Muốn phát triển công nghiệp, TP.HCM phải giải được phương trình nhiều ẩn số

TP.HCM phải giải được phương trình nhiều ẩn số

Ngày 17/7, tại tọa đàm “Động lực phát triển công nghiệp TP.HCM", nhiều chuyên gia thẳng thắn nhìn nhận, công nghiệp TP.HCM dù phát triển nhanh, nhưng thiếu chiều sâu công nghệ.

Theo chuyên gia, sự phân tán, thiếu liên kết vùng khiến các khu công nghiệp chưa tạo được chuỗi giá trị lớn, trong khi năng lực công nghệ nền tảng còn yếu.

Thủ phủ công nghiệp Bình Dương luôn là ngôi sao sáng nhất trong thu hút đầu tư, phát triển công nghiệp chế biến chế tạo với công nghệ mới. (Ảnh: N. Thanh)

TS Nguyễn Thanh Trọng - Đại học Quốc tế Miền Đông, cho rằng thành phố chưa có dữ liệu điều tra tổng hợp và đáng tin cậy về hiện trạng các ngành công nghiệp. Việc này gây khó cho việc xác định đúng các ngành chủ lực và xây dựng chiến lược phát triển công nghiệp dài hạn.

Đề xuất chính sách định hướng chính sách công nghiệp trọng tâm của TP.HCM mới, TS Đỗ Thiên Anh Tuấn, Giảng viên Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright, cho rằng thành phố cần thu hút đầu tư có chọn lọc, ưu tiên các dự án chất lượng cao gắn với mục tiêu chuyển đổi công nghiệp.

Trong đó, phát triển công nghiệp hỗ trợ và nâng cao năng lực nội địa hóa được xem là nền móng để thành phố không chỉ gia công mà từng bước chủ động trong chuỗi giá trị.

Song song đó, thành phố phải đổi mới nhân lực và thể chế để phục vụ cho công nghiệp chất lượng cao, tăng năng lực cạnh tranh thông qua hạ tầng số và hạ tầng xanh.

Theo chuyên gia kinh tế Trần Du Lịch, muốn phát triển mạnh công nghiệp thành phố phải giải được phương trình nhiều ẩn số. Để đạt được tốc độ tăng trưởng công nghiệp hai con số, TP.HCM mới không thể đi theo mô hình tăng trưởng cũ. Đó là tăng trưởng theo chiều ngang đang tập trung hiện nay là dựa vào nguồn lao động giá rẻ. Trong tương lai, không tìm được nguồn nhân công giá rẻ nữa.

“TP.HCM nên phát triển công nghiệp theo hướng áp dụng hiệu quả khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số. Trong đó, phải tăng giá trị gia tăng cho sản phẩm trong chuỗi giá trị toàn cầu. Tôi khẳng định, công nghiệp không thể tăng trưởng 2 con số nếu không tăng trưởng tỷ trọng giá trị gia tăng trên cơ cấu sản phẩm”, ông Lịch nhấn mạnh.

Ông cho rằng, TP.HCM phải giải bài toán này như một nơi tiên phong của đất nước và tư duy theo hướng mới sẽ giúp thành phố 14 triệu dân thoát khỏi "bẫy" thu nhập trung bình.

Chuyên gia Trần Du Lịch nói TP.HCM muốn phát triển công nghiệp mới phải giải được phương trình nhiều ẩn số.

Ông Trần Du Lịch kiến nghị nhiều giải pháp, trong đó điều phải làm ngay là điều chỉnh quy hoạch công nghiệp của TP.HCM mới với quy mô mới và tầm nhìn mới.

Đặc biệt quy hoạch cần bố trí lại theo lợi thế gắn liền Nghị quyết của Bộ Chính trị quy hoạch Đông Nam Bộ, lập vành đai công nghiệp đô thị dịch vụ từ Bình Dương đi Vũng Tàu tới Cái Mép - Thị Vải. Điều chỉnh công nghiệp gắn với đô thị dịch vụ.

Tiếp theo, thành phố phải nghiên cứu, đánh giá cụ thể từng ngành, nhóm ngành công nghiệp hiện nay về tỷ trọng giá trị gia tăng trên cơ cấu giá trị sản phẩm. Đặc biệt phải tiến hành xây dựng ngay khu thương mại tự do ở Cái Mép - Thị Vải.

“Trong giai đoạn mới, chỉ khu thương mại tự do mới tham gia trực tiếp được vào chuỗi giá trị phân phối toàn cầu và thu hút đầu tư mạnh mẽ. TP.HCM mới phải thực hiện nhanh vì đây được xem là một đột phá. Khu thương mại tự do này cũng sẽ kết nối với các trung tâm logistics (ICD) đã quy hoạch tại Dĩ An, Thuận An để nâng cao hiệu quả vận hành chuỗi cung ứng”, ông nói.

Ngoài ra, ông gợi ý các ngành công nghiệp trọng điểm TP.HCM nên chọn 1 khu công nghiệp có quy mô lớn để thực hiện chuỗi giá trị. Chẳng hạn, ngành may mặc có đủ dệt, nhuộm, kéo sợi, làm nút để cung ứng nguyên liệu công nghiệp dệt may - da giày.

Công nghiệp TP.HCM phải làm nhanh nhất, đầu tiên trong chuyển đổi cơ cấu nguyên liệu, tăng tỷ trọng nội địa hóa với sản phẩm phù hợp xu hướng.

Cần tư duy không chia cắt theo địa giới cũ

Bà Lý Kim Chi, Chủ tịch Hiệp hội Lương thực thực phẩm TP.HCM kiến nghị nên có một tư duy hoàn toàn mới trong hoạch định chính sách công nghiệp – không chia cắt theo địa giới cũ, mà cần tiếp cận tích hợp toàn diện trong một không gian kinh tế thống nhất.

Công nghiệp TP.HCM mới đóng góp 30% GRDP cho TP, là nơi có nhiều khu công nghiệp, khu chế xuất nhất nước. (Ảnh: N. Thanh)

TP.HCM khẩn trương xây dựng và ban hành Chiến lược tổng thể phát triển công nghiệp đến năm 2040. Trên cơ sở đó rà soát, phân vùng và quy hoạch lại hệ thống khu công nghiệp theo hướng chuyên ngành, hiện đại, bền vững và phù hợp với đặc thù sản xuất của ngành.

Ưu tiên bố trí các khu công nghiệp thực phẩm tại những địa bàn có quỹ đất sạch, hạ tầng xử lý nước thải đạt chuẩn ngành, kết nối thuận tiện với vùng nguyên liệu và các trung tâm tiêu thụ lớn.

Thành phố nên đầu tư phát triển các trung tâm logistics lạnh hiện đại tại khu vực cảng Cái Mép – Thị Vải, phù hợp với định hướng nơi đây trở thành trung tâm hậu cần quốc tế.

"Nếu tận dụng tốt cơ hội tổ chức lại không gian công nghiệp, TP.HCM có thể trở thành hình mẫu phát triển tích hợp – nơi mỗi ngành đều có chiến lược riêng, hạ tầng riêng và cơ chế hỗ trợ phù hợp", bà Chi khẳng định.

TS Đỗ Thiên Anh Tuấn đánh giá Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu và TP.HCM cũ đều là những “ngôi sao” trong phát triển công nghiệp của cả nước gắn với chiến lược công nghiệp hóa - hiện đại hóa với những lợi thế riêng.

Ông chỉ ra những mục tiêu và tầm nhìn phát triển công nghiệp của TP.HCM mới trong tương lai. Theo đó, về mặt quốc gia, TP.HCM mới sẽ giữ vai trò đầu tàu dẫn dắt công nghiệp Việt Nam chuyển sang giai đoạn phát triển dựa trên chất lượng, năng suất và đổi mới sáng tạo.

Chuyên gia này đề xuất TP.HCM nên xây dựng "trung tâm thương mại không biên giới", để làm một nền tảng cho doanh nghiệp Việt kết nối trực tiếp với thị trường toàn cầu. Đồng thời phát triển các trung tâm tài chính, chuỗi trung tâm R&D, logistics số và công nghiệp thông minh.

Cũng tại tòa đàm, Giám đốc Sở Công Thương TP.HCM Bùi Tá Hoàng Vũ cho biết công nghiệp đã và đang khẳng định vai trò trụ cột đối với sự phát triển của TP.HCM.

Sau hợp nhất, quy mô siêu đô thị TP.HCM gần 14 triệu người đang có nhiều tiềm năng phát triển mạnh hơn. TP.HCM sẽ tiếp tục giữ vững vai trò trung tâm kinh tế công nghiệp, đây cũng là động lực giúp thành phố thực hiện khát vọng tăng trưởng hai con số trong những năm tới.

Ông cũng thẳng thắn nhìn nhận công nghiệp TP.HCM đóng góp 30% GRDP, nhưng vẫn đối mặt nhiều điểm nghẽn, như: Chi phí logistics chiếm tới 16-20% giá thành sản phẩm, cao hơn mức trung bình khu vực; quỹ đất công nghiệp sạch hạn chế, chi phí thuê đất cao; công nghệ sản xuất của nhiều doanh nghiệp còn lạc hậu, tự động hóa thấp.

Chia sẻ tại tòa đàm, ông Park Hee Sung, đại diện Kumho Tire Việt Nam, yêu cầu TP.HCM cần có các chính sách giúp các ngành công nghiệp chủ lực phát triển một cách hài hòa và cân bằng, thông qua việc nâng cấp hạ tầng công nghiệp như điện, giao thông, logistics...

"Chúng tôi hy vọng có thể thấy sự tăng cường hơn nữa về dịch vụ hành chính thân thiện với doanh nghiệp, như: thiết lập một cửa riêng cho doanh nghiệp, đường dây nóng hỗ trợ doanh nghiệp FDI, đơn giản hóa các thủ tục hành chính và coi trọng vấn đề phát triển bền vững như có thêm chính sách ưu đãi giúp doanh nghiệp chủ động đầu tư", ông nói.

Hà Linh