Trung Quốc nỗ lực khẳng định vị thế tại Trung Đông

Bắc Kinh đã lên tiếng phản đối kế hoạch hậu chiến của Tổng thống Mỹ Donald Trump đối với Gaza, trong đó có phương án di dời cư dân Palestine. Tuần trước, tại Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị khẳng định Gaza không phải là "quân bài mà các quốc gia sử dụng cho mục đích thương lượng, và khẳng định cam kết của Bắc Kinh đối với giải pháp hai nhà nước, theo đó Bờ Tây và Dải Gaza thuộc quyền quản lý của người Palestine.

Nhằm thể hiện sự ủng hộ với người Palestine, Trung Quốc đã gửi 60.000 gói thực phẩm đến Gaza, trong đó 12.000 gói đầu tiên đã được chuyển giao. Trong khi đó, Washington tuyên bố ngừng viện trợ nước ngoài, mặc dù quyết định này đã bị tòa án Mỹ tạm thời chặn.

Trung Quốc đang tìm cách duy trì quan hệ với các quốc gia Ả Rập, cải thiện quan hệ với Israel, sau khi nước này phản đối kế hoạch của Mỹ về việc tái định cư người Palestine tại Gaza. Ảnh: Xinhua

Theo John Celebrase, Giám đốc dự án Trung Đông-Châu Á tại Viện nghiên cứu Trung Đông, Trung Quốc đã thể hiện rõ ràng lập trường bất chấp ảnh hưởng mạnh mẽ của Mỹ trong khu vực. Theo các nhà quan sát, Bắc Kinh có thể tiếp tục lên tiếng về Gaza nhưng sẽ tránh can thiệp trực tiếp, thay vào đó liên kết với những sáng kiến của các nước Ả Rập và cung cấp hỗ trợ.

Vào thứ Bảy (ngày 22/2), trong cuộc điện đàm với Ngoại trưởng Ai Cập Badr Abdelatty, ông Vương Nghị đã nhấn mạnh sự cần thiết của việc đẩy nhanh kế hoạch tái thiết Gaza, đồng thời tái khẳng định ủng hộ giải pháp hai nhà nước. Ông cũng truyền tải thông điệp tương tự khi gặp Bộ trưởng Ngoại giao Saudi Arabia, Hoàng tử Faisal bin Farhan, bên lề cuộc họp G20 tại Nam Phi.

Israel và Hamas đã đạt được một lệnh ngừng bắn giai đoạn đầu tiên vào tháng trước, và chính quyền ông Trump đang kỳ vọng về giai đoạn tiếp theo. Tuy nhiên, Trung Quốc vẫn chỉ đóng vai trò quan sát cũng như chỉ công khai ủng hộ một thỏa thuận hòa bình được ký kết vào năm ngoái giữa 14 lực lượng Palestine.

Theo Celebrase, chính quyền ông Trump khó có thể chào đón sự tham gia của Trung Quốc vào các cuộc đàm phán hậu chiến. Tuy nhiên, nếu lệnh ngừng bắn tiến triển thành các cuộc đàm phán nghiêm túc với sự tham gia của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, Trung Quốc và Mỹ có thể sẽ hợp tác ở một số mức độ nhất định, dù viễn cảnh này còn xa.

Trung Quốc đang từng bước cải thiện quan hệ với Israel, bất chấp những chỉ trích trước đó về số lượng thương vong tại Gaza. Ông Vương Nghị đã gặp Ngoại trưởng Israel Gideon Saar tại Hội nghị An ninh Munich, trong cuộc họp đầu tiên giữa hai nước kể từ khi xung đột nổ ra vào tháng 10/2023. Ông Saar kêu gọi Bắc Kinh duy trì chính sách đối ngoại "cân bằng", đồng thời gây thêm áp lực kinh tế lên Iran.

Các nhà phân tích cho rằng việc Trung Quốc cải thiện quan hệ với Israel sẽ có ý nghĩa quan trọng trong thời gian tới. Giáo sư Fan Hongda tại Đại học Nghiên cứu Quốc tế Thượng Hải cho biết Trung Quốc không thể chỉ đứng về phía Palestine mà cần duy trì mối quan hệ ổn định với Israel.

Bắc Kinh cũng đang quan sát thái độ của khu vực vùng Vịnh đối với Israel để điều chỉnh chính sách của mình. Celebrase nhận định dù cuộc chiến tại Gaza đã làm căng thẳng quan hệ giữa Israel và Saudi Arabia, UAE cùng các đối tác khác của Trung Quốc, những mối quan hệ này vẫn được duy trì. Vì vậy, Bắc Kinh không cần phải có lập trường mạnh hơn so với các đồng minh Ả Rập.

Với tình hình địa chính trị đang diễn biến phức tạp, Trung Quốc có thể tiếp tục giữ vai trò trung lập và tận dụng mối quan hệ với cả Israel và các quốc gia Ả Rập để mở rộng ảnh hưởng trên trường quốc tế.

Tùng Lâm