Trung Quốc trả đũa lệnh hạn chế xuất khẩu chip của chính quyền Biden, nền kinh tế Mỹ có thể tổn thất hàng tỉ USD

Hôm 3.12, Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết sẽ dừng xuất khẩu sang Mỹ các mặt hàng liên quan đến khoáng sản, kim loại có thể sử dụng cho cả mục đích dân sự và quân sự.

Các vật liệu được gọi là lưỡng dụng này gồm gallium, germanium và antimony, cùng một số kim loại siêu cứng. Thông báo trên cũng bao gồm các biện pháp kiểm soát xuất khẩu chặt chẽ hơn với mặt hàng liên quan đến graphite, "vật liệu kỳ diệu" có độ dẫn điện cao.

Các vật liệu này được sử dụng để chế tạo chất bán dẫn, pin, thiết bị điện tử tiên tiến và tấm pin mặt trời.

Trung Quốc và Mỹ đã bị cuốn vào cuộc đua công nghệ để dẫn đầu trong lĩnh vực AI và công nghệ quân sự. Việc chặn vận chuyển các vật liệu thiết yếu cho những ngành này là chiến thuật mới nhất được triển khai.

Mỹ phụ thuộc rất nhiều vào Trung Quốc để nhập khẩu gallium và antimony. Dù Mỹ sản xuất một số germanium, Trung Quốc tạo ra 98% nguồn cung kim loại này của thế giới, theo Cục Khảo sát Địa chất Mỹ (thuộc cơ quan chính phủ).

Vào tháng 11, Cục Khảo sát Địa chất Mỹ đã công bố nghiên cứu cho biết việc mất quyền tiếp cận nguồn nhập khẩu germanium và gallium có thể gây ra "tổn thất hàng tỉ USD" cho nền kinh tế Mỹ, với hậu quả tập trung nhiều nhất vào ngành công nghiệp bán dẫn.

Động thái trả đũa này diễn ra sau làn sóng trừng phạt thứ ba từ chính quyền Biden với ngành công nghiệp bán dẫn Trung Quốc, được công bố hôm 2.12. Lệnh này hạn chế xuất khẩu sang 140 công ty Trung Quốc, gồm cả gã khổng lồ viễn thông Huawei và SMIC (hãng sản xuất chip theo hợp đồng số 1 Trung Quốc).

Hôm 3.12, Bộ thương mại Trung Quốc tuyên bố: "Mỹ đã mở rộng khái niệm về an ninh quốc gia, chính trị hóa và vũ khí hóa các vấn đề thương mại và công nghệ, đồng thời lạm dụng những biện pháp kiểm soát xuất khẩu". Bộ này cho biết thêm rằng các biện pháp đáp trả sẽ có hiệu lực ngay lập tức và đang được thực hiện để "bảo vệ an ninh quốc gia".

Hôm 2.12, bà Gina Raimondo - Bộ trưởng Thương mại Mỹ đã nói với các phóng viên Reuters, The New York Times và nhiều tờ báo khác rằng các hạn chế mới nhất của chính quyền Biden là "biện pháp kiểm soát mạnh mẽ nhất mà Mỹ từng ban hành nhằm làm suy yếu khả năng sản xuất chip tiên tiến nhất mà Trung Quốc đang sử dụng trong quá trình hiện đại hóa quân đội".

Trump đã ám chỉ rằng ông sẽ tiếp tục gây sức ép lên ngành công nghiệp công nghệ của Trung Quốc. Ở nhiệm kỳ Tổng thống Mỹ đầu tiên, ông Trump đã áp thuế lên tới 25% với hàng hóa Trung Quốc.

Trong chiến dịch tranh cử Tổng thống Mỹ năm 2024, Trump cho biết ông sẽ tăng con số đó lên tới 60% nếu cần thiết.

Tại cuộc phỏng vấn vào tháng 6 với nhân vật truyền thông xã hội Logan Paul, Trump đã gọi Trung Quốc là "mối đe dọa chính" với ngành trí tuệ nhân tạo (AI) của Mỹ.

Trung Quốc vừa trả đũa các biện pháp kiểm soát xuất khẩu chất bán dẫn từ chính quyền Biden bằng cách cấm vận chuyển các vật liệu quan trọng đến Mỹ - Ảnh: Internet

Hôm 25.11, Donald Trump tuyên bố rằng vào ngày đầu tiên nhậm chức, ông sẽ áp đặt mức thuế 25% với tất cả sản phẩm từ Mexico và Canada, đồng thời áp thuế thêm 10% với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc. Một ngày sau, ông Trump tuyên bố động thái này nhằm ngăn chặn ma túy, đặc biệt là fentanyl, và người di cư nhập cư trái phép vào Mỹ.

“Cả Mexico và Canada đều có quyền và sức mạnh tuyệt đối để dễ dàng giải quyết vấn đề dai dẳng này. Đã đến lúc họ phải trả giá đắt!”, Tổng thống Mỹ đắc cử viết trên mạng xã hội Truth Social. Trong bài đăng khác, ông Trump cáo buộc Trung Quốc không ngăn chặn buôn lậu fentanyl vào Mỹ.

Ông Lưu Bằng Vũ, phát ngôn viên Đại sứ quán Trung Quốc tại Washington, cho biết: “Không ai chiến thắng trong một cuộc chiến thương mại hay thuế quan và ý kiến nói rằng Trung Quốc cố ý để tiền chất fentanyl tràn vào Mỹ hoàn toàn trái ngược với thực tế”.

Tuyên bố của Đại sứ quán Trung Quốc khẳng định rằng hợp tác kinh tế và thương mại giữa hai quốc gia về cơ bản là có lợi cho cả hai bên. Tuyên bố nhấn mạnh những nỗ lực của Trung Quốc trong việc chống nạn buôn bán ma túy, thông qua thỏa thuận hợp tác giữa Chủ tịch Tập Cận Bình và Tổng thống Joe Biden vào năm ngoái.

Bộ Tài chính Mexico tuyên bố thỏa thuận Mỹ - Mexico - Canada (USMCA), hiệp định thương mại do ông Trump bảo trợ trong nhiệm kỳ đầu tiên, có lợi cho các nhà đầu tư.

Tổng thống Mexico - Claudia Sheinbaum viết trong bức thư gửi ông Trump: “Phản ứng với biện pháp thuế quan sẽ là một biện pháp thuế quan khác và điều này có thể đẩy các công ty của chúng ta vào rủi ro”.

Bà Claudia Sheinbaum tuyên bố nếu Mỹ áp thuế 25% với tất cả các sản phẩm nhập khẩu từ Mexico, Mexico sẽ áp thuế nhập khẩu với hàng hóa từ Mỹ ở mức tương ứng và hành động này sẽ gây tổn hại cho hoạt động kinh tế cũng như cộng đồng doanh nghiệp của 2 quốc gia thuộc khu vực Bắc Mỹ.

Tổng thống Mexico xem ý định của ông Trump là không thể chấp nhận được vì sẽ khiến nền kinh tế hai quốc gia rơi vào vòng xoáy suy thoái, đồng thời đẩy tỷ lệ lạm phát và thất nghiệp tăng cao.

Trong thư gửi ông Trump, bà Claudia Sheinbaum cũng sẽ nêu rõ sức mạnh của USMCA sẽ được củng cố khi các thành viên cùng duy trì mối quan hệ thương mại mạnh mẽ, đồng thời nhấn mạnh đối thoại trên tinh thần hiểu biết và hài hòa sẽ là cách tốt nhất để giải quyết các bất đồng. Tổng thống Mexico bày tỏ hy vọng các nhóm chuyên viên của Mexico và Mỹ sẽ sớm nhóm họp để cùng đưa ra các giải pháp phù hợp.

Trong khi đó, ông Doug Ford, Thủ hiến Ontario (tỉnh đông dân nhất của Canada), nhận định rằng các mức thuế sẽ gây thiệt hại cho người lao động và việc làm ở cả Mỹ lẫn Canada.

Trong ngày 27.11, Thủ tướng Canada - Justin Trudeau đã triệu tập cuộc họp khẩn với lãnh đạo các địa phương để tìm kiếm các giải pháp nhằm ứng phó. Trước đó, Justin Trudeau đã trao đổi với Trump ngay sau khi ông tuyên bố về việc áp thuế. “Chúng tôi đã nói về mối liên hệ chặt chẽ và hiệu quả giữa các quốc gia, vốn có qua lại. Chúng tôi đã nói về một số thách thức mà chúng tôi có thể cùng nhau giải quyết”, Thủ tướng Canada cho hay.

Phó Thủ tướng Canada - Chrystia Freeland nói: “Sự thật là chúng tôi cần họ và họ cũng cần chúng tôi. Canada là thị trường lớn nhất của Mỹ trên thế giới, lớn hơn cả Trung Quốc, Nhật Bản, Anh và Pháp cộng lại. Những thứ chúng tôi xuất khẩu cũng là những thứ họ thực sự cần”.

Thuế quan thực chất là một khoản thuế do một quốc gia áp đặt lên hàng hóa và dịch vụ nhập khẩu từ nước khác. Theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ, dầu mỏ là mặt hàng mà Mỹ nhập khẩu nhiều nhất từ Canada, còn Mỹ nhập nhiều nhất từ Mexico là ô tô và linh kiện. Một số mặt hàng được miễn thuế theo thỏa thuận USMCA. Mỹ cũng nhập khẩu một lượng lớn hàng điện tử từ Trung Quốc.

Trong nhiệm kỳ đầu, ông Trump đã sử dụng các cảnh báo thương mại như chiến thuật đàm phán. Ông Trump đã áp đặt thuế cao với số lượng hàng hóa Trung Quốc trị giá hàng tỉ USD, hy vọng đạt được một thỏa thuận thương mại mới, nhưng kế hoạch này thất bại do đại dịch COVID-19 năm 2020.

Hiện không rõ liệu ông Trump có thực hiện lời hứa về thuế quan mới hay không.

Hứa áp đặt thuế quan cao lên các đối tác thương mại của Mỹ là một phần cốt lõi trong chương trình kinh tế của ông Trump ở chiến dịch tranh cử. Ông cho rằng điều này sẽ bảo vệ việc làm trong nước, tăng doanh thu thuế và thúc đẩy phục hưng ngành sản xuất ở Mỹ. Tuy nhiên, nhiều nhà kinh tế cảnh báo rằng thuế quan cao sẽ làm tăng lạm phát và dẫn đến lãi suất cao hơn.

Thuế quan do các công ty nhập khẩu chi trả, không phải quốc gia xuất khẩu. Các nhà nhập khẩu thường chuyển chi phí này sang người tiêu dùng thông qua tăng giá sản phẩm, làm cho hàng hóa trở nên đắt đỏ hơn.

Bill Penzey, chủ sở hữu của nhà bán lẻ Penzeys Spices, bình luận: “Ông Trump được bầu để giảm giá thực phẩm. Song việc tăng thuế cùng các cuộc trục xuất sẽ đẩy giá thực phẩm lên cao”.

Tổng thống đắc cử Mỹ còn tuyên bố sau khi nhậm chức, sẽ ban bố tình trạng khẩn cấp quốc gia và sử dụng quân đội để trục xuất người nhập cư trái phép.

Sơn Vân