Trăn trở của những cựu thủ khoa trường Báo: Thế hệ trẻ thích nghi với nghề trong thời đại mới

Giữ “mắt sáng, lòng trong, bút sắc”: AI là công cụ, không phải đối thủ

Bùi Thị khánh Huyền (sinh năm 2002) tốt nghiệp thủ khoa ngành Báo chí, á khoa Học viện Báo chí và Tuyên truyền khóa 40.

Trong suốt thời sinh viên của mình, Khánh Huyền luôn tâm niệm trở thành một nhà báo có tính chiến đấu với “mắt sáng, lòng trong, bút sắc” sẵn sàng lên tiếng về những vấn đề xã hội còn tồn đọng để góp phần cải thiện đời sống người dân. Cô gái cho rằng nhà báo chân chính cần giữ được cái tâm, cái đức của mình: “Mình nhận thấy thu nhập trong ngành hiện nay nhiều khi không đủ để nuôi đam mê, đòi hỏi người làm báo phải vừa tìm cách để đảm bảo nhu cầu cuộc sống hàng ngày, vừa không để bản thân rơi vào những cám dỗ vật chất. Vì vậy, giữ vững đạo đức nghề nghiệp là điều quan trọng nhất.”

Trong thời đại mà mạng xã hội lên ngôi, đời sống nghề báo đối mặt với không ít thách thức. Từ việc các tòa soạn sáp nhập theo chủ trương tinh gọn, đến làn sóng doanh nghiệp hóa nội dung báo chí, nhiều người làm nghề đã buộc phải thích nghi bằng cách chuyển hướng sang truyền thông doanh nghiệp, dù hành trình bắt đầu lại không hề dễ dàng. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến những phóng viên lâu năm mà còn cả với những bạn trẻ mới ra trường như Khánh Huyền khi không có cơ chế tuyển dụng.

Sau khi tốt nghiệp, Khánh Huyền hiện công tác tại Phòng Truyền thông và Quảng cáo, Tổng công ty Viễn thông Viettel.

“Bản thân mình đã dành 4 năm để học sâu ngành Báo chí, nhưng sau khi tốt nghiệp mình đã phải chuyển hướng sang làm truyền thông doanh nghiệp và học lại mọi thứ từ đầu. Tất nhiên cũng sẽ có những phần liên quan đến báo chí, song thực tế trường học đào tạo để mình trở thành một phóng viên tác nghiệp chuyên nghiệp trong khi công việc lại đòi hỏi mình làm truyền thông cho các sản phẩm, dịch vụ chứ không phải là một người đưa tin chính trị - xã hội như những gì mình được học.” - Khánh Huyền chia sẻ.

Đứng trước sự phát triển của công nghệ ngày nay, Khánh Huyền không xem trí tuệ nhân tạo là mối đe dọa, mà là cánh tay hỗ trợ đắc lực nếu được sử dụng đúng cách. Những công cụ chuyển giọng nói thành văn bản, hỗ trợ biên tập, dịch thuật nhanh,… đều giúp phóng viên tiết kiệm thời gian và nâng cao chất lượng tác nghiệp. Cô nhấn mạnh rằng AI không thể thay thế con người bởi nó thiếu sự lý tính, cảm tính mà chỉ con người mới có. Tuy nhiên, khi sử dụng các công cụ như AI, nhà báo cần có bước kiểm duyệt và chỉnh sửa để đảm bảo chất lượng nội dung cũng như cảm xúc thể hiện trong bài viết.

Với các sĩ tử muốn bước chân vào con đường báo chí, Khánh Huyền nhắn gửi: “Hãy chỉ chọn lĩnh vực này nếu thực sự đam mê, bởi như vậy mới vượt qua được những thử thách của nghề. Báo chí không chỉ là một ngành học mà còn là một hành trình trưởng thành. Dù tương lai có thể không làm báo nhưng những kiến thức và kỹ năng tích lũy được trong 4 năm đại học chắc chắn sẽ là tài sản quý báu giúp ích cho công việc của các bạn trong tương lai.”

Nhân dịp kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam, Khánh Huyền gửi lời tri ân sâu sắc tới những người thầy, người anh, người chị trong ngành báo. Cô đặc biệt kính trọng Chủ tịch Hồ Chí Minh và nhà tình báo - nhà báo Phạm Xuân Ẩn, những người đã làm rạng danh nghề báo Việt bằng trí tuệ, lòng quả cảm và lý tưởng sống cao đẹp. Không chỉ những người làm báo thế hệ trước mà chính các thầy cô tại Học viện Báo chí và Tuyên truyền, cùng các anh chị nhà báo tại các đơn vị thực tập đã truyền cho Khánh Huyền tình yêu nghề và tạo điều kiện cho cô rèn nghề từ những bước chân đầu tiên.

Dù hành trình phía trước của những người đang hết mình với sự nghiệp đưa tin còn nhiều thách thức, nhưng với ngọn lửa yêu nghề vẫn cháy trong tim, Khánh Huyền tin rằng giữ được “mắt sáng, lòng trong, bút sắc” thì dù công nghệ có phát triển đến đâu, nhà báo chân chính vẫn luôn có vị trí của mình trong xã hội, không ngừng cống hiến vì sự nghiệp báo chí nước nhà, góp phần xây dựng và bảo vệ tổ quốc.

Người trẻ làm báo cần: Tư duy mới - Lý tưởng vững

Nguyễn Bá Khải (sinh năm 2001) là thủ khoa tốt nghiệp khóa 39 của Viện Báo chí - Truyền thông, Học viện Báo chí và Tuyên truyền.

Theo học ngành Truyền thông đại chúng tại Học viện Báo chí và Tuyên truyền, Bá Khải gặt hái nhiều thành tích nổi bật như hơn 20 giải thưởng Cuộc thi chính luận về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng các cấp (trong đó có 2 lần đạt giải Triển vọng toàn quốc); 01 giải Đặc biệt và 03 giải A tại Giải Báo chí - Truyền thông Thắp sáng (Fire up);... Sau khi tốt nghiệp, chàng trai công tác tại quê hương và tiếp tục giữ ngọn lửa theo đuổi lĩnh vực báo chí - truyền thông khi là Chủ nhiệm CLB Lý luận và Truyền thông trẻ TP. Hạ Long.

Bá Khải tin rằng thế hệ trẻ làm báo ngày nay là những bạn trẻ năng động đầy bản lĩnh, trách nhiệm và luôn sẵn sàng thích nghi với bối cảnh mới. Tuy nhiên, trước sự phát triển nhanh chóng của trí tuệ nhân tạo và mạng xã hội, Bá Khải nhận thấy người làm báo hiện nay, nhất là các bạn trẻ, đang đối mặt với thách thức kép: “Một mặt, trí tuệ nhân tạo và mạng xã hội đang phá vỡ thế độc quyền thông tin. Người dùng có thể viết, đăng, chia sẻ tin tức chỉ bằng một cú click. Trong bối cảnh ấy, người làm báo không thể chỉ “đưa tin” mà phải biết chọn lọc, định hướng và chịu trách nhiệm với mỗi câu chữ mình viết ra. Mặt khác, bản lĩnh chính trị và đạo đức nghề nghiệp đang là bài kiểm tra thực sự. Nếu chỉ mải mê chạy theo xu hướng, thao tác kỹ thuật mà quên mất lý tưởng ban đầu, thì người làm báo sẽ dễ bị cuốn theo thị hiếu, mất đi chất nghề.”

Bá Khải gặt hái nhiều thành tích ấn tượng trong lĩnh vực Báo chí - Truyền thông.

Với Bá Khải, người làm báo không chỉ cần nhanh, mà còn phải chuẩn xác, chính danh và có chiều sâu lý luận. Báo chí hôm nay không thể cạnh tranh với AI về tốc độ, nhưng có thể vượt lên nhờ tư duy độc lập, lập trường vững vàng và giá trị nhân văn của người cầm bút. Điều mà Bá Khải trăn trở nhất là làm sao để các bạn trẻ rèn luyện tư duy mới khi làm báo nhưng đồng thời phải giữ được lý tưởng truyền thống là làm báo để phục vụ xã hội.

Chàng trai chia sẻ: “Trong thời đại AI phát triển vượt bậc, các cơ quan báo chí tinh giản và sáp nhập, thì sinh viên Báo chí không thể chỉ “giỏi nghề” theo nghĩa truyền thống mà cần trở thành những người làm báo có tư duy tích hợp và bản lĩnh thích nghi. Đầu tiên, chỉ mở rộng kỹ năng quay dựng tin là chưa đủ mà còn cần đào sâu vào tư duy phản biện, hiểu đúng bản chất thông tin, có chính kiến và khả năng phân tích bối cảnh. Thứ hai, sinh viên cần hiểu rằng báo chí không “chết”, chỉ cách làm báo thay đổi. Hãy chủ động học thêm công nghệ, kỹ thuật số, nắm vững nền tảng về truyền thông dữ liệu, báo chí đa nền tảng để không bị đào thải mà còn đi trước làn sóng. Cuối cùng là giữ vững một điều cốt lõi: làm báo là để phục vụ xã hội, không phải để chạy theo xu hướng. Khi tư tưởng đúng, thì hành động mới bền. Khi có lý tưởng, thì dù công nghệ đổi thay, người làm báo chân chính vẫn luôn có chỗ đứng.”

Với những sĩ tử đang ấp ủ ước mơ trở thành những người làm báo chí - truyền thông, Bá Khải muốn nhấn mạnh rằng hãy xác định rõ tinh thần dấn thân và trách nhiệm ngay từ đầu, bởi báo chí không phải là nghề hào nhoáng, mà là hành trình bền bỉ để viết nên sự thật bằng ngòi bút lương tri. Trong bối cảnh truyền thông số và trí tuệ nhân tạo phát triển, người làm báo càng cần có điểm tựa tư tưởng vững vàng, biết làm chủ công nghệ mà không đánh mất giọng nói con người trong sản phẩm báo chí.

“Nếu các bạn lựa chọn ngành này chỉ vì “thấy hợp xu hướng” thì rất có thể sẽ sớm nản lòng. Nhưng nếu các bạn thực sự muốn kể những câu chuyện có ích cho xã hội, muốn bảo vệ lẽ phải, tạo nên ảnh hưởng bằng ngôn từ và hình ảnh, thì đây là một con đường rất đáng để theo đuổi. Giống như câu nói của người thầy mà mình luôn tâm niệm: Làm báo không phải để nổi bật, mà để góp phần làm sáng lên sự thật.” - Bá Khải bày tỏ.

Bá Khải hiện là Chi ủy viên Chi bộ Văn phòng Thành ủy Hạ Long; Ủy viên Ban Chấp hành Chi đoàn Khối Đảng, Đoàn thể thành phố; Chủ nhiệm Câu lạc bộ Lý luận và Truyền thông trẻ TP. Hạ Long; Phó Trưởng ban Thường trực Ban Chỉ đạo triển khai phong trào “Bình dân học vụ số” - Thành đoàn Hạ Long.

Nhân dịp kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam, Bá Khải gửi lời tri ân sâu sắc đến các thầy cô - những người đã truyền ngọn lửa nghề, hun đúc tư duy làm báo tử tế và trách nhiệm cho bao thế hệ sinh viên. Đồng thời, chàng trai muốn gửi lời cảm ơn đến các anh chị, bạn bè đang miệt mài trên mặt trận thông tin - những người thầm lặng giữ gìn ngòi bút như giữ niềm tin của nhân dân giữa bối cảnh truyền thông và xã hội đầy biến động.

Bá Khải nhắn gửi: “Chúc cho tất cả những người làm báo luôn giữ được ngọn lửa nghề trong tim, giữ được niềm tin trong từng trang viết, để báo chí cách mạng mãi là tiếng nói vững vàng của Đảng, của nhân dân.

Trăm năm giữ ngọn đèn soi

Nghề trao chính nghĩa, dựng đời thẳng ngay

Giữa bao gió nổi, mây bay

Vẫn nghe tiếng Bác hôm nay dặn lòng.

Làm báo chớ viết cầu mong

Viết cho chân thật, giữ không nghiêng mình

Bút nghiêng cũng là vì dân

Sáng trong đạo lý, nghĩa ân vẹn tròn.”

(Ảnh: NVCC)

Uyên Nhã