Tiếng đàn goong dưới chân núi 'Kông Hoa'

Nghệ nhân đa tài

Ở vào độ tuổi đã ăn cơm mới hơn 60 mùa lúa rẫy, ông Grêng cho biết nếu không thường xuyên chơi đàn, những ngón tay sẽ mất đi sự mềm mại. Vậy nên hễ rảnh rỗi, ông thường mang đàn goong ra dạo vài khúc tâm tình. Nói đoạn, ông tiếp tục dạo một khúc nhạc trên cây đàn do chính tay mình làm hơn 10 năm trước, rồi hát bài dân ca về tình yêu đôi lứa.

Bài hát là lời dặn dò của chàng trai với người con gái đeo chuỗi cườm không được làm mất, bởi đó là biểu tượng, là tín vật của tình yêu. Có phải tại mùa xuân hay vì ngón đàn điêu luyện cùng giai điệu da diết của bài hát mà người nghe như sống trong tình yêu nồng nàn của tuổi trẻ.

Nghệ nhân Đing Grêng (bìa phải) bên cây đàn goong. Ảnh: H.N

Cũng như nhiều chàng trai Bahnar thường mượn “cây đàn tình yêu” thổ lộ với người con gái mình thầm thương trộm nhớ, ông Grêng sớm biết chơi đàn goong. Ông còn là một trong số ít người biết chế tác đàn goong và thuộc rất nhiều bài dân ca cổ. Cũng nhờ cái tài ấy mà nhiều lần ông đại diện cho dân làng Stơr đi biểu diễn ở các sự kiện văn hóa ở Hà Nội, của tỉnh, của huyện.

“Những bài dân ca phản ánh chân thật cuộc sống của bà con, buôn làng mình. Mình có cơ hội đi nhiều nơi nên muốn giới thiệu truyền thống văn hóa trên quê hương Anh hùng Núp qua tiếng đàn goong, qua các bài dân ca”-ông Grêng chia sẻ.

Sự hiểu biết của nghệ nhân Đinh Grêng về các lĩnh vực khác của đời sống cũng vô cùng phong phú và sâu sắc. Ông am hiểu các lễ hội truyền thống của người Bahnar như lễ mừng nhà rông mới, lễ tỉa lúa đầu năm, lễ ăn lúa mới, lễ ăn trâu mừng chiến thắng, lễ bỏ mả…

Ông thường xuyên tham gia tái hiện các lễ hội phục vụ du khách. Với khả năng kể chuyện, ông còn góp sức phát triển du lịch cộng đồng làng Stơr trong vai trò là người hướng dẫn du khách trải nghiệm và tìm hiểu văn hóa.

Nghệ nhân Đinh Grêng (thứ 3 từ trái qua) tham gia tái hiện nhiều lễ hội để phục vụ khách du lịch khi đến tham quan làng kháng chiến Stơr. Ảnh: H.N

Là thế hệ trẻ của làng Stơr, đồng thời là công chức Văn hóa-Xã hội xã Tơ Tung, anh Đinh Mỡi dành sự trân trọng trước sự đóng góp của nghệ nhân Grêng: “Ông là người nghệ sĩ đa tài, chơi được đàn goong, cồng chiêng, hát dân ca, biết đan lát, am hiểu phong tục, văn hóa truyền thống Bahnar, năng nổ, nhiệt tình trong các hoạt động của làng.

Hầu như không hoạt động văn hóa nào thiếu vắng sự tham gia của ông. Đặc biệt, từ khi làng Stơr có chủ trương phát triển du lịch nông thôn, du lịch cộng đồng, ông luôn đem sự hiểu biết phong phú của mình tham gia các hoạt động phục vụ khách, truyền dạy cho thế hệ kế cận. Tình yêu văn hóa dân tộc và sự nhiệt tình của ông tác động mạnh mẽ đến những người trẻ trong làng”.

Tự hào là con cháu bok Núp

Nghệ nhân Đinh Grêng đúc kết một cách giản dị: “Mình và bà con làng Stơr chỉ thừa hưởng và phát huy vốn quý văn hóa, tinh thần yêu nước, yêu buôn làng của cha ông, của bok Núp”.

Theo nghệ nhân Grêng, Anh hùng Núp có sức ảnh hưởng rất lớn không chỉ trong cộng đồng người dân sở tại. Câu chuyện bok Núp tiên phong đánh Pháp, là người đầu tiên của làng được xuất ngoại và gặp lãnh tụ thế giới, gặp Bác Hồ... được kể đi kể lại nhiều lần và trở thành niềm tự hào của tất cả người dân Stơr.

Ông Grêng nhớ như in không khí mỗi lần bok Núp về làng: “Đó là những lần làng vui như hội. Ông về vừa tới đầu làng thì người dân đã gọi nhau mang rượu cần ra nhà rông chung vui. Không khí đầm ấm, sum vầy ấy sau ngày ông mất làm nhiều người thấy tiếc nhớ.

Người Bahnar tự hào là con cháu bok Núp và noi theo tấm gương của ông. Người làng bây giờ ai cũng lo làm ăn, phấn đấu thoát nghèo, xây dựng làng Stơr phát triển, giàu có, con cháu học hành đầy đủ và nêu cao ý thức giữ gìn bản sắc văn hóa”.

Nghệ nhân Đing Grêng (giữa) luôn mang theo niềm tự hào là con cháu của Anh hùng Núp. Ảnh: H.N

Mỗi lần nhìn những ngôi nhà sàn phục dựng tại khu di tích đối diện Nhà lưu niệm Anh hùng Núp, dõi mắt về cánh đồng Tơ Tung, ông Grêng không khỏi bồi hồi. Những năm chống Mỹ, dân làng phải lùi sâu vào núi để tránh giặc. Muốn về thăm làng, ông phải đi bộ đến nửa ngày.

Khó khăn, gian khổ đã lùi xa, làng Stơr đã sang một trang mới, trở thành mô hình điểm về du lịch nông thôn của tỉnh. Nghệ nhân Đinh Grêng đang tiếp tục góp sức cùng cộng đồng người Bahnar nơi đây viết tiếp câu chuyện về ngôi làng anh hùng thời kỳ kháng chiến trong thời kỳ đổi mới.

HOÀNG NGỌC