Vũ khí tối thượng trong cuộc chiến tiền tệ toàn cầu

Sách Đạn Bạc: Vũ khí tối thượng trong cuộc chiến tiền tệ toàn cầu. Ảnh: HT.

Nước Mỹ đã mất hơn hai thế kỷ để đạt tới vị trí như hiện tại. Trong quá trình đó, quốc gia này từ một cuộc thử nghiệm về quyền độc lập được dự đoán là sẽ thất bại đã vươn lên trở thành một siêu cường toàn cầu.

Chính sách “đồng USD mạnh”

Câu chuyện của Mỹ cũng là câu chuyện về sự trỗi dậy và lên ngôi của đồng USD Mỹ, biến đồng tiền này trở thành thứ vũ khí tài chính mạnh nhất thế giới, thống trị hệ thống tài chính toàn cầu, giúp quốc gia này khuếch trương sự áp đảo trong thương mại và an ninh toàn cầu…

Trong nhiều thập niên, Mỹ đã sử dụng đồng USD để xác định vai trò trên thế giới và tương lai của nước này. Bộ Tài chính Mỹ - một tổ chức bất khả chiến bại - giữ vị trí cốt lõi sứ mệnh này. Trong cuốn Đạn Bạc - Vũ khí tối thượng trong cuộc chiến tiền tệ toàn cầu, tác giả Saleha Mohsin, phóng viên cao cấp của Bloomberg News tại Washington đã tiết lộ cách thức định hình chính sách đồng USD của Bộ Tài chính Mỹ trong 30 năm vừa qua.

Cuốn sách được thực hiện dựa trên hàng trăm cuộc phỏng vấn của tác giả với những nhân vật then chốt trong lĩnh vực tài chính: các Bộ trưởng Tài chính Mỹ đương nhiệm và tiền nhiệm; các quan chức Cục Dự trữ Liên bang Mỹ; Quỹ Tiền tệ quốc tế; Ngân hàng thế giới và các tư nhâ, cùng các nhà ngoại giao nước ngoài đương nhiệm và tiền nhiệm.

Năm 1995, khi Bộ Tài chính Mỹ dưới thời Robert Rubin khẳng định cam kết theo đuổi “chính sách đồng đôla mạnh”, đồng USD đã có một bước ngoặt lớn.

Trên thực tế, điều này mang lại nhiều lợi ích rõ rệt: hàng hóa nhập khẩu rẻ hơn, lạm phát được kiểm soát, và vị thế đồng tiền Mỹ được củng cố như “chuẩn mực” toàn cầu. Nhưng mặt trái cũng sớm bộc lộ: ngành sản xuất Mỹ teo tóp, việc làm chảy sang Trung Quốc, và cảm xúc dân túy dâng cao - chính là mảnh đất màu mỡ cho phong trào “Nước Mỹ trước tiên” của ông Donald Trump hai thập kỷ sau.

Tác giả Saleha Mohsin. Nguồn: cnn.

Khi Mỹ bắn “đạn bạc” bằng đồng USD

Đạn Bạc - Vũ khí tối thượng trong cuộc chiến tiền tệ toàn cầu không chỉ kể lại các mốc lịch sử chính sách, mà còn khắc họa từng đời Bộ trưởng Tài chính Mỹ với phong cách điều hành riêng. Từ Rubin đến Henry Paulson, từ Timothy Geithner đến Janet Yellen, mỗi người đều để lại dấu ấn lên đồng USD - thứ mà thế giới coi như tài sản chung, nhưng Washington vẫn khẳng định: “Đồng USD là của nước Mỹ, còn vấn đề là của thế giới”.

Đồng USD không chỉ là tiền tệ; nó là công cụ quyền lực, vũ khí tài chính. Cuốn sách dẫn người đọc qua các sự kiện thời sự lớn, chẳng hạn Mỹ - Trung căng thẳng thương mại khi Washington áp thuế hàng hóa Bắc Kinh, còn Trung Quốc tìm mọi cách thúc đẩy quốc tế hóa đồng nhân dân tệ.

Có thể thấy những gì đang diễn ra hôm nay - từ lệnh cấm chip với NVIDIA của Trung Quốc đến việc Mỹ liên tục siết chính sách thương mại - chỉ càng chứng minh giá trị phân tích của cuốn sách. Khi Mỹ bắn “đạn bạc” bằng đồng USD, cả thế giới phải tìm cách né tránh hoặc chống trả.

Từ khủng hoảng quá khứ đến căng thẳng hiện tại, Đạn Bạc cho thấy rằng bất kỳ quốc gia nào neo chặt vào USD mà không có dự trữ ngoại hối đủ mạnh đều dễ trở thành “nạn nhân” khi Mỹ thay đổi chính sách.

Điểm hấp dẫn nhất của Đạn Bạc nằm ở chỗ nó không chỉ là một khảo cứu kinh tế, mà còn là một phóng sự điều tra về quyền lực. Tác giả Saleha Mohsin đã theo sát hậu trường Washington suốt nhiều thập kỷ, chứng kiến cách Bộ Tài chính Mỹ - một cơ quan ít khi lên trang nhất - âm thầm định hình số phận kinh tế toàn cầu.

Bằng văn phong giàu chi tiết, Mohsin Saleha đưa độc giả bước vào những “căn phòng vàng son” nơi các Bộ trưởng Tài chính Mỹ thương lượng với Bắc Kinh, đấu trí với Điện Kremlin, hay xoa dịu thị trường Phố Wall. Đó là nơi quyết định không chỉ lãi suất hay tỷ giá, mà còn cả con đường phát triển của các quốc gia phụ thuộc vào đồng USD.

Trong một thế giới nơi mỗi phát biểu của ông Trump có thể làm thị trường hàng hóa chao đảo, nơi mỗi sắc lệnh thương mại có thể khiến chip NVIDIA biến thành công cụ địa chính trị, và nơi mỗi cú tăng giá của đồng USD đẩy hàng triệu gia đình toàn cầu vào khó khăn, việc hiểu đồng USD không còn là chuyện của các chuyên gia tài chính. Nó là câu hỏi sống còn của mọi nền kinh tế, và của từng người dân.

Đạn Bạc - Vũ khí tối thượng trong cuộc chiến tiền tệ toàn cầu không chỉ giúp người đọc theo dõi tin tức về tỷ giá, mà còn giải mã logic đằng sau: vì sao Mỹ luôn theo đuổi USD mạnh, vì sao Trung Quốc chưa thể thay thế USD, và vì sao đồng tiền xanh vẫn là “đạn bạc” trên bàn cờ quyền lực.

Tiến sĩ kinh tế Phạm Sỹ Thành, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Chiến lược Trung Quốc - CESS nhận định sau khi đọc Đạn Bạc: Các nỗ lực phi USD hóa (dedollarisation) khó có thể thành công trong ngắn hạn, bởi chưa có đồng tiền nào thay thế được độ sâu và quy mô của thị trường đồng USD.

Minh Châu