Tổ chức lại toàn ngành thanh tra

Quốc hội nghe tờ trình và báo cáo thẩm tra dự thảo Luật Thanh tra sửa đổi. Ảnh: ST

Tiếp tục chương trình Kỳ họp lần thứ 9, Quốc hội khóa XV, sáng 08/5, Quốc hội nghe tờ trình và Báo cáo thẩm tra Dự thảo Luật Thanh tra sửa đổi.

Không phân biệt thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành

Trình bày tờ trình của Chính phủ, Tổng Thanh tra Chính phủ (TTCP) Đoàn Hồng Phong cho hay, Dự thảo Luật Thanh tra sửa đổi gồm 9 chương và 64 điều, trong đó có 30 điều kế thừa luật hiện hành. “Các quy định tại 30 điều này không bị ảnh hưởng bởi việc sắp xếp hệ thống cơ quan thanh tra và còn phù hợp với thực tiễn” - Tổng Thanh tra Đoàn Hồng Phong cho biết.

So với Luật hiện hành, Dự thảo Luật lược bỏ 54 điều. Đó là, lược bỏ quy định về Thanh tra Bộ; Thanh tra Tổng cục, Cục thuộc Bộ; cơ quan thanh tra ở cơ quan thuộc Chính phủ, Thanh tra sở, Thanh tra huyện, tổ chức và hoạt động của cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành…

Cũng để thực hiện Đề án sắp xếp hệ thống cơ quan thanh tra, Dự thảo Luật đã sửa đổi, hoàn thiện một số nội dung tại 23 điều. Cụ thể, tại Điều 7, Dự thảo Luật quy định các cơ quan thanh tra, gồm: TTCP; Thanh tra tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; Cơ quan thanh tra trong Quân đội nhân dân, Công an nhân dân, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam; Thanh tra Cơ yếu; Cơ quan thanh tra được thành lập theo điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Đáng chú ý, Dự thảo Luật quy định thống nhất một hoạt động thanh tra, không phân biệt thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành như trong Luật hiện hành.

Quy định này nhận được đa số ý kiến tán thành trong cơ quan thẩm tra - Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội, vì phù hợp với vị trí, vai trò, nhiệm vụ của các cơ quan thanh tra, nhất là việc thu gọn hệ thống cơ quan thanh tra sau sắp xếp.

Cắt giảm trên 40% các thủ tục hành chính trong hoạt động thanh tra

Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong. Ảnh: ST

Theo Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong, sau khi sắp xếp lại hệ thống cơ quan thanh tra, TTCP tiếp nhận thêm chức năng, nhiệm vụ của 12 Thanh tra Bộ. Thanh tra tỉnh tiếp nhận thêm chức năng, nhiệm vụ của Thanh tra cấp huyện, Thanh tra sở.

Vì vậy, dự thảo luật bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn cho TTCP, Thanh tra tỉnh. Theo đó, TTCP dự kiến bổ sung nhiệm vụ: Thanh tra việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân thuộc quyền quản lý của Bộ đối với Bộ không có Thanh tra Bộ; thanh tra việc chấp hành pháp luật trong các lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý Nhà nước của Bộ không có Thanh tra Bộ.

Thanh tra tỉnh sẽ thanh tra việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, đơn vị, cá nhân thuộc sở và Ủy ban nhân dân các cấp; thanh tra việc chấp hành pháp luật trong các lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý Nhà nước của các sở.

Quy định mới nữa, Dự thảo Luật bổ sung nhiệm vụ cho các cơ quan thanh tra trong công tác phòng, chống lãng phí; bổ sung quy định về kiểm soát quyền lực trong hoạt động thanh tra; bổ sung quy định về chuyển thông tin cho cơ quan điều tra trong hoạt động thanh tra để đáp ứng yêu cầu thực tiễn…

Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong nhấn mạnh: Qua việc lược bỏ 54 điều của Luật Thanh tra năm 2022, sửa đổi, hoàn thiện quy định về tổ chức và hoạt động thanh tra, đã cắt giảm trên 40% các thủ tục hành chính trong hoạt động thanh tra”.

Một nội dung đáng chú ý khác, Dự thảo Luật quy định bãi bỏ, sửa đổi, bổ sung một số điều của các luật, pháp lệnh, nghị quyết có liên quan đến thanh tra không còn phù hợp với dự thảo Luật Thanh tra sửa đổi; phương án xử lý các trường hợp phát sinh khi sắp xếp tổ chức bộ máy. “Điều này nhằm bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật, không có khoảng trống khi sắp xếp hệ thống các cơ quan thanh tra” - Theo Tổng Thanh tra Đoàn Hồng Phong cho biết.

Cần bổ sung quy định về xử lý chồng chéo, trùng lặp trong hoạt động thanh tra, kiểm tra, giám sát

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng. Ảnh: ST

Thẩm tra dự thảo Luật, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội tán thành việc sửa đổi toàn diện Luật Thanh tra hiện hành và việc xây dựng, ban hành Luật theo trình tự, thủ tục rút gọn. Hồ sơ dự án Luật bảo đảm đầy đủ, đúng quy định, đủ điều kiện trình Quốc hội. Dự thảo Luật đã bám sát, kịp thời thể chế hóa chủ trương của Đảng, nhất là Kết luận số 134-KL/TW của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về sắp xếp hệ thống cơ quan thanh tra tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả; bảo đảm tính hợp hiến, cơ bản thống nhất với hệ thống pháp luật. Đồng thời, dự thảo Luật được xây dựng ngắn gọn, còn 64 điều, giảm 54 điều (45,76%) so với Luật Thanh tra hiện hành.

Đối với các nội dung cụ thể, về vị trí, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của TTCP và Thanh tra tỉnh, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp tán thành và đánh giá quy định trên phù hợp với vị trí, vai trò, nhiệm vụ của các cơ quan thanh tra, nhất là việc thu gọn hệ thống cơ quan thanh tra sau sắp xếp.

Tuy nhiên, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho hay, có ý kiến băn khoăn về sự phù hợp, tính khả thi của việc áp dụng chung một trình tự, thủ tục với hoạt động thanh tra mà về bản chất gồm hai loại thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành, hiện đang được luật hiện hành quy định thực hiện theo trình tự, thủ tục khác nhau. Do đó, đề nghị Chính phủ, TTCP quan tâm, lưu ý vấn đề này trong tổ chức triển khai thực hiện luật để kịp thời hướng dẫn, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc phát sinh.

Về việc xử lý chồng chéo, trùng lặp trong hoạt động thanh tra, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp nhận thấy, sau khi thực hiện việc sắp xếp hệ thống cơ quan thanh tra, việc tăng cường hoạt động kiểm tra chuyên ngành của các Bộ, ngành, địa phương có thể dẫn đến phát sinh tình trạng chồng chéo, trùng lặp giữa hoạt động thanh tra với hoạt động kiểm tra chuyên ngành. Ngoài ra cũng có thể chồng chéo với hoạt động giám sát của các cơ quan dân cử.

Do đó, Ủy ban đề nghị nghiên cứu bổ sung quy định về xử lý chồng chéo, trùng lặp giữa hoạt động thanh tra với các hoạt động này để tạo thuận lợi trong thực hiện, bảo đảm hiệu quả hoạt động thanh tra, kiểm tra, giám sát cũng như quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân là đối tượng thanh tra, kiểm tra, giám sát.

Ngoài ra, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cũng đề nghị TTCP tiếp tục nghiên cứu, rà soát kỹ lưỡng các trường hợp cần quy định chuyển tiếp để bảo đảm đầy đủ, tạo thuận lợi cho cơ quan thanh tra, đối tượng thanh tra tổ chức thực hiện, không để khoảng trống pháp lý hoặc phát sinh khó khăn, vướng mắc…

Theo chương trình, chiều nay Quốc hội sẽ thảo luận Luật Thanh tra sửa đổi tại tổ; thảo luận ở hội trường vào ngày 16/5 và biểu quyết thông qua vào ngày 25/6./.

LÊ HÒA