thể dục thể thao Bắc Ninh.
Ngoài lúc miệt mài học lý thuyết trên giảng đường đại học, em tiếp tục rèn luyện với bộ môn mình thi đấu, nhằm giữ phong độ tốt. Thầy Lâm Văn Hưng, Huấn luyện viên của Trung tâm Huấn luyện và Thi đấu Thể dục thể thao tỉnh cho rằng, với thành tích mà Na đã đạt được, Trung tâm rất tin tưởng và kỳ vọng vào bước phát triển tiếp theo của em. Và Na thực sự là một tấm gương sáng vượt khó, một hạt giống vàng của thể thao tỉnh nhà.