Tổ chức không gian ngầm phía Đông hồ Hoàn Kiếm: Thận trọng nhưng quyết liệt thực hiện

Bên cạnh đó, giới chuyên môn cũng có nhiều ý kiến đóng góp giúp thành phố Hà Nội cân nhắc trong quá trình thực hiện.

Không gian phía đông hồ Hoàn Kiếm được định hướng mở rộng linh hoạt bằng cách khai thác không gian ngầm. Ảnh: Nguyễn Quang

Giải pháp cần thiết

Theo nội dung nghiên cứu quy hoạch, đầu tư cải tạo chỉnh trang một số khu vực quảng trường, không gian công cộng trên địa bàn quận Hoàn Kiếm đang được UBND thành phố Hà Nội chỉ đạo triển khai, tại không gian khu vực phía Đông hồ Hoàn Kiếm, các đơn vị đang nghiên cứu quy hoạch, tổ chức không gian ngầm với khoảng 3 tầng hầm, kết nối không gian ngầm nhà ga C9 - tuyến đường sắt đô thị số 2, giai đoạn 1 (2.1) Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo.

Về nội dung này, Phó Chủ tịch UBND thành phố Dương Đức Tuấn chỉ đạo các đơn vị có giải pháp kỹ thuật phù hợp đối với các công trình bảo tồn trong quá trình thi công tầng hầm; đề xuất chức năng sử dụng đối với không gian ngầm để bảo đảm hiệu quả sử dụng đất, đáp ứng nhu cầu của nhân dân. Thành phố cũng đã nêu rõ hướng sử dụng không gian ngầm vào mục đích đa chức năng, phục vụ cho văn hóa, thương mại, dịch vụ và hỗ trợ cho giao thông tĩnh.

Theo Tiến sĩ, Kiến trúc sư Phan Đăng Sơn, Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam, ngầm hóa hạ tầng khu vực hồ Hoàn Kiếm là một trong những giải pháp tối ưu nhằm mở rộng không gian công cộng trong khu vực.

“Tại nhiều nước trên thế giới, trong các vùng nội đô lịch sử, họ đều đã khai thác không gian ngầm kết nối với phần nổi. Nếu chúng ta đưa các chức năng động như dịch vụ, thương mại, giao thông tĩnh… xuống phần ngầm, từ đó tỏa lên bên trên, tham gia các hoạt động xung quanh Hồ Gươm thì sẽ tạo nên công năng hài hòa, tuyệt vời”, Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam Phan Đăng Sơn nêu.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Hồng Tiến, nguyên Cục trưởng Cục Hạ tầng kỹ thuật (Bộ Xây dựng) khẳng định: “Việc sử dụng không gian ngầm tại những khu vực không còn khả năng dung nạp phía trên mặt đất như hồ Hoàn Kiếm là rất cần thiết. Ngoài ra, xung quanh khu vực này, sắp tới sẽ có không gian ngầm của nhà ga C9 tuyến đường sắt đô thị số 2. Do đó, việc có thêm không gian ngầm để tạo ra kết nối, sử dụng đa mục đích sẽ bảo đảm khai thác được tối đa không gian ngầm nhưng vẫn bảo tồn được kiến trúc cảnh quan khu vực phía trên”.

Cần cẩn trọng trong thực hiện

Tiến sĩ, Kiến trúc sư Đào Ngọc Nghiêm, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam nêu quan điểm, trong quá trình nghiên cứu quy hoạch, tổ chức không gian ngầm tại khu vực phía Đông hồ Hoàn Kiếm, thành phố cần căn cứ vào Quy hoạch chung không gian xây dựng ngầm đô thị trung tâm - thành phố Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, tỷ lệ 1/10.000 đã được phê duyệt năm 2022 và Quy hoạch phân khu đô thị H1-1B (khu vực hồ Hoàn Kiếm và vùng phụ cận), tỷ lệ 1/2000.

Riêng yêu cầu kết nối với không gian ngầm nhà ga C9 - tuyến đường sắt đô thị số 2 là cần thiết, song theo chuyên gia này, các định hướng mới cần kế thừa các nghiên cứu cũ trước đây, đặc biệt là xác định kết nối tại những vị trí nào. Khu vực nhà ga này cũng cần phải kết nối với giao thông xung quanh, đặc biệt là một số bến bãi đỗ xe ngầm.

“Sử dụng không gian ngầm là giải pháp hết sức linh hoạt, nhưng cần quan tâm đến điều kiện tự nhiên của khu vực. Với phần hạ ngầm liên quan đến di tích, công trình có giá trị hoặc khu nhà ở của người dân cần phải có nghiên cứu, điều tra thật kỹ để đưa ra giải pháp hợp lý...”, ông Đào Ngọc Nghiêm nêu.

Cùng quan điểm, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Hồng Tiến lưu ý, muốn khai thác 3 hay nhiều tầng hầm phải khảo sát địa chất công trình, địa chất thủy văn cũng như các tầng lớp địa chất công trình ở dưới. Ngoài ra, đây là khu vực phố cổ nên quá trình thực hiện phải lưu tâm những yếu tố về khảo cổ học.

Còn theo Kiến trúc sư Trần Huy Ánh, Ủy viên Thường vụ Hội Kiến trúc sư Hà Nội, những quyết sách, đề xuất của thành phố liên quan đến quy hoạch, đầu tư cải tạo chỉnh trang một số khu vực quảng trường, không gian công cộng trên địa bàn quận Hoàn Kiếm, trong đó có khu vực xung quanh hồ Hoàn Kiếm gần đây được thành phố tiến hành qua nhiều bước cẩn trọng nhưng hết sức nhanh chóng, quyết liệt. Giải pháp ngầm hóa để tạo không gian mới, bổ sung không gian hữu ích là giải pháp tốt. Tuy nhiên, ngầm hóa như thế nào là câu hỏi mới, cần phải giải quyết thấu đáo.

“Việc khai thác không gian ngầm vào mục đích giao thông tĩnh cần cân nhắc vì sẽ mâu thuẫn với lộ trình giảm phát thải, giảm phương tiện cá nhân đi vào nội đô, khu vực trung tâm của thành phố. Quy mô của phần diện tích ngầm ra sao, tích hợp những chức năng gì, lợi ích cụ thể như thế nào cần phải có thảo luận nhiều bên một cách hài hòa để tránh mắc phải những sơ suất, sai lầm", ông Trần Huy Ánh nêu.

Các chuyên gia cũng cho rằng, để hoàn thiện được quy hoạch hồ Hoàn Kiếm, cần có nghiên cứu bài bản, đồng bộ cho toàn bộ khu vực xung quanh hồ, kể cả khu phía Tây. Đó cũng phải là một phương án thiết kế tổng thể, bao quát, kết hợp cả không gian trên cao, trên mặt đất và không gian ngầm, tạo môi trường kiến trúc cảnh quan lý tưởng nhất, phù hợp nhất để người dân thụ hưởng vẻ đẹp kiến trúc cảnh quan hồ Hoàn Kiếm không chỉ ban ngày mà cả ban đêm.

“Khi làm được như vậy, có lẽ trên thế giới sẽ hiếm có được một không gian giữa đô thị ngàn năm tuổi có chiều dày văn hóa cuốn hút người dân như hồ Hoàn Kiếm. Thành phố cần phải nâng niu, thận trọng trong quy hoạch lại hồ Hoàn Kiếm, song cách làm cần phải sáng tạo, dứt khoát, để cơ hội không bị mai một”, Tiến sĩ Phan Đăng Sơn kỳ vọng.

Bảo Hân