Tinh giản biên chế, số lượng nhân sự khu vực công giảm nhưng chất lượng sẽ tăng

Chiều nay (27/3), Trường ĐH Khoa học xã hội và Nhân văn (ĐHQGHN) tổ chức Hội thảo khoa học và thực tiễn “Hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp cho người lao động ở khu vực công sau tinh giản biên chế”.

Toàn cảnh hội thảo

Tinh giản biên chế, số lượng nhân sự khu vực công giảm nhưng chất lượng sẽ tăng

Tham luận tại hội thảo, PGS.TS Lê Thị Thanh Hà, Phó Viện trưởng, Viện Triết học, Học viện Chính trị Quốc gia TP.HCM cho rằng, Việt Nam sau 40 năm đổi mới đã thu được nhiều thành tựu trên mọi lĩnh vực. Đây là cơ sở lý luận và thực tiễn, là hành trang để bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Tuy nhiên, thực tiễn đổi mới cũng cho thấy, càng đi vào chiều sâu của quá trình đổi mới, càng phải đối mặt với nhiều khó khăn, trong đó có thách thức lớn là bộ máy của cả hệ thống chính trị cồng kềnh, chồng chéo chức năng, nhiệm vụ giữa các cơ quan, không chỉ dẫn đến lãng phí nguồn lực mà còn phát sinh tham nhũng, tiêu cực. Vì vậy, việc thanh lọc, tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị là cần thiết.

“Cuộc phát động tinh giảm bộ máy từ cuối năm 2024 đến nay nhận được sự đồng tình và hưởng ứng của toàn xã hội. Tinh gọn tổ chức bộ máy hiện nay không chỉ là vấn đề đặt ra đối với Việt Nam mà còn là xu thế chung ở các quốc gia trên thế giới. Trong thời gian qua, các quốc gia phát triển đã đẩy mạnh thực hiện cắt giảm nhân sự trong bộ máy hành chính công. Vì vậy, lý luận và thực tiễn nêu trên đòi hỏi cấp thiết phải đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy tinh - gọn - mạnh - hiệu năng - hiệu lực - hiệu quả”, PGS.TS Lê Thị Thanh Hà khẳng định.

Cũng theo PGS.TS Hà, tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị sẽ đi đôi với việc sàng lọc, “giữ chân” các cán bộ có năng lực, có phẩm chất đạo đức tốt, thường xuyên đổi mới tư duy, đổi mới sáng tạo trong công việc. Theo đó, số lượng nhân sự giảm nhưng chất lượng sẽ tăng, áp lực cạnh tranh sẽ thúc đẩy mỗi cá nhân nâng cao trình độ chuyên môn, tăng năng suất, hiệu quả lao động.

Bên cạnh đó, việc tinh gọn bộ máy giúp giảm số lượng nhân sự không cần thiết, theo đó sẽ giảm chi phí dành cho lương, phúc lợi, cơ sở vật chất… Nguồn lực tài chính tiết kiệm được sẽ đầu tư vào các phát triển kinh tế - xã hội và giải quyết các vấn đề an sinh xã hội.

Quá trình tinh gọn bộ máy hệ thống chính trị cũng sẽ giúp thuận lợi hơn trong ứng dụng các công nghệ hiện đại như trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn và quản trị trực tuyến, từ đó nâng cao hiệu quả và năng suất lao động. Cấu trúc đơn giản hơn của bộ máy quản lý có khả năng thích ứng tốt hơn với sự thay đổi nhanh chóng của kỷ nguyên số.

“Bộ máy hệ thống chính trị gọn nhẹ, ít khâu trung gian sẽ giúp giảm thời gian ra quyết định, triển khai quyết định và đánh giá chính sách. Nhờ đó, các quyết định, giải pháp, chính sách được thực hiện nhanh chóng hơn. Đặc biệt, khi bộ máy hệ thống chính trị gọn nhẹ, hiệu quả, hiệu năng, minh bạch, giúp người dân ngày càng tin tưởng vào hệ thống chính trị”, PGS.TS Lê Thị Thanh Hà nhận định.

Tuy nhiên, Phó Viện trưởng, Viện Triết học, Học viện Chính trị Quốc gia TP.HCM cũng cho rằng, việc tinh giản biên chế cũng sẽ gặp không ít thách thức, trong đó, dễ thấy nhất là hiện chức năng, nhiệm vụ của các tổ chức, bộ máy đang bị chồng chéo, trùng lặp. Do đó, khi sắp xếp lại cho khoa học, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả sẽ gặp nhiều khó khăn.

Viện dẫn báo cáo của Bộ Nội vụ, PGS.TS Hà dẫn chứng, trong quá trình rà soát chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan hành chính nhà nước, có tới 20% số cơ quan và đơn vị bị phát hiện có sự chồng chéo chức năng, nhiệm vụ. Điển hình như ở các lĩnh vực như quản lý tài nguyên và môi trường, thanh tra, kiểm tra hay trong các cơ quan cấp huyện, cấp xã, việc phân chia trách nhiệm chưa rõ ràng đã dẫn đến tình trạng nhiều nơi “dẫm chân nhau” trong thực thi công việc, gây lãng phí thời gian, công sức, nguồn lực, ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của bộ máy.

Ngoài ra, việc tinh gọn bộ máy cũng đồng nghĩa với việc cắt giảm biên chế và sắp xếp lại đội ngũ nhân sự. Đây là vấn đề nhạy cảm, ảnh hưởng trực tiếp, tác động đến công việc, tâm lý và quyền lợi của cán bộ, công chức. Nếu không có cơ chế, chính sách hợp lý, giải quyết thỏa đáng, việc tinh gọn nhân sự có thể dẫn đến tình trạng bất mãn, mất niềm tin vào chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, thậm chí ảnh hưởng đến an ninh, trật tự xã hội, gây khó khăn lớn trong quá trình thực hiện cuộc cải cách toàn diện bộ máy của hệ thống chính trị.

"Mặc dù Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách về tinh giản biên chế, song việc thực hiện còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc. Các quy định cụ thể vẫn còn nhiều bất cập, chưa thực sự phù hợp với thực tiễn, chưa đáp ứng được yêu cầu của công cuộc tinh gọn bộ máy.

Đặc biệt, tâm lý e ngại thay đổi, tư duy “an phận”, sợ khó, tìm cách vụ lợi, né tránh trách nhiệm, thiếu tinh thần đổi mới, sáng tạo vẫn còn là một hiện tượng phổ biến, đặc biệt trong các cơ quan bộ máy vốn có tính ổn định cao. Sự thay đổi đồng nghĩa với việc phá bỏ những “lối mòn”, đòi hỏi sự thích ứng với môi trường làm việc mới, áp lực công việc lớn hơn và yêu cầu về năng lực cao hơn", PGS.TS Lê Thị Thanh Hà nói.

Chú trọng đào tạo, bồi dưỡng lại cán bộ đáp ứng yêu cầu công việc mới

Kiến nghị giải pháp để quá trình tinh giản biên chế được hiệu quả, PGS.TS Lê Thị Thanh Hà cho rằng, cần soát, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện các quy định của Đảng, Nhà nước về tổ chức bộ máy của các cấp, các ngành, các địa phương, bảo đảm đồng bộ, thống nhất. Kiên quyết giảm và không thành lập mới các tổ chức trung gian; giải thể hoặc sắp xếp lại các tổ chức hoạt động không hiệu quả. Việc sắp xếp lại tổ chức bộ máy không được tăng thêm đầu mối và biên chế. Thực hiện nghiêm chế độ miễn nhiệm, bãi nhiệm, từ chức, cho thôi việc hoặc thay thế kịp thời những người kém năng lực, phẩm chất đạo đức, không đáp ứng yêu cầu, tiêu chuẩn của chức danh, không hoàn thành nhiệm vụ được giao.

Bên cạnh đó, nhà nước cần tối ưu hóa số lượng nhân sự, đào tạo và nâng cao năng lực cán bộ, đào tạo, bồi dưỡng lại cán bộ đáp ứng yêu cầu công việc mới trong kỷ nguyên số. Tăng cường chuyển đổi số để giảm thiểu nhân sự trung gian. Tăng cường phân cấp, phân quyền phù hợp với chức năng, nhiệm vụ. Đổi mới tư duy lãnh đạo, quản lý. Ứng dụng chuyển đổi số trong quản lý nguồn nhân sự. Chuyển đổi từ tư duy quản lý hành chính sang tư duy phục vụ, đặt mục tiêu lấy người dân làm trung tâm. Tinh giảm không chỉ dựa trên số lượng mà còn phải bảo đảm cơ cấu hợp lý và năng lực của đội ngũ nhân sự.

Đặc biệt, nhà nước cũng cần bố trí đủ nguồn lực và có cơ chế, chính sách phù hợp đối với những cán bộ, công chức, viên chức chịu tác động trực tiếp trong quá trình sắp xếp, cơ cấu lại tổ chức bộ máy.

"Khi nhu cầu tuyển dụng cán bộ, công chức, viên chức giảm thì thị trường lao động sẽ chuyển dịch chủ yếu sang khu vực sản xuất, kinh doanh, nhất là kinh tế tư nhân, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài... Vì vậy, giải pháp vừa có tính cấp bách, vừa cơ bản, lâu dài là phải tiếp tục tháo gỡ điểm nghẽn thể chế, cải cách thủ tục hành chính, cải thiện mạnh mẽ môi trường đầu tư kinh doanh, có cơ chế, chính sách phù hợp nhằm khuyến khích, tạo mọi điều kiện để người dân sáng tạo, khởi nghiệp, doanh nghiệp đầu tư làm ăn thuận lợi, đúng pháp luật", PGS.TS Lê Thị Thanh Hà kiến nghị.

Nguyễn Trang/VOV.VN