Trà Vinh: Cây dừa sáp cấy mô đầu tiên cho trái

Dừa sáp, loại trái cây đặc sản của tỉnh Trà Vinh, vừa mang lại giá trị kinh tế cao lại vừa tạo thương hiệu cho tỉnh Trà Vinh. Dừa sáp có đặc tính cơm (cùi) đặc sệt, hàm lượng dầu, hàm lượng dinh dưỡng cao hơn dừa thường và có mùi thơm đặc trưng. Tuy nhiên,do đặc tính di truyền của loại dừa này, việc trồng cây giống bằng phương pháp nhân giống truyền thống thì cây dừa chỉ cho tỷ lệ quả dừa sáp tối đa chỉ 25%.

Cây dừa sáp cấy mô đầu tiên tại Trường Đại học Trà Vinh cho trái.

Ths. Nguyễn Ngọc Trai, Quyền Giám đốc Trung tâm Sinh học ứng dụng, Khoa Nông nghiệp - Thủy sản Trường Đại học Trà Vinh cho biết, để khắc phục vấn đề này, trong những năm qua, các nhà khoa học Trường Đại học Trà Vinh đã không ngừng nghiên cứu nhằm hoàn thiện quy trình nuôi cấy phôi dừa sáp với tỷ lệ tỷ lệ trái sáp/quày đạt từ 85% trở lên. Cây giống đã được nhà Trường thương mại hóa từ năm 2011 đến nay và được phản hồi tích cực từ khách hàng. Thống kê hàng năm có khoảng 5.000 cây giống dừa sáp cấy phôi được nhà Trường chuyển giao đến cộng đồng và cho hiệu quả kinh tế cao.

“Hiện nay, thương lái thu mua dừa sáp theo chất lượng chứ không phân biệt dừa truyền thống hay dừa cấy phôi. Dừa sáp cấy phối cho hiệu quả kinh tế cao nên các thành viên của hợp tác xã đã chuyển dần sang trồng dừa này.”, ông Nguyễn Văn Sử - Chủ tịch Hội đồng quản trị Hợp tác xã Dừa sáp Hòa Tân ở huyện Cầu Kè, tỉnh Trà Vinh chia sẻ.

Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Văn Sử, giá cây giống dừa sáp cấy phôi hiện nay quá cao, dao động từ 800 nghìn đồng đến 1,2 triệu đồng/cây, tùy nơi sản xuất. Riêng giá cây giống dừa sáp cấy phôi của Trường Đại học Trà Vinh từ 700.000 đồng đến 8 00.000 đồng/cây tùy theo số lượng đặt hàng. Chính vì vậy, việc nghiên cứu phương pháp mới nhằm tạo ra cây giống dừa sáp chất lượng cao, giá thành thấp phù hợp với nhu cầu của đa số người dân là điều rất cần thiết.

Trường Đại học Trà Vinh đã được Bộ NN-PTNT đồng ý và cấp kinh phí thực thực hiện đề tài trọng điểm cấp Bộ “Nghiên cứu nhân giống dừa bằng công nghệ nuôi cấy mô tế bào và kỹ thuật thâm canh dừa trồng giống nuôi cấy mô” với kinh phí 10,5 tỷ đồng, thời gian thực hiện từ 2017 đến năm 2022 (giai đoạn 1). So với phương pháp nuôi cấy phôi, nuôi cấy mô dừa sáp là quá trình rất khó thực hiện tuy nhiên, các cây con được tạo ra từ phương pháp nuôi cấy mô sẽ đồng đều hơn về mặt di truyền cũng như giữ được đặt tính tốt của cây bố mẹ.

Ths. Nguyễn Ngọc Trai, Quyền Giám đốc Trung tâm Sinh học ứng dụng cho biết, sau 5 năm miệt mài nghiên cứu, các nhà khoa học thực hiện đề tài đã chọn được vật liệu cũng như môi trường thích hợp tạo mô sẹo (callus), biệt hóa tạo phôi vô tính và tái sinh cây con. Đồng thời, thiết lập được quy trình đưa cây dừa vô tính – in vitro ra trồng và chăm sóc ở nhà lưới/vườn ươm. Đề tài tạo ra 300 cây con dừa sáp in vitro và 200 cây dừa sáp cấy mô ngoài vườn ươm.

“Đây là thành công lớn, là nghiên cứu đầu tiên được thực hiện tại Việt Nam về nuôi cấy mô dừa nói chung, dừa sáp nói riêng và đã được các chuyên gia của Hội đồng nghiệm thu của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đánh giá rất cao, đồng ý nghiệm thu đề tài cũng như đề xuất đề tài tiếp tục thực hiện giai đoạn 2 nhằm hoàn thiện qui trình và đánh giá sự thích nghi cây dừa sáp cấy mô tại Trà Vinh cũng như chất lượng trái sáp.

Cây dừa sáp nuôi cấy mô đã được trồng khảo nghiệm tại Khu Thực nghiệm trồng trọt, Trường Đại học Trà Vinh. Sau 3 năm trồng, cây dừa sáp cấy mô được đánh giá sinh trưởng tốt, thích nghi với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng tại tỉnh Trà Vinh và cho trái sáp có cơm dày, chất lượng tốt”, Ths. Nguyễn Ngọc Trai thông tin.

Ths. Nguyễn Ngọc Trai cho biết thêm, để kết quả nghiên cứu có thể đưa vào sản xuất thực tiễn, cần tiếp tục triển khai nghiên cứu ở giai đoạn 2 nhằm hoàn thiện quy trình, nâng hệ số nhân giống lên 50 (1 mẫu ban đầu có thể tạo 50 cây giống dừa sáp), tạo cây giống có chất lượng cao, đồng đều về mặt di truyền và triển khai sản xuất cây giống dừa sáp cấy mô ở quy mô công nghiệp. Từ đó, có thể hạ giá thành cây giống xuống dưới 100.000 đồng/cây giúp nhiều người dân có thể tiếp cận nguồn cây giống này và đưa dừa sáp của tỉnh Trà Vinh thành ngành hàng có thể xuất khẩu số lượng lớn trong thời gian tới.

Thanh Tiến