Triển vọng của trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng trong phiên thảo luận tổ của Quốc hội. Ảnh: QH

Dự thảo lần thứ 30 và 14 nhóm cơ chế, chính sách nổi trội

Ngày 12-6-2025, Chính phủ đã trình Quốc hội dự thảo Nghị quyết về Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam. Đây là dự thảo lần thứ 30, và theo các đại biểu Quốc hội, điều này cho thấy Chính phủ đã nghiên cứu rất kỹ lưỡng và cầu thị tiếp thu, sửa chữa đối với một vấn đề “không mới với thế giới, bởi thế giới đã có trên trăm năm nay, nhưng với chúng ta thì rất mới và rất khó” như lời của Phó Thủ tướng thường trực Nguyễn Hòa Bình. “Tôi nghĩ đã đến độ chín, cần phải sớm ban hành Nghị quyết về Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam”, ông Trần Hoàng Ngân, đại biểu Quốc hội TPHCM, nói.

Phương án mới đề xuất thành lập một trung tâm tài chính quốc tế đặt tại hai địa điểm: TPHCM và thành phố Đà Nẵng. Mỗi thành phố sẽ đảm nhận những chức năng riêng, khai thác tối đa lợi thế vùng và bổ trợ lẫn nhau, tránh cạnh tranh nội bộ. TPHCM, đầu tàu kinh tế của cả nước, sẽ tập trung vào thị trường vốn, ngân hàng quốc tế, công nghệ tài chính, tài chính xanh, dịch vụ tài chính cho chuỗi cung ứng khu vực và các mô hình đổi mới sáng tạo có quy mô lớn... Trong khi đó, Đà Nẵng sẽ phát triển các mô hình thử nghiệm tài sản số, tiền kỹ thuật số, dịch vụ tài chính cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, hệ thống thanh toán và chuyển tiền số, cùng các hoạt động quản lý quỹ gắn với khu thương mại tự do…

Trong phiên thảo luận tổ của Quốc hội ngay sau đó, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh, mục tiêu lớn nhất khi thành lập trung tâm tài chính quốc tế là huy động nguồn vốn quốc tế để đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế trong nước. Điều này càng cần thiết đối với Việt Nam hiện nay, khi chúng ta đặt mục tiêu tăng trưởng hai con số từ năm 2026-2045, trong khi nguồn lực ngân sách có hạn.

Thế giới hiện có 119 trung tâm tài chính quốc tế nhưng chỉ khoảng 20 trong số đó hoạt động hiệu quả. Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, Việt Nam có thể tận dụng kinh nghiệm quốc tế để tránh vấp phải những sai lầm đi trước và hình dung được hết những vấn đề cần đặt ra nếu muốn cạnh tranh. Dự thảo Nghị quyết trình Quốc hội lần này đề xuất 14 nhóm cơ chế, chính sách nổi trội, trong đó có những chính sách vượt trội so với thông lệ, giúp Việt Nam đủ sức cạnh tranh.

Đáng chú ý, dự thảo cho phép Chính phủ được ban hành nghị định để xử lý các xung đột pháp lý nếu nghị quyết này có điểm khác với luật hiện hành. Điều này nhằm tạo cơ sở pháp lý xử lý các xung đột pháp luật trong trường hợp có sự khác nhau giữa nghị quyết này với các luật, nghị quyết khác.

Chính phủ đã lường kỹ rủi ro

“Xin Bộ trưởng nói thêm về các rủi ro tiềm ẩn của trung tâm tài chính quốc tế và Chính phủ đã chuẩn bị đối phó, có các giải pháp như thế nào?”, ông Nguyễn Mạnh Hùng, đại biểu Quốc hội thành phố Cần Thơ, Ủy viên hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, đề nghị trong phiên thảo luận tổ.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, “có rất nhiều rủi ro”, trong đó “có hai rủi ro lớn nhất mà chúng ta phải đối mặt và vượt qua”. Thứ nhất, trung tâm tài chính huy động nguồn vốn ngoại tệ để phát triển đất nước, nếu không có công cụ quản lý chặt chẽ dẫn đến nhà đầu tư chuyển vốn vào xong lại rút ra ngay thì “rất nguy hiểm” vì liên quan đến nhu cầu ngoại tệ. Lúc đó có thể dẫn đến hỗn loạn, thậm chí xảy ra khủng hoảng tài chính như kinh nghiệm của Thái Lan năm 2008. Rủi ro thứ hai là có thể tạo ra những sức ép liên quan đến tỷ giá khi nhà đầu tư chuyển tiền vào các dự án, họ phải chuyển đổi ngoại tệ sang tiền đồng của Việt Nam, tới lúc thanh toán họ lại có nhu cầu chuyển sang đô la Mỹ hoặc ngoại tệ khác.

Dù vậy, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng khẳng định, hai vấn đề này “Chính phủ đã lường hết và chuẩn bị rất kỹ”. Chính phủ đã họp đi họp lại “mười mấy lần”. Chính phủ, Bộ Tài chính cũng đã làm việc với hầu hết các nhà đầu tư, các quỹ tài chính, các quỹ đầu tư lớn nhất trên thế giới và tổ chức họp, hội thảo đặt vấn đề để họ phản biện liên tục. Tới đây, sau khi Quốc hội ban hành Nghị quyết về Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam, Chính phủ sẽ ban hành tám nghị định.

“Khi thành lập Trung tâm tài chính quốc tế, chúng ta sẽ ưu tiên chủ yếu huy động nguồn vốn trung và dài hạn cho nền kinh tế. Đầu tư vào trái phiếu ít nhất 5 năm, không thì 10-15 năm. Như vậy, khi nhà đầu tư vào, chúng ta sẽ lường được là ở từng thời điểm, khi nhà đầu tư đáo hạn, chúng ta sẽ nắm được nhu cầu chuyển đổi của các quỹ đầu tư, quỹ tài chính, các doanh nghiệp”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh.

Cũng theo người đứng đầu Bộ Tài chính, khi chúng ta kiểm soát được cả hai rủi ro này, có cơ chế chính sách nổi trội, theo thông lệ quốc tế, nhà đầu tư vào đây được giảm thuế, được áp dụng các cơ chế để bảo vệ quyền lợi chính đáng của họ thì “về cơ bản, trung tâm tài chính quốc tế sẽ chỉ xảy ra hai khả năng chính: một là hiệu quả ít, hai là hiệu quả nhiều”.

“Một yếu tố vô cùng quan trọng để quyết định thành công của trung tâm tài chính quốc tế là vấn đề vận hành, tổ chức thực hiện, do đó, phải tập trung cho công tác này”. Nhấn mạnh như vậy, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng thông tin thêm, TPHCM và thành phố Đà Nẵng rất nhiệt tình, quyết liệt trong việc chuẩn bị các điều kiện để vận hành trung tâm tài chính quốc tế.

Chương trình kỳ họp thứ 9 cho thấy Quốc hội không thảo luận ở hội trường về nghị quyết này và sẽ biểu quyết thông qua vào ngày 27-6-2025. Và để gửi đi thông điệp tới các nhà đầu tư, các định chế tài chính về sự ổn định của môi trường đầu tư, tính pháp lý cao của cơ chế chính sách áp dụng trong trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam, dự thảo Nghị quyết quy định chậm nhất là ngày 30-3-2034, Chính phủ báo cáo Quốc hội kết quả thực hiện nghị quyết này và đề xuất ban hành Luật về trung tâm tài chính.

Cẩm Hà