Tìm giải pháp tháo gỡ cho doanh nghiệp về xuất nhập khẩu tại chỗ

Tại buổi tọa đàm giữa Thủ tướng Chính phủ và các doanh nghiệp châu Âu chiều 2/3, ông Nguyễn Hải Minh, Phó Chủ tịch Eurocham cho biết, trong nhiều năm qua, Việt Nam đã tạo được vị thế vững chắc trong xuất khẩu những ngành hàng chủ lực như dệt may, da giày sang các thị trường lớn như Hoa Kỳ, châu Âu… Các tập đoàn lớn song song với việc mua hàng và gia công tại Việt Nam thì đã tự triển khai thiết lập chuỗi cung ứng tại Việt Nam, giúp Việt Nam tăng trưởng kinh tế và tạo ra hàng triệu việc làm.

Ông Minh đánh giá chính sách xuất nhập khẩu của Việt Nam thời gian qua hỗ trợ rất nhiều, đặc biệt là chính sách xuất nhập khẩu tại chỗ. Từ khi có quy định tại Nghị định 08/2015 thì mô hình này là điểm mạnh, giúp các giao dịch thực hiện linh hoạt, tạo ra lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp Việt: “Không phải chỉ về giá mà cả thời gian giao hàng cũng được rút ngắn rất nhiều bởi các doanh nghiệp nằm cạnh nhau nên giao hàng dễ dàng. Như thế Việt Nam gia tăng được mức độ cạnh tranh quốc gia so với các quốc gia khác như Ấn Độ, Indonesia…”

Doanh nghiệp đề xuất quá độ cơ chế xuất nhập khẩu tại chỗ, hay nói cách khác, cần có một giai đoạn chuyển tiếp thay vì xóa bỏ ngay lập tức, nhằm giúp doanh nghiệp thích nghi dần với sự thay đổi.

Tuy nhiên, Phó Chủ tịch Eurocham cho rằng chính sách này đang bị siết chặt thời gian gần đây và việc Bộ Tài chính đề xuất bỏ hẳn chính sách này gây hoang mang cho doanh nghiệp.

Đại diện Hiệp hội doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam đề xuất cho phép quá độ cơ chế xuất nhập khẩu tại chỗ cho tới khi cơ chế này được chính thức hóa ở cấp độ luật. Ngoài ra, cho phép tất cả thương nhân nước ngoài, dù hiện diện hay không hiện diện tại Việt Nam, được tham gia cơ chế xuất nhập khẩu tại chỗ như đã làm trong thời gian qua.

Sau khi lắng nghe ý kiến của Hiệp hội, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã yêu cầu Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc tổ chức ngay một cuộc họp sau tọa đàm để giải quyết. Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Thị Bích Ngọc cũng khẳng định Bộ Tài chính sẽ phối hợp với Bộ Công Thương, Bộ Tư pháp trao đổi để thống nhất hướng xử lý.

Trước đó, để công tác quản lý nhà nước về hải quan được thống nhất, đúng với bản chất giao dịch của hàng hóa, Bộ Tài chính đã đề xuất bãi bỏ toàn bộ Điều 35 tại Nghị định số 08/2015 của Chính phủ về xuất nhập khẩu tại chỗ. Theo Bộ Tài chính, việc này sẽ tạo thuận lợi lớn cho cả cơ quan Hải quan và doanh nghiệp.

Đối với doanh nghiệp, cắt bỏ quy định này đồng nghĩa cắt giảm thủ tục hành chính, giảm thời gian, chi phí. Theo thống kê, trong 5 năm từ năm 2018 - 2022, trung bình mỗi năm có khoảng hơn 1,8 triệu tờ khai xuất nhập khẩu tại chỗ. Với lệ phí hải quan là 20.000 đồng/tờ khai, nếu bãi bỏ quy định này thì doanh nghiệp tiết kiệm được trung bình 36,7 tỷ đồng/năm.

Cơ quan Hải quan cũng giảm được thời gian, nhân lực và vật lực để thực hiện thủ tục hải quan đối với hàng hóa xuất nhập khẩu tại chỗ, đồng thời giảm rủi ro khi không có cơ sở xác định thương nhân nước ngoài có hay không có hiện diện tại Việt Nam.

Tuy nhiên, ngoài mặt tích cực nêu trên, việc bãi bỏ quy định tại Điều 35 Nghị định 08/2015 cũng phát sinh các vấn đề liên quan đến việc nộp thuế, thu thuế nhập khẩu.

Cơ chế xuất nhập khẩu tại chỗ quy định nguyên vật liệu mua bán với thương nhân nước ngoài được chỉ định giao nhận tại Việt Nam để sản xuất ra thành phẩm xuất khẩu sẽ không phải đưa ra khỏi lãnh thổ Việt Nam và không phải chịu thuế.

Nhiều ý kiến lo ngại việc bỏ cơ chế sẽ gây khó khăn cho doanh nghiệp, cũng như đứt gãy chuỗi cung ứng nội địa của các ngành hàng xuất khẩu chủ lực là dệt may, da giày, điện tử…

Các hiệp hội đã đề xuất giữ nguyên hiệu lực của cơ chế xuất nhập khẩu tại chỗ, cũng như làm minh bạch hơn những điều kiện để cơ chế được thực thi hiệu quả.

Đỗ Kiều