Tổng thống Iran đề xuất dời thủ đô Tehran về vịnh Ba Tư, lý do là gì?

Tổng thống Iran - ông Masoud Pezeshkian ngày 2-10 nói rằng quốc gia này không còn lựa chọn nào khác ngoài việc di dời thủ đô từ Tehran về phía Nam, trích dẫn cuộc khủng hoảng nước ngày càng trầm trọng đã làm cạn kiệt các hồ chứa nước quan trọng phục vụ cho đô thị, theo hãng thông tấn IRNA.

Tổng thống Pezeshkian đã đưa ra phát ngôn trên trong chuyến thăm tỉnh Hormozgan, nằm bên Vịnh Ba Tư.

Lý do là gì?

Tổng thống Pezeshkian cho biết ông đã nêu đề xuất dời đô vào năm ngoái với Lãnh tụ tối cao Iran - ông Ayatollah Ali Khamenei.

"Trong cuộc gặp đó, tôi đã đề xuất chúng ta chuyển thủ đô đến Vịnh Ba Tư. Khi vấn đề này trở thành đề tài bàn tán trên truyền thông, một số người đã chỉ trích, nhưng ngày nay, khi nhìn thấy những vấn đề, chúng ta nhận ra rằng đề xuất đó là một nghĩa vụ, chứ không phải là một lựa chọn” - ông Pezeshkian kể lại.

Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian (giữa) trong chuyến thăm tới tỉnh Hormozgan, nằm bên Vịnh Ba Tư hôm 2-10. Ảnh: IRNA

Tổng thống Iran nhấn mạnh rằng những vấn đề mà quốc gia này đang đối mặt “đòi hỏi chúng ta phải hướng con đường phát triển về phía Vịnh Ba Tư. Tehran, Karaj và Qazvin hiện đang phải đối mặt cuộc khủng hoảng nước và cuộc khủng hoảng này không thể dễ dàng giải quyết".

“Năm ngoái, lượng mưa chỉ đạt 140 mm, trong khi tiêu chuẩn là 260 mm. Điều này có nghĩa là lượng mưa đã giảm khoảng 50 đến 60%. Năm nay, tình hình cũng nghiêm trọng không kém” - ông Pezeshkian phát biểu.

Các con hồ chứa nước của Tehran thường cung cấp 70% lượng nước của thủ đô với 30% còn lại khai thác từ nguồn nước ngầm. Tuy nhiên, lượng mưa thấp và tình trạng gia tăng nước bốc hơi dẫn tới giảm nước tại các hồ và dồn thêm áp lực vào nguồn nước ngầm.

Các hồ chứa nước chính của Tehran đang gần cạn kiệt. Số liệu của chính phủ cho thấy 19 đập lớn trên toàn quốc đang hoạt động dưới 20% công suất, trong khi phân tích vệ tinh cho thấy hồ chứa Amir Kabir bên ngoài Tehran chỉ đạt 6% dung tích sử dụng.

Các hồ chứa nước quan trọng khác, bao gồm Lar và Latyan, cũng đang ở mức thấp kỷ lục. Các quan chức cũng báo cáo tình trạng sụt lún đất ở một số khu vực của thủ đô lên tới 30 cm mỗi năm do cạn kiệt nước ngầm, theo tờ Iran International.

Đã từng có đề xuất?

Iran từ lâu đã nghiên cứu việc di dời thủ đô đến bờ Vịnh Ba Tư - nơi việc tiếp cận nguồn nước sẽ ít bị căng thẳng hơn. Một số cựu tổng thống Iran đã đề xuất về việc dời đô. Cựu Tổng thống Hassan Rouhani thậm chí còn xây dựng kế hoạch cho đề xuất này.

Thủ đô Tehran của Iran. Ảnh: TÂN HOA XÃ

Quốc hội Iran đã thông qua đề xuất di dời thủ đô khỏi Tehran - nơi có gần 20 triệu dân - vào ngày 25-12-2013, với 110 phiếu thuận. Một hội đồng đã được thành lập để xác định địa điểm mới phù hợp, nhưng kể từ đó vẫn chưa có tiến triển đáng kể nào.

Năm 2016, quốc hội Iran đã thông qua một kiến nghị nhằm nghiên cứu việc di dời thủ đô, nhưng chi phí quá cao và sự phản đối về chính trị đã khiến tiến trình bị đình trệ. Các chính phủ trước đây từng đưa ra các địa điểm thay thế như Semnan, Qom hoặc Esfahan, nhưng không có quyết định nào được đưa ra.

Ông Pezeshkian là tổng thống Iran đầu tiên coi việc di dời là không thể tránh khỏi. Đề xuất dời đô của ông được đưa ra sau khi các quốc gia châu Âu kích hoạt việc khôi phục các lệnh trừng phạt của Liên Hợp Quốc. Động thái này dường như sẽ làm trầm trọng thêm khó khăn kinh tế của Iran, khi đồng nội tệ rớt xuống mức thấp kỷ lục so với USD, lạm phát vẫn trên 30%, còn giá lương thực và nhiên liệu tiếp tục leo thang.

THẾ VINH