Không gian đôi bờ sông Tô Lịch: Tiềm năng chờ đánh thức

Tiềm năng phát triển không gian du lịch không gian 2 bên bờ sông Tô Lịch như thế nào? Phát triển được không gian du lịch này sẽ có ý nghĩa ra sao đối với môi trường và kinh tế xã hội?

Thường xuyên chứng kiến và chịu đựng mùi hôi và ô nhiễm của nước sông Tô Lịch, nhiều người dân thấy vui mừng, phấn khởi khi nghe thông tin thành phố Hà Nội sẽ xây dựng không gian xanh, sinh thái ở khu vực này: "Hàng ngày đi qua đây, mùi khá hôi, sống và làm việc xung quanh đây cũng quen rồi, nhưng nếu cải tạo thành sông xanh sạch, đẹp, không khí trong lành vẫn thích hơn. Dự án này em nghe nói cũng lâu rồi nhưng không được thực hiện".

Nước thải xả thẳng xuống lòng sông, rác thải sinh hoạt cũng được người ta vứt thẳng xuống đây. Ảnh: Quang Hùng

"Mong muốn cải tạo được thì rất tốt, nhưng phải thay đổi cả ý thức của người dân xung quanh, chứ một người cải tạo, một người vứt thì quá khó. Mong muốn có một không gian vui chơi, giải trí cho người dân lao động vì người dân không có nhiều điểm vui chơi, điểm giải trí".

"Em mong nước sông Tô Lịch sẽ được cải thiện để bớt ô nhiễm hơn, sông Tô Lịch nếu xanh sạch thì sẽ thu hút được khách du lịch và người dân ngắm cảnh quan được nhiều hơn".

KTS Trần Huy Ánh, Hội Kiến trúc sư Hà Nội cho rằng hiện nay, cảnh quan 2 bên bờ sông Tô Lịch đã khá đẹp, nhưng không thân thiện với con người do chất lượng nước sông ô nhiễm, gây độc hại với sức khỏe của con người và gây cảm xúc khó chịu mỗi khi đi qua. Bởi vậy, cải tạo sông Tô Lịch phải cải tạo đồng thời hệ sinh thái cảnh quan, hệ sinh thái mặt nước, và thủy sinh trong sông Tô Lịch mới có thể đem lại hiệu quả: "Tôi cho rằng việc mà tạo ra không gian hấp dẫn cho con người đầu tiên phải đảm bảo vệ sinh cho con người. Nếu chỉ cần làm cái nước sạch sẽ và có đủ nước thì cảnh quan sông Tô Lịch đã tự thu hút các hoạt động của con người xung quanh đó mà không cần bất cứ phải đầu tư gì, không cần mở rộng, không cần phải trồng thêm cây….".

KTS Trần Huy Ánh, Hội Kiến trúc sư Hà Nội

TS. KTS Phạm Anh Tuấn, Chủ tịch Chi hội Kiến trúc sư Cảnh quan Việt Nam, Trưởng bộ môn Kiến trúc cảnh quan, Khoa Kiến trúc và Quy hoạch, Trường Đại học xây dựng Hà Nội, cho rằng việc quyết tâm cải tạo dòng sông Tô Lịch là một quyết định đúng nhưng cần phải thực hiện triệt để.

Ông Tuấn chia sẻ về cơ hội phát triển không gian xanh ở khu vực 2 bờ sông Tô Lịch: "Nếu nói phát triển 2 bên bờ sông thì không hẳn tạo ra một không gian xanh hoàn chỉnh. Vì phần đầu, phần thượng nguồn đến đoạn sông gần trường tiểu học Đại Kim gần không còn nhiều quỹ đất, chỉ là dải cây xanh rất hẹp ven bờ sông. Quỹ đất còn lại chỉ từ trường Tiểu học Đại Kim đó về hạ lưu, khi nhập đến sông Nhuệ thì còn có những dải đất khá rộng để phát triển không gian công cộng.

Nhưng nó là cơ hội để tạo những dải cây xanh ven sông, dải cảnh quan ven sông, tạo ra công viên dạng tuyến, góp phần giảm thiểu sự đứt gãy của hệ sinh thái đô thị".

Theo PGS.TS Phạm Trung Lương, nguyên Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu du lịch, nhiều thành phố ở Châu Âu đã thành công trong phát triển du lịch đường sông như Paris (Pháp), sông Danube (Đức)… . Tuy nhiên, để phát triển được tuyến du lịch dọc theo các dòng sông, thì môi trường của dòng sông đặc biệt quan trọng và phải có các điểm nhấn kiến trúc cảnh quan đô thị dọc 2 bên bờ sông để du khách trải nghiệm.

Một đoạn sông Tô Lịch chảy qua địa bàn huyện Thanh Trì với làn nước đen đặc và bốc mùi hôi thối nồng nặc, từ xa đã cảm nhận được. Ảnh: Quang Hùng

Hiện nay, Hà Nội đang nỗ lực thực hiện nhiều giải pháp để cái tạo môi trường, cung cấp đủ nước cho sông Tô Lịch nhưng khu vực 2 bên sông còn thiếu những điểm nhấn kiến trúc cảnh quan đô thị. Bởi vậy, PGS.TS Phạm Trung Lương cho rằng, Hà Nội cần cân nhắc và lựa chọn phương án phát triển du lịch phù hợp với điều kiện thực tiễn:

"Bản thân dòng sông nếu mà cải tạo tốt thì chính dòng sông đó đã là một điểm nhấn cảnh quan, chính lòng sông. Thay vì chúng ta tổ chức tour du lịch theo dọc sông Tô Lịch, chúng ta nên tìm những vị trí mà có không gian tốt, tạo thêm không gian công cộng để cho người dân, khách du lịch sử dụng vào buổi chiều hoặc gì đó. Nếu kết hợp được các show diễn mang tính nghệ thuật truyền thống dọc sông này cũng là điểm để thu hút khách du lịch. Tôi cho rằng cũng rất là rất hay".

Ông Đỗ Thanh Tùng, nguyên Viện trưởng Viện Kiến trúc Quốc gia đánh giá cao những nỗ lực mà thành phố Hà Nội đang thực hiện nhằm cải thiện môi trường nước của sông Tô Lịch trở nên xanh và sạch hơn. Tuy nhiên, để biến sông Tô Lịch thành một địa điểm du lịch, điểm nhấn cảnh quan của thành phố, theo ông Tùng, thành phố trước hết cần có cái nhìn tổng hợp, bao quát hơn và cần phải thực hiện quy hoạch tổng thể cảnh quan khu vực các vùng đô thị mà dòng sông chảy qua: "Đối với quy hoạch đô thị cảnh quan không chỉ thực hiện cho riêng dòng sông mà phải gắn với cả các vùng đô thị mà con sông đi qua. Bởi vì, nó còn liên quan đến các giá trị kiến trúc cảnh quan và các hoạt động cộng đồng của từng khu vực đô thị và chúng ta sẽ phải giải quyết những giá trị gắn với cảnh quan từng khu vực đấy. Có thể là, một dự án đó được phân ra và được lồng ghép vào các dự án chỉnh trang đô thị của những khu vực dòng sông đi qua. Tôi nghĩ là, cách làm như vậy sẽ hợp lý hơn là chúng ta thực hiện một dự án riêng cho dòng sông".

Ông Đỗ Thanh Tùng, nguyên Viện trưởng Viện Kiến trúc Quốc gia

Bên cạnh đó, ông Tùng cho rằng, hiện nay nhiều đô thị trên thế giới hiện chỉ sử dụng bờ kè cứng dọc các con sông ở những khu vực đô thị không còn quỹ đất phát triển, còn đối với những khu vực có môi trường, có không gian tự nhiên, người ta đã tháo các bờ kè cứng ra và trả lại đó là những bờ kè tự nhiên bằng đất, bằng vỏ cây ...Đây cũng là giải pháp mà thành phố Hà Nội nên cân nhắc, kết hợp hài hòa giữa việc sử dụng bờ kè cứng và bờ kè tự nhiên cho sông Tô Lịch.

Hải Hà/VOV Giao thông