TP.HCM kỳ vọng khởi công metro số 2 sau khi có cơ chế đặc thù

TP.HCM đặt mục tiêu đến 2035 sở hữu hệ thống 7 tuyến metro với tổng chiều dài 355 km. Ảnh: Quỳnh Danh.

Tại phiên thảo luận Quốc hội về cơ chế phát triển đường sắt đô thị, bà Nguyễn Thị Lệ, Chủ tịch HĐND TP.HCM, cho biết hệ thống giao thông công cộng hiện đại là yếu tố then chốt giúp thành phố giải quyết triệt để tình trạng ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường và quá tải hạ tầng.

Từ ngày 22/12/2024, tuyến metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên chính thức vận hành, với lượng hành khách sử dụng cao hơn dự kiến, góp phần giảm đáng kể áp lực giao thông khu vực phía Đông TP.

"Điều này cho thấy người dân sẵn sàng chuyển đổi sang phương tiện giao thông công cộng nếu hệ thống metro được đầu tư bài bản, thuận tiện, đồng bộ và đúng tiến độ", bà Lệ khẳng định.

Tuy nhiên, bà cho biết sự mong mỏi của người dân không chỉ dừng lại ở metro số 1.

"Tuyến metro số 2 Bến Thành - Tham Lương đã hoàn thành công tác giải phóng mặt bằng, nhưng hiện vẫn chưa có cơ chế đủ mạnh để triển khai đầu tư xây dựng nhanh chóng", bà nói, đồng thời nhấn mạnh đây là tuyến metro đi qua nhiều khu dân cư có mật độ cao, là tuyến xương sống giúp giảm áp lực giao thông khu vực phía Bắc - Tây TP.HCM, do đó việc sớm khởi công là yêu cầu cấp thiết.

Bên cạnh đó, các tuyến metro còn lại vẫn chỉ dừng ở mức quy hoạch, chưa thể triển khai do thiếu nguồn lực và cơ chế thực hiện.

"Nếu không có những giải pháp đột phá, hệ thống metro sẽ tiếp tục là những dự án 'trên giấy', không thể sớm đầu tư để phát huy vai trò thực sự trong việc hiện đại hóa hệ thống giao thông đô thị TP.HCM", Chủ tịch HĐND TP nói.

Nhằm tháo gỡ nút thắt này, TP.HCM và Hà Nội đã phối hợp xây dựng cơ chế đặc thù, trình Bộ Giao thông Vận tải tổng hợp, báo cáo Chính phủ và Quốc hội. Nội dung các các cơ chế này mang tính đột phá mạnh, đảm bảo đẩy nhanh tiến độ, khai thác quỹ đất dọc tuyến.

Cụ thể, TP.HCM kiến nghị cho phép huy động vốn linh hoạt, bao gồm phát hành trái phiếu đô thị, khai thác quỹ đất dọc các tuyến metro theo mô hình TOD (phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng), đồng thời bố trí vốn từ ngân sách trung ương.

Mặt khác, TP đề xuất áp dụng cơ chế chỉ định thầu để rút ngắn thời gian triển khai, đơn giản hóa thủ tục phê duyệt đầu tư, đồng thời phân cấp mạnh mẽ hơn để TP.HCM và Hà Nội có quyền quyết định phương thức lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư.

Quan trọng hơn, TP.HCM mong muốn thí điểm cơ chế đặc thù về thủ tục đầu tư, giúp TP chủ động hơn trong việc kêu gọi vốn và triển khai các tuyến metro mới.

"Tôi đề nghị Quốc hội xem xét, thông qua các cơ chế đặc thù, đặc biệt này để đẩy nhanh tiến độ xây dựng metro, đặc biệt là tuyến metro số 2 và các tuyến tiếp theo", bà Lệ nhấn mạnh.

Đóng góp tại phiên thảo luận, đại biểu Trương Trọng Nghĩa cho biết cách đây 20 năm khi ông làm công tác xúc tiến thương mại cho TP.HCM, ông đã quảng bá TP sắp có 6 tuyến metro, nhưng đến nay mới chỉ 1 tuyến được hoàn thiện.

"Chỉ cần có 3 tuyến thì tăng trưởng của TP.HCM đã khác. Bước vào kỷ nguyên mới, muốn đạt mục tiêu kỷ niệm 100 năm thành lập nước vào năm 2045, thì chúng ta phải giải quyết được đường sắt đô thị của Hà Nội và TP.HCM, sau đó đến các TP khác. Nếu 5 năm nữa có tuyến metro số 2 và một số công trình giao thông đô thị khác thì TP.HCM sẽ đóng góp rất lớn cho đất nước", đại biểu Trương Trọng Nghĩa chia sẻ.

Bà Nguyễn Thị Lệ cũng khẳng định nếu đề án được thông qua, lãnh đạo TP.HCM sẽ xây dựng ngay kế hoạch và lộ trình cụ thể, có cam kết tiến độ rõ ràng từ nay đến năm 2035 cho 7 tuyến metro tổng chiều dài 355 km. Đồng thời, TP sẽ nghiên cứu thành lập Quỹ phát triển metro TP.HCM, có sự tham gia của ngân sách trung ương, địa phương và khu vực tư nhân.

Bên cạnh đó, TP.HCM sẽ tiếp tục phối hợp với các tỉnh lân cận, đẩy nhanh nghiên cứu và triển khai các tuyến metro liên vùng, tạo nền tảng cho hệ thống giao thông hiện đại của toàn khu vực Đông Nam Bộ.

Hồng Nhung