Thuế ôtô 25% của Mỹ: Cơn địa chấn với ngành ôtô toàn cầu

Ôtô nhập khẩu được vận chuyển tại cảng Long Beach, California, Mỹ. (Ảnh: Getty Images/TTXVN)

Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 26/3 đã thực hiện lời cảnh báo áp thuế mới lên ôtô nhập khẩu, khi tuyên bố mức thuế 25% đối với xe không được sản xuất tại Mỹ sẽ có hiệu lực vào tuần tới. Kế hoạch này được dự đoán sẽ làm đảo lộn hoạt động thương mại và chuỗi cung ứng ôtô.

Có gì trong mức thuế mới?

Ông Trump sẽ áp dụng mức thuế 25% - cộng thêm các loại thuế hiện hành - đối với xe nhập khẩu hoàn chỉnh, bắt đầu từ 11 giờ 01 phút ngày 3/4 theo giờ Việt Nam. Mức thuế cơ bản của Mỹ đối với ôtô nhập khẩu hiện là 2,5%.

Mức thuế mới này sẽ được áp dụng cho ôtô và xe tải được sản xuất tại các quốc gia có hiệp định thương mại tự do với Mỹ, bao gồm Canada, Mexico và Hàn Quốc. Các nước này sẽ bị ảnh hưởng nặng nề, cũng như những nhà sản xuất ôtô của Nhật Bản, Đức, Italy và Vương quốc Anh.

Các chuyên gia thương mại và ôtô cho rằng mức thuế đơn phương này sẽ vi phạm Hiệp định thương mại Mỹ-Mexico-Canada (USMCA) và Hiệp định Thương mại Tự do Mỹ-Hàn (KORUS).

Mức thuế 25% cũng áp dụng cho các linh kiện ôtô nhập khẩu chủ chốt, mà theo tuyên bố của ông Trump bao gồm "động cơ và phụ tùng động cơ, hộp số và phụ tùng truyền động, cùng với những linh kiện điện."

Tuy nhiên, thuế nhập khẩu linh kiện có thể được áp dụng muộn hơn tối đa một tháng, và thời điểm chính thức sẽ được thông báo trong một công bố sắp tới trên Công báo Liên bang, nhưng không muộn hơn ngày 3/5. Công báo này cũng sẽ nêu rõ mã số thuế quan cụ thể cho từng loại linh kiện chịu thuế. Đây là chi tiết mà tuyên bố của ông Trump chưa đề cập đến.

Kế hoạch này cho phép miễn trừ một phần thuế quan đối với xe và linh kiện đáp ứng quy tắc xuất xứ của USMCA, nhưng chỉ áp dụng cho phần giá trị có nguồn gốc từ Mỹ. Ví dụ, một chiếc xe tải sản xuất tại Mexico với 45% linh kiện từ Mỹ vẫn sẽ bị áp thuế 25% trên 55% giá trị còn lại.

Nguyên tắc tương tự sẽ được áp dụng cho linh kiện ôtô đáp ứng quy tắc xuất xứ của USMCA, tức chỉ phần linh kiện không có nguồn gốc Mỹ mới bị đánh thuế.

Tuy nhiên, việc xác định tỷ lệ linh kiện này sẽ khá phức tạp. Trong thời gian chờ Bộ Thương mại và Cơ quan Hải quan và Biên phòng Mỹ đưa ra quy trình áp thuế cho phần linh kiện không xuất xứ từ Mỹ, các linh kiện ôtô tuân thủ USMCA sẽ tạm thời được miễn thuế. Hiện chưa có thời hạn cụ thể cho việc này.

Ôtô nhập khẩu tại cảng Long Beach, California, Mỹ. (Ảnh: Getty Images/TTXVN)

Mức thuế mới của ông Trump dựa trên cuộc điều tra an ninh quốc gia năm 2019 đối với ôtô nhập khẩu, được thực hiện trong nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của ông theo Mục 232 của Đạo luật Mở rộng Thương mại năm 1962. Trước đây, ông Trump đã sử dụng luật này để áp đặt thuế quan 25% đối với thép và nhôm nhập khẩu vào năm 2018.

Theo kết quả điều tra, Bộ Thương mại nhận thấy rằng thị phần ngày càng tăng của ôtô nhập khẩu đang tác động tiêu cực đến an ninh quốc gia của Mỹ, vì nó làm xói mòn nền công nghiệp Mỹ và làm giảm khả năng phát triển công nghệ tiên tiến cho mục đích quân sự của các nhà sản xuất ôtô trong nước.

Vào thời điểm đó, ông Trump đã chọn không áp đặt thuế quan, thay vào đó là đàm phán với các đối tác thương mại để khắc phục những lo ngại này.

Tuy nhiên, ngày 26/3, ông kết luận rằng các cuộc đàm phán này đã thất bại, mối đe dọa an ninh từ hàng nhập khẩu đã trở nên tồi tệ hơn và việc sửa đổi USMCA và KORUS đã không cải thiện vị thế của Mỹ trong hoạt động thương mại ôtô.

Kẻ khóc người cười

Thông báo thuế nói trên đã gây chấn động trong ngành ôtô toàn cầu. Nếu được duy trì trong thời gian dài, mức thuế mới này có thể khiến chi phí mua một chiếc xe trung bình ở Mỹ tăng thêm hàng nghìn USD, và cản trở hoạt động sản xuất ôtô trên khắp Bắc Mỹ.

Nguyên nhân là do hoạt động sản xuất của các hãng xe ôtô tại Canada, Mexico và Mỹ đã đan xen chặt chẽ với nhau trong suốt 30 năm qua. Hãng nghiên cứu GlobalData cho biết gần một nửa số ôtô bán ra tại Mỹ năm ngoái là xe nhập khẩu.

Sau khi mức thuế nói trên được công bố, cổ phiếu của General Motors đã giảm 8% trong phiên giao dịch ngoài giờ. Cổ phiếu của Ford và cổ phiếu được giao dịch tại Mỹ của Stellantis đều giảm khoảng 4,5%. Tại châu Á, cổ phiếu của Toyota Motor, Honda Motor và Hyundai Motor đều giảm từ 3-4%.

Cổ phiếu của Tesla, công ty sản xuất tất cả ôtô bán tại Mỹ ở trong nước nhưng với một số linh kiện nhập khẩu, đã giảm 1,3%. Ông Trump cho biết mức thuế vừa được công bố có thể không ảnh hưởng hoặc thậm chí là tốt cho Tesla.

Ông cho biết Giám đốc điều hành của Tesla đồng thời cũng là đồng minh thân cận của ông là tỷ phú Elon Musk đã không tư vấn cho ông về thuế quan đối với ôtô. Trong một bài đăng trên X sau tin tức này, ông Musk cho biết thuế quan mới này cũng sẽ ảnh hưởng đến Tesla.

Các chính sách thuế quan và lời cảnh báo áp thuế của ông Trump đã gây ra bất ổn cho giới doanh nghiệp và làm chao đảo thị trường toàn cầu kể từ khi ông trở lại Nhà Trắng vào tháng Một.

Ngày 26/3, ông Trump một lần nữa khẳng định rằng ông kỳ vọng thuế quan ôtô sẽ thúc đẩy các nhà sản xuất ôtô đầu tư nhiều hơn vào Mỹ thay vì Canada hay Mexico.

Autos Drive America, một tổ chức đại diện cho các nhà sản xuất ôtô nước ngoài lớn như Honda, Hyundai, Toyota và Volkswagen, cho rằng "thuế quan được áp đặt hôm nay sẽ khiến việc sản xuất và bán ôtô tại Mỹ trở nên đắt đỏ hơn, dẫn đến giá xe tăng, người tiêu dùng có ít lựa chọn hơn và số lượng việc làm trong ngành sản xuất tại Mỹ giảm sút."

Các nhà sản xuất ôtô ở Bắc Mỹ phần lớn được hưởng lợi từ thương mại tự do kể từ năm 1994. Hiệp định USMCA năm 2020 của ông Trump đặt ra các quy định mới nhằm tăng cường sản xuất nội địa trong khu vực.

Sau khi áp đặt thuế 25% lên Mexico và Canada hồi đầu tháng Ba, ông Trump đã cho phép hoãn thi hành một tháng đối với những xe sản xuất tuân thủ các điều khoản của USMCA, một động thái có lợi cho những công ty Mỹ. Tuy nhiên, các quy định mới hiện tại không có sự miễn trừ này.

Ông Sam Fiorani, nhà phân tích tại công ty dữ liệu và tư vấn về ngành công nghiệp ôtô AutoForecast Solutions, dự đoán các công ty đã đầu tư hàng trăm triệu, hàng tỷ USD vào những nhà máy ở Canada và Mexico có thể sẽ chứng kiến lợi nhuận sụt giảm mạnh trong vài quý tới, thậm chí vài năm tới.

Ông nói thêm: "Chúng tôi sẽ phải điều chỉnh lại dự báo doanh số và sản xuất vì điều này sẽ khiến mọi thứ trở nên hỗn loạn."

Quang cảnh cảng hàng hóa ở Los Angeles, California, Mỹ. (Ảnh: THX/TTXVN)

Trước khi mức thuế mới nói trên được công bố, Cox Automotive, một nhà cung cấp dịch vụ ôtô, dự đoán giá xe sản xuất tại Mỹ sẽ tăng thêm 3.000 USD, và xe sản xuất tại Canada hoặc Mexico sẽ tăng thêm 6.000 USD nếu không được miễn trừ.

Nếu thuế quan được áp dụng, Cox dự báo vào giữa tháng Tư, gần như toàn bộ hoạt động sản xuất xe ở Bắc Mỹ sẽ bị gián đoạn, dẫn đến sản lượng giảm 20.000 xe mỗi ngày, tương đương mức giảm khoảng 30%.

Ngược lại, Liên đoàn Công nhân Ôtô Thống nhất (UAW), đại diện cho công nhân tại ba nhà sản xuất ôtô lớn ở Detroit, đã hoan nghênh động thái này của ông Trump.

Chủ tịch UAW, ông Shawn Fain, cho biết: "Với mức thuế này, hàng nghìn việc làm ngành ôtô với mức lương tốt dành cho lao động phổ thông có thể quay trở lại các cộng đồng lao động trên khắp nước Mỹ chỉ trong vài tháng, bằng cách đơn giản là tăng ca sản xuất hoặc bổ sung dây chuyền tại một số nhà máy ôtô hiện đang chưa được khai thác hết công suất"./.

(TTXVN/Vietnam+)