Tổng giám đốc SJC quyết định giá vàng, thương hiệu độc quyền SJC có dấu hiệu vi phạm hình sự

Việc quyết định giá mua, giá bán vàng do một cá nhân là tổng giám đốc quyết định khi không có các chỉ tiêu, căn cứ cụ thể, dẫn đến rủi ro trong việc xác định giá, ảnh hưởng đến hoạt động của Công ty SJC cũng như thị trường vàng, do công ty chiếm thị phần tương đối lớn

Theo kết luận thanh tra, Công ty SJC cơ bản chấp hành các quy định của pháp luật trong hoạt động kinh doanh vàng, kinh doanh mua, bán vàng miếng theo giấy phép do Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cấp; thực hiện chế độ thông tin báo cáo số liệu mua, bán vàng miếng; thực hiện niêm yết giá mua, bán vàng theo quy định; có chuyển biến tích cực trong việc thực hiện các quy định của pháp luật về phòng, chống rửa tiền; đồng thời thực hiện lập chứng từ, hóa đơn và kê khai thuế cơ bản theo quy định của pháp luật.

Tuy nhiên, đoàn thanh tra phát hiện Công ty SJC vi phạm về chấp hành chế độ báo cáo hoạt động kinh doanh mua, bán vàng miếng; có dấu hiệu đưa thông tin gây nhầm lẫn về sản phẩm, hàng hóa do doanh nghiệp cung cấp nhằm thu hút khách hàng của doanh nghiệp khác, liên quan đến hành vi cạnh tranh không lành mạnh.

Kết quả xác minh khách hàng cho thấy có dấu hiệu Công ty SJC vi phạm quy định của pháp luật về thuế. Căn cứ quy định pháp luật, NHNN đã có văn bản chuyển thông tin sang cơ quan có thẩm quyền để xem xét, xử lý theo quy định.

Cũng tại kết luận, mặc dù chưa có cơ sở xác định mức tăng giá trong giai đoạn từ ngày 2.10.2023 đến ngày 15.4.2024 là bất hợp lý, tuy nhiên tại Công ty SJC, giá mua, giá bán vàng do tổng giám đốc quyết định và chỉ đạo trực tiếp khi không có quy định, quy trình nội bộ về các chỉ tiêu, căn cứ cụ thể trong cơ chế xác định giá mua, bán vàng, không phân tách trách nhiệm của các bộ phận có liên quan trong quá trình tham mưu xác định giá.

Việc quyết định giá mua, giá bán vàng do một cá nhân là tổng giám đốc quyết định khi không có các chỉ tiêu, căn cứ cụ thể dẫn đến rủi ro trong việc xác định giá, ảnh hưởng đến hoạt động của Công ty SJC cũng như thị trường vàng, do công ty chiếm thị phần tương đối lớn.

Ngoài ra, Công ty SJC vi phạm một số quy định pháp luật về phòng chống rửa tiền, cụ thể như: ban hành quy định nội bộ có nội dung không đầy đủ theo quy định; không có hệ thống quản lý rủi ro để xác định khách hàng nước ngoài là cá nhân có ảnh hưởng chính trị; không báo cáo các giao dịch có giá trị lớn phải báo cáo liên quan đến hoạt động kinh doanh vàng.

Công ty không thực hiện kiểm toán nội bộ về phòng chống rửa tiền theo quy định, không đào tạo, bồi dưỡng về phòng chống rửa tiền theo quy định; không thực hiện đánh giá, không cập nhật kết quả đánh giá rủi ro rửa tiền; chưa quy định cụ thể tần suất cập nhật thông tin khách hàng; chưa có quy định phân cấp trách nhiệm nhận biết khách hàng.

Ngoài ra, Công ty SJC chưa thu thập đủ tài liệu, dữ liệu để xác minh thông tin nhận biết khách hàng là tổ chức, quy định các biện pháp áp dụng tương ứng với mức độ rủi ro về rửa tiền chưa đầy đủ theo quy định; chưa quy định thời hạn áp dụng biện pháp trì hoãn giao dịch theo quy định; chưa có quy định hướng dẫn cách thức giao tiếp với khách hàng thực hiện giao dịch đáng ngờ theo quy định.

Công ty SJC còn vi phạm về lập hoặc thay thế và phát hành một số hóa đơn bán hàng nhưng không có mã của cơ quan thuế; chưa thực hiện các thủ tục xử lý hóa đơn sai sót đối với một số hóa đơn; hạch toán khoản dự phòng giảm giá hàng tồn kho vào giá vốn hàng bán dẫn đến thiếu thu nhập tính thuế thu nhập doanh nghiệp, làm giảm thuế thu nhập doanh nghiệp của công ty; không ghi đầy đủ thông tin hoặc thông tin có thể chưa chính xác về số CMND/CCCD của một số khách hàng trên Bảng kê 01/TNDN.

Theo Thanh tra NHNN, các vi phạm trên do người đại diện theo pháp luật, lãnh đạo, nhân viên Công ty SJC chưa nghiêm túc chấp hành một số quy định pháp luật trong hoạt động kinh doanh vàng, phòng chống tham nhũng, hạch toán kế toán, lập và sử dụng chứng từ kế toán, kê khai và thực hiện nghĩa vụ thuế.

Ngay khi kết thúc thanh tra trực tiếp, NHNN đã có văn bản chuyển thông tin vụ việc vi phạm về chế độ hóa đơn, chứng từ kế toán, thuế có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự tại Công ty SJC sang Bộ Công an để xác minh, điều tra, xử lý.

Chánh thanh tra NHNN đã ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với Công ty SJC về các hành vi vi phạm quy định pháp luật về chế độ thông tin báo cáo mua, bán vàng miếng và hoạt động phòng chống rửa tiền với tổng số tiền phạt là 2.140 triệu đồng.

Kết luận thanh tra kiến nghị NHNN hoàn thiện cơ chế, chính sách trong quản lý hoạt động kinh doanh vàng; đồng thời đưa ra một số kiến nghị đối với các bộ ngành có liên quan để xem xét, xử lý theo thầm quyền, quy định của pháp luật liên quan đến các thiếu sót, vi phạm thuộc lĩnh vực quản lý nhà nước của các bộ ngành.

Đặc biệt, đối với Công ty SJC, cơ quan thanh tra yêu cầu chấn chỉnh trong việc chấp hành chưa nghiêm túc quy định của pháp luật trong hoạt động kinh doanh vàng, còn để xảy ra các vi phạm, thiếu sót.

Yêu cầu Công ty SJC chấm dứt ngay hành vi vi phạm hành chính về chấp hành chế độ thông tin báo cáo; nghiêm túc chấp hành đúng chế độ thông tin báo cáo và số liệu báo cáo NHNN trong hoạt động kinh doanh vàng.

Yêu cầu Công ty SJC chấm dứt ngay các hành vi vi phạm hành chính về hoạt động phòng chống rửa tiền; nghiêm túc chấp hành các quy định liên quan đến hoạt động phòng chống rửa tiền, tài trợ khủng bố, tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt; kịp thời khắc phục, chỉnh sửa các vi phạm, thiếu sót nêu tại phần kết quả kiểm tra, xác minh.

Yêu cầu Công ty SJC nghiêm túc chấp hành các quy định pháp luật về thuế; kịp thời khắc phục, chỉnh sửa các vi phạm, thiếu sót nêu tại phần kết quả kiểm tra, xác minh.

Cơ quan thanh tra yêu cầu Công ty SJC ban hành quy định trong việc xác định giá mua bán vàng hằng ngày (xây dựng các tiêu chí, phương pháp, thẩm quyền xác định giá...) đảm bảo phù hợp với thực tế hoạt động của công ty và quy định của pháp luật có liên quan.

SJC là doanh nghiệp 100% vốn nhà nước trực thuộc UBND TP.HCM, thành lập năm 1988. Năm 1989, SJC cho ra đời sản phẩm vàng miếng đầu tiên mang nhãn hiệu Rồng Vàng SJC 9999, gồm các loại miếng 1 chỉ, 2 chỉ, 5 chỉ, 1 lượng…

Tại thị trường trong nước, vàng miếng SJC có sức ảnh hưởng lớn nhất. Vị thế độc quyền của vàng miếng SJC xuất phát từ Nghị định 24/NĐ-CP ban hành năm 2012 với mục tiêu ổn định thị trường vàng, chống “vàng hóa” nền kinh tế, quản lý chặt chẽ hoạt động sản xuất và kinh doanh vàng miếng.

Theo quy định này, Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng; NHNN có vai trò là cơ quan tổ chức, quản lý và đã chọn SJC làm thương hiệu vàng miếng quốc gia để sản xuất theo hạn mức và kế hoạch được duyệt. Các doanh nghiệp khác không được phép sản xuất vàng miếng.

Vì vậy, SJC là đơn vị duy nhất được phép dập vàng miếng mang thương hiệu quốc gia tại Việt Nam từ 2012 đến nay. Theo đó, người dân mua vàng, đặc biệt từ 2012 đến nay, đều nghĩ đến SJC, nhưng đây không phải là loại vàng mà là thương hiệu vàng miếng.

Theo báo cáo tài chính kiểm toán của SJC, năm 2024, doanh nghiệp có doanh thu tăng gần 4.000 tỉ đồng so với năm trước, đạt 32.193 tỉ đồng. Kết quả, SJC ghi nhận lợi nhuận sau thuế cũng tăng đột 4,6 lần so với năm 2023, lên đến 283 tỉ đồng. Đây là mức lợi nhuận cao nhất của SJC trong khoảng 10 năm qua. Đáng chú ý, con số này tăng đến 213 tỉ đồng so với kế hoạch được SJC trình UBND TP.HCM.

2024 cũng là năm đánh dấu nhiều kỷ lục của thị trường vàng. Đầu năm, giá vàng trong nước niêm yết ở mức khoảng 70 triệu đồng/lượng. Sau 5 tháng, cùng với đà tăng của giá vàng thế giới, giá vàng trong nước nhảy vọt và lập đỉnh mới tại mốc gần 93 triệu đồng/lượng bán ra, tăng hơn 30%. Đồng thời giá vàng trong nước tạo ra chênh lệch lên tới 20 triệu đồng/lượng so với giá vàng thế giới quy đổi.

Cũng trong năm này, NHNN đã thực hiện loạt giải pháp mạnh với thị trường vàng, như bán đấu thầu vàng miếng SJC tăng cung vàng ra thị trường thông qua các ngân hàng sau 11 năm (kể từ năm 2013) nhưng không đạt kết quả như kỳ vọng.

Sau đó, NHNN áp dụng biện pháp bán vàng trực tiếp cho nhóm ngân hàng Big4 (BIDV, Agribank, VietinBank, Vietcombank) và Công ty TNHH một thành viên Vàng bạc đá quý Sài Gòn (SJC) với giá thấp hơn đáng kể so với thị trường - biện pháp chưa từng có tiền lệ, mới đạt được quả rõ rệt.

Văn Đan