TP.HCM sẽ thành lập Hội đồng phân loại biệt thự

Mới đây, Phó Chủ tịch UBND TP.HCM Bùi Xuân Cường vừa có kết luận về công tác phân loại, quản lý biệt thự cũ và bảo tồn cảnh quan kiến trúc trên địa bàn TP.

Theo ông Cường, chủ trương bảo tồn cảnh quan kiến trúc đã được TP.HCM quan tâm, chỉ đạo từ năm 1996. Tuy nhiên, đến nay thời gian thực hiện các nội dung của chương trình đã hết hạn, trong khi kết quả mới chỉ đạt được bước đầu hoặc đang trong quá trình hoàn thiện. Nhiều nội dung còn chậm tiến độ hoặc chưa được triển khai.

Thành lập Hội đồng phân loại

Để quản lý hiệu quả quy hoạch kiến trúc và cảnh quan đô thị, UBND TP đã ban hành nhiều văn bản, quyết định quan trọng như thành lập Ban chỉ đạo và Tổ chuyên viên giúp việc xây dựng kế hoạch, chương trình hành động về bảo tồn cảnh quan kiến trúc; chương trình hành động trong công tác bảo tồn cảnh quan kiến trúc đô thị...

Biệt thự số 13 đường Lê Quý Đôn hiện được sử dụng làm quán ăn uống. Ảnh: Thuận Văn.

Nguyên nhân chậm trễ được xác định gồm cả yếu tố khách quan và chủ quan. Trong đó, các quy định pháp luật thường xuyên thay đổi, nội dung thực hiện có phạm vi rộng và yêu cầu chuyên môn cao, trong khi nguồn lực nhân sự và tài chính còn hạn chế. Bên cạnh đó, một số đơn vị chưa chủ động trong công tác, chưa kịp thời báo cáo khó khăn, dẫn đến kết quả chưa đạt yêu cầu đề ra.

Trên cơ sở đó, Phó Chủ tịch UBND TP.HCM yêu cầu Sở QH-KT đề xuất thành lập mới Hội đồng phân loại biệt thự và Tổ kỹ thuật, trình UBND TP.HCM trước ngày 31-10.

Đồng thời, sở sẽ báo cáo, đề xuất xử lý cụ thể từng trường hợp, trong đó có việc xem xét điều chỉnh nhóm phân loại đối với tòa nhà tại các địa chỉ 204 và 210 Võ Thị Sáu, 13 Lê Quý Đôn và 87 Nguyễn Đình Chiểu (phường Xuân Hòa) và trình UBND TP trước ngày 31-10.

Ghi nhận tại một số tuyến phố có nhiều biệt thự cũ như Võ Thị Sáu, Lê Quý Đôn hay Nguyễn Đình Chiểu dễ dàng bắt gặp những công trình mang dáng dấp kiến trúc Pháp, mái ngói dốc, lan can sắt uốn cong đặc trưng. Tuy nhiên, hiện trạng mỗi căn lại rất khác nhau.

Có nơi đã được tận dụng làm cửa hàng ăn uống hoặc văn phòng, giữ lại phần khung chính nhưng thay đổi gần như toàn bộ nội thất. Một số căn khác cửa đóng then cài, tường bong tróc, hàng rào sắt han gỉ, bên ngoài bị phủ kín các hình vẽ graffiti.

Biệt thự 204 đường Võ Thị Sáu có hàng rào sắt han gỉ. Ảnh: Thuận Văn.

Quy hoạch di sản đô thị rõ ràng

Các chuyên gia đều thống nhất bảo tồn biệt thự cũ phải được nhìn nhận như một chiến lược dài hạn trong phát triển đô thị bền vững chứ không đơn thuần là nhiệm vụ hành chính.

Theo KTS Nguyễn Trí Dũng, chuyên gia quy hoạch đô thị, việc bảo tồn biệt thự cũ tại TP.HCM không nên chỉ giới hạn trong việc gìn giữ những công trình có tuổi đời hàng chục năm mà cần được nhìn nhận như một phần cấu trúc ký ức đô thị.

Theo ông Dũng, nếu chỉ dừng ở việc phân loại và cắm mốc bảo tồn, chương trình sẽ khó đạt hiệu quả thực chất. TP cần hướng tới quản lý cảnh quan tổng thể, trong đó biệt thự là hạt nhân, còn không gian cây xanh, hàng rào, vỉa hè, đường phố xung quanh chính là lớp đệm bảo vệ giá trị kiến trúc.

Trong bối cảnh TP.HCM sắp bước vào giai đoạn tái cấu trúc không gian vùng đô thị mở rộng cần có chiến lược quy hoạch di sản đô thị rõ ràng.

“TP cần lập bản đồ di sản đô thị vùng, tích hợp vào quy hoạch chung để có công cụ quản lý cụ thể, tránh tình trạng bảo tồn chỉ tồn tại trên giấy" - KTS Dũng đề xuất.

Đồng thời khuyến nghị TP nên ứng dụng công nghệ số như GIS, AI, dữ liệu 3D để số hóa toàn bộ dữ liệu biệt thự, phục vụ công tác theo dõi, thẩm định và ra quyết định phân loại bảo tồn.

Hàng rào bên ngoài biệt thự số 13 đường Lê Quý Đôn với các hình vẽ graffiti. Ảnh: Thuận Văn

Một chuyên gia quy hoạch đô thị khác nhận định rằng thách thức lớn nhất hiện nay không nằm ở việc xác định giá trị di sản, mà ở chỗ thiếu cơ chế thực thi và nguồn lực tài chính để bảo tồn.

TP.HCM có hàng trăm biệt thự nhóm 2 và nhóm 3, những công trình tuy không quá đặc biệt về kiến trúc nhưng lại mang giá trị cảnh quan.

"Nếu không có cơ chế tài chính rõ ràng, chủ sở hữu khó duy trì, trong khi Nhà nước cũng không thể bao cấp mãi. Vì vậy, cần thiết lập cơ chế đồng quản lý di sản, trong đó Nhà nước định hướng, còn người dân và doanh nghiệp cùng tham gia bảo tồn"- vị chuyên gia này góp ý.

THU TRINH