Tổng thống Donald Trump mạnh tay áp thuế Mexico, Canada, còn Trung Quốc gấp đôi

Động thái này được ông Trump lý giải là nhằm gây áp lực lên các nước để kiểm soát tình trạng buôn lậu fentanyl vào Mỹ.

Ảnh chụp ông Trump tại Nhà Trắng ngày 27/2.

Thuế quan như một công cụ đàm phán

Trong bài đăng trên Truth Social ngày 27/2, ông Trump khẳng định các loại ma túy như fentanyl đang được tuồn vào Mỹ ở mức độ “không thể chấp nhận được.” Do đó, ông cho rằng việc áp thuế là cần thiết để buộc các nước liên quan phải có hành động quyết liệt hơn.

“Chúng ta không thể để thảm họa này tiếp diễn gây hại cho nước Mỹ. Vì vậy, cho đến khi tình trạng này chấm dứt hoặc được kiểm soát chặt chẽ, các mức thuế quan sẽ chính thức có hiệu lực vào ngày 4 tháng 3, đúng như kế hoạch,” ông Trump tuyên bố. “Trung Quốc cũng sẽ chịu thêm 10% thuế vào ngày hôm đó.”

Thông tin này ngay lập tức gây chấn động thị trường tài chính toàn cầu. Các nhà đầu tư lo ngại lạm phát sẽ gia tăng, trong khi nhiều ngành công nghiệp, đặc biệt là ô tô và sản xuất trong nước, có thể chịu ảnh hưởng nặng nề. Tuy nhiên, đây không phải lần đầu tiên ông Trump sử dụng chiến thuật áp thuế để tạo lợi thế đàm phán. Trước đây, ông từng đe dọa áp thuế đối với Canada và Mexico nhưng sau đó trì hoãn 30 ngày để thương lượng.

Phản ứng của thị trường và các nước liên quan

Ngay sau tuyên bố của ông Trump, thị trường chứng khoán lao dốc. Chỉ số S&P 500 giảm 1,6% vào ngày 27/2, xóa gần hết mức tăng kể từ sau cuộc bầu cử tháng 11 mà ông Trump từng coi là dấu hiệu phục hồi kinh tế.

Khi được hỏi về việc thuế quan có thể khiến người tiêu dùng và doanh nghiệp Mỹ phải gánh thêm chi phí, ông Trump bác bỏ lo ngại này và khẳng định: “Đó là một huyền thoại.” Tuy nhiên, quan điểm của ông trái ngược với hầu hết các mô hình kinh tế, vốn chỉ ra rằng chi phí thuế quan thường được chuyển sang người tiêu dùng dưới dạng giá cao hơn.

Ông Trump dự định áp thuế 25% đối với hàng nhập khẩu từ Mexico và Canada, trong đó dầu và điện từ Canada sẽ chịu mức thuế nhẹ hơn, ở mức 10%. Lý do được ông đưa ra là để đối phó với tình trạng buôn bán ma túy và nhập cư bất hợp pháp. Tuy nhiên, cả Canada và Mexico đều phản ứng gay gắt, cho rằng họ đã và đang nỗ lực giải quyết các vấn đề này.

Mexico đã triển khai 10.000 thành viên Vệ binh Quốc gia tới biên giới Mỹ, trong khi Canada thành lập một lực lượng chuyên trách fentanyl. Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum cho biết bà hy vọng sẽ sớm trao đổi với ông Trump để tìm giải pháp, trong khi Thủ tướng Canada Justin Trudeau khẳng định nước này đã đầu tư hơn 1 tỷ CAD vào an ninh biên giới và phản đối việc bị Mỹ coi là nguồn cơn của khủng hoảng fentanyl.

“Không có tình trạng khẩn cấp nào ở biên giới Mỹ-Canada liên quan đến fentanyl,” ông Trudeau tuyên bố, đồng thời cảnh báo rằng nếu Mỹ thực sự áp thuế, Canada sẽ đáp trả bằng các biện pháp trị giá 30 tỷ USD đối với hàng hóa Mỹ trong vòng ba tuần.

Về phía Trung Quốc, ông Trump cho biết mức thuế 10% hiện tại nhằm trừng phạt Bắc Kinh vì cung cấp tiền chất sản xuất fentanyl. Nay mức thuế này sẽ tăng lên 20%. Bộ trưởng Thương mại Trung Quốc Vương Văn Đào đã gửi thư cho Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer, kêu gọi đối thoại để giải quyết căng thẳng.

Tác động đến kinh tế Mỹ

Theo Jacob Jensen, nhà phân tích tại American Action Forum, mức thuế 25% đối với Mexico và Canada có thể khiến người tiêu dùng Mỹ tốn thêm 120-225 tỷ USD mỗi năm, trong khi thuế bổ sung với Trung Quốc sẽ làm tăng chi phí thêm 25 tỷ USD.

Động thái này có thể làm suy yếu cam kết của ông Trump trong chiến dịch tranh cử rằng ông sẽ nhanh chóng kiểm soát lạm phát. Chỉ số niềm tin tiêu dùng của Mỹ đã giảm 7 điểm xuống còn 98,3 – mức giảm mạnh nhất kể từ tháng 8/2021, theo dữ liệu từ Conference Board.

Stephanie Guichard, nhà kinh tế cấp cao tại Conference Board, nhận định: “Việc các cuộc thảo luận về thuế quan và thương mại gia tăng đã đưa lo ngại của người tiêu dùng Mỹ trở lại mức chưa từng thấy từ năm 2019.”

Bất chấp những phản ứng tiêu cực, ông Trump vẫn kiên quyết với chính sách thương mại cứng rắn. Ông tuyên bố vào ngày 2/4, Mỹ sẽ áp đặt thêm thuế quan tương đương với mức thuế mà các nước khác đang áp lên hàng hóa Mỹ.

“Ngày 2 tháng 4, các mức thuế có đi có lại vẫn sẽ được thực thi đầy đủ,” ông nhấn mạnh.

Ngoài ra, ông Trump cũng tuyên bố châu Âu có thể phải đối mặt với mức thuế 25% tương tự. Ông còn lên kế hoạch áp thuế riêng đối với ô tô, chip máy tính và dược phẩm nhập khẩu, đồng thời chấm dứt miễn trừ thuế đối với thép và nhôm, áp thuế mới lên hàng nhập khẩu đồng.

Viễn cảnh chiến tranh thương mại leo thang đang khiến nhiều người lo ngại về tác động tiêu cực đến kinh tế Mỹ, đặc biệt là khi ông Trump vẫn đang cố gắng thuyết phục cử tri rằng ông có thể phục hồi tăng trưởng mạnh mẽ.

Thành An