Tiếp theo của 'giá thu gom rác' là gì?

Trong Quyết định 67 ban hành hôm qua, 7-5, UBND TP HCM quy định giá cụ thể đối với dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn, gọi ngắn gọn là rác.

Đây là bước tiến khiêm tốn trong tiến trình dọn dẹp những bất cập lâu nay liên quan tới ứng xử với rác.

Thu gom rác tại TP HCM

Sở dĩ nói chỉ là bước tiến khiêm tốn bởi vẫn còn đó những rào cản không nhỏ gây lúng túng cho cả phía người dân lẫn cơ quan chức năng, từ chuyện quy hoạch, đầu tư nhà máy xử lý rác đến thu gom, vận chuyển và xa hơn nữa là tính hiệu quả, tâm lý thoải mái hay còn băn khoăn đối với chính sách….

Đơn cử như quyết định trên, người dân sẽ trả tiền thu gom rác theo số ký và mỗi tháng hộ gia đình thông thường sẽ trả trên dưới 100.000 đồng cho 2 dịch vụ thu gom tại nguồn và vận chuyển, tùy địa bàn.

Số tiền cho 30 ngày ấy không lớn, bằng khoảng 2 lần đổ xăng hoặc cà phê. Tuy nhiên, nó vẫn có thể gây ấm ức cùng tranh cãi dai dẳng khi nguyên nhân ẩn sâu chính là chất lượng của những dịch vụ ấy.

"Mang đi nhưng còn dơ", "thu gom mà hống hách kiểu con ông trời", "vận chuyển nhếch nhác"… là những nhận xét không lạ tai.

Nghĩa là phía cung cấp dịch vụ đáp ứng yếu nhu cầu để "đáng đồng tiền, bát gạo" và hình thức đấu thầu trong thu gom rác dân lập có vẻ như chưa tạo chuyển biến đối với tâm lý coi khách hàng như phía phụ thuộc chứ không phải "thượng đế".

Vì thế, nên chăng mức giá cho 2 dịch vụ ấy ở mỗi địa phương không quá cứng mà có khoảng trần và sàn để người dân chủ động hơn trong thỏa thuận để từ đó chọn đơn vị thu gom tốt nhất.

Một câu chuyện nữa, theo hướng dẫn của Bộ Tài nguyên và Môi trường nhằm thực hiện Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 thì từ đầu năm 2025, mỗi cá nhân khi xả rác phải phân biệt đặc điểm rác để gói trong bịch hoặc thả vào thùng tương ứng. Ai không thực hiện thì bị phạt đến 1 triệu đồng. Tuy nhiên, tìm khắp mặt báo, đến nay chưa có trường hợp nào bị xử lý (!).

Việc nghi vấn, phát hiện rồi xử phạt khó khăn là dễ hiểu bởi bới từng bịch rác của hàng trăm ngàn hộ gia đình để tìm vi phạm rõ ràng bất khả thi.

Trong khi đó, nếu việc phân loại ấy chuyển sang lực lượng thu gom thì vừa chính xác bởi có chuyên môn hơn, vừa khiến hộ gia đình thoải mái vì không phải cồng kềnh 3 loại thùng rác trong nhà và mất thời gian dò tài liệu để biết xương gà, cọng rau, túi nilon hay mảnh chén vỡ phải nằm ở thùng nào.

Vì vậy, giải quyết ít nhất hai câu chuyện gồm mở khoảng giá thu gom, vận chuyển rác và xem xét bỏ phạt cá nhân không phân loại… tin rằng con đường dọn những lấn cấn trong ứng xử với rác sẽ thông thoáng hơn.

Cơ quan chức năng hãy cứ đặt mình vào vị trí nhóm đối tượng tác động sẽ thấy việc viết và ban hành chính sách nhẹ nhàng, gần gũi chứ không quá khó.

ANH TUẤN