TP Hồ Chí Minh hướng đến công nghiệp xanh, thông minh, bền vững

Quang cảnh tọa đàm. Ảnh: H.Phạm

Nhận diện những thách thức

Ngày 17-7, tại Trung tâm Hội nghị và Triển lãm Bình Dương (BCEC, phường Bình Dương, thành phố Hồ Chí Minh), đã diễn ra tọa đàm chuyên đề với chủ đề: "Động lực phát triển công nghiệp thành phố Hồ Chí Minh - Từ tiềm năng đến hành động".

Phát biểu tại sự kiện, ông Bùi Tá Hoàng Vũ - Giám đốc Sở Công Thương thành phố Hồ Chí Minh nhấn mạnh, công nghiệp đã và đang khẳng định vai trò là một trong những động lực tăng trưởng trụ cột của thành phố. Với quy mô dân số trên 14 triệu người, thành phố Hồ Chí Minh sau sáp nhập tập trung gần 50% doanh nghiệp tư nhân của cả nước, giữ vững vị thế trung tâm kinh tế, công nghiệp, thương mại lớn nhất cả nước.

Tuy nhiên, lãnh đạo ngành Công thương thành phố Hồ Chí Minh cũng chỉ ra nhiều thách thức của ngành Công nghiệp. Cụ thể như chi phí logistics còn cao (chiếm 16-20% giá thành sản phẩm), quỹ đất sạch hạn chế, chi phí tiếp cận mặt bằng lớn, công nghệ sản xuất lạc hậu, tự động hóa thấp, năng suất lao động mới đạt 60% so với các đô thị công nghiệp phát triển,...

Giám đốc Sở Công Thương thành phố Hồ Chí Minh Bùi Tá Hoàng Vũ. Ảnh: H.Phạm

Đặc biệt, việc Hoa Kỳ áp thuế lên một số mặt hàng xuất khẩu từ Việt Nam, trong đó, thành phố Hồ Chí Minh là địa bàn sản xuất trọng điểm sẽ tác động trực tiếp đến doanh nghiệp nội địa và FDI, đòi hỏi nâng cao năng lực cạnh tranh và đổi mới sản phẩm.

Cho rằng hạ tầng logistics đang là "nút thắt" lớn nhất, Tiến sĩ Trương Minh Huy Vũ - Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển thành phố Hồ Chí Minh đưa ra ví dụ cụ thể, khi cho rằng tuyến đường Long Thành - Cái Mép như "bài hát mất kết nối", khi hàng hóa từ cụm Tân Uyên, Bàu Bàng vẫn phải đi đường vòng, chi phí cao, phụ thuộc vào vận tải đường bộ.

Tại tọa đàm, các đại biểu đã tập trung phân tích những cơ hội và thách thức của thành phố Hồ Chí Minh mới trong bối cảnh hội nhập sâu rộng. Đó là tỷ trọng công nghiệp trong GRDP đang có xu hướng giảm, nhiều ngành công nghiệp còn phụ thuộc vào lao động giá rẻ, hàm lượng công nghệ và giá trị gia tăng thấp,... cũng là những rào cản không nhỏ cho ngành Công nghiệp.

Tái cấu trúc, chuyển đổi mô hình công nghiệp

Bàn về giải pháp, Tiến sĩ Đỗ Thiên Anh Tuấn (Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright) cho rằng, muốn phát triển bền vững, thành phố Hồ Chí Minh cần tái cấu trúc không gian công nghiệp.

Tiến sĩ Đỗ Thiên Anh Tuấn (Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright) đưa ra ý kiến đóng góp. Ảnh: H.Phạm

Cụ thể, thành phố Hồ Chí Minh cũ giữ vai trò "bộ não" vùng - nơi tập trung R&D, tài chính, kiểm định và điều phối sản xuất; Bình Dương (cũ) và Đồng Nai là trung tâm sản xuất công nghệ cao; Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ) đảm nhiệm xuất nhập khẩu và năng lượng; Long An trở thành trung tâm công nghiệp thực phẩm; Tây Ninh, Bình Phước (cũ) là vệ tinh cung cấp nguyên liệu và logistics biên giới.

Để làm được điều này, ông Tuấn nhấn mạnh, thành phố cần khẩn trương hoàn thiện thể chế tích hợp, tận dụng hiệu quả các Nghị quyết Trung ương như Nghị quyết 57 (về khoa học công nghệ), 66 (về cải cách thể chế) hay 68 (về phát triển kinh tế tư nhân).

Ở góc độ doanh nghiệp, bà Lý Kim Chi - Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp thành phố Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội Lương thực Thực phẩm thành phố (FFA) đề xuất thành phố cần sớm xây dựng chiến lược phát triển công nghiệp đến năm 2040, xác định vai trò trụ cột của công nghiệp thực phẩm trong cơ cấu công nghiệp. Mặt khác, cần quy hoạch lại các khu công nghiệp theo hướng chuyên ngành, hiện đại, kết nối vùng nguyên liệu, đảm bảo hạ tầng xử lý nước thải đạt chuẩn và thuận tiện xuất khẩu.

Cũng theo ông Nguyễn Hồng Hải - Kiến trúc sư trưởng Tổng công ty Becamex IDC, việc sáp nhập Bình Dương vào thành phố Hồ Chí Minh không chỉ giúp mở rộng không gian mà còn tạo nền tảng để thúc đẩy và đưa chiến lược công nghiệp công nghệ cao vào thực tiễn.

Tại tọa đàm, các đại biểu cũng đã kiến nghị xây dựng các trung tâm logistics quy mô, tầm cỡ; phát triển các trung tâm R&D, kiểm nghiệm độc lập, cơ sở đào tạo nhân lực chất lượng cao. Đặc biệt, cần thí điểm cơ chế một cửa liên thông đặc biệt cho các dự án công nghiệp trọng điểm, nhằm tháo gỡ vướng mắc thủ tục, quy hoạch và đất đai.

TP Hồ Chí Minh phát triển các khu công nghiệp xanh, thông minh, bền vững. Ảnh: H.Phạm

Ngoài ra, thành phố Hồ Chí Minh cần chuyển đổi mô hình tăng trưởng từ “cộng gộp địa lý” sang “tích hợp chuỗi giá trị”, với sự phân vai rõ ràng giữa các trung tâm và vùng vệ tinh, hình thành cực sản xuất thông minh - xanh - sáng tạo.

Phát biểu chỉ đạo, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Lộc Hà nhấn mạnh, thành phố cần chuyển mạnh mô hình phát triển công nghiệp theo hướng ứng dụng công nghệ cao, sản xuất thông minh, phát triển công nghiệp xanh, kinh tế tuần hoàn và nâng cấp chuỗi giá trị.

Trong đó, ông Nguyễn Lộc Hà đề cao vai trò liên kết giữa 3 nhà: Nhà nước - Nhà trường - Doanh nghiệp. Đồng thời chỉ đạo Sở Công Thương sớm tổng hợp các ý kiến tại tọa đàm, đề xuất giải pháp chuyển đổi công nghiệp toàn diện.

Bên cạnh đó, cần triển khai điều chỉnh quy hoạch, phát triển ngành trọng điểm, thúc đẩy chuyển giao công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao.

Đối với các doanh nghiệp và hiệp hội ngành hàng, cần tiên phong đổi mới công nghệ, đầu tư xanh và nâng cao năng suất. Tất cả cùng hành động, chung tay “biến tiềm năng thành hành động” để thành phố Hồ Chí Minh bứt phá trở thành vùng công nghiệp hiện đại, bền vững và tích hợp.

Minh Tuấn