Thực hư dịch vụ lấy tên thần tượng đặt cho một 'vì tinh tú'

Ngôi sao được cho là phát hiện vào năm 1997, thuộc chòm sao Bạch Dương và đã được đặt theo tên nam ca sĩ.

Một nam ca sĩ Việt Nam bất ngờ nổi tiếng trở lại trên mạng xã hội. Trước đó, anh dính nhiều bê bối tình ái, tranh chấp bản quyền và bị tố cáo lợi dụng hình ảnh của cầu thủ quốc tế.

Anh nổi tiếng vì câu nói của người hâm mộ trong sự kiện sinh nhật lần thứ 24, tổ chức vào tháng 4/2021. Tại đó, cộng đồng những người yêu thích nam ca sĩ bỏ tiền để “đặt tên” cho một ngôi sao được phát hiện vào năm 1997. Theo MC chương trình, ngôi sao có ánh sáng màu trắng xanh và thuộc chòm Bạch Dương. Họ bỏ tiền đặt tên cho ngôi sao với hy vọng mỗi khi nhìn lên bầu trời thì có ngôi sao mang tên thần tượng đang ngắm nhìn, động viên mình.

Dịch vụ đặt tên ngôi sao khá phổ biến ở quốc tế lẫn Việt Nam với giá tiền từ 5-199 USD/cái tên. Tuy nhiên, các chuyên gia khẳng định hoạt động này chỉ để giải trí, không được tổ chức thiên văn chính thức công nhận. Thậm chí, tờ Khaleej Times của Dubai khẳng định dịch vụ “có yếu tố lừa đảo” trong bài viết hồi tháng 5/2024.

Ai đã đặt tên cho ngôi sao?

Theo Hội thiên văn và vũ trụ học Việt Nam (VACA), các ngôi sao trên bầu trời đều có tên khoa học, thường là dãy ký tự và chữ số để các nhà nghiên cứu ghi lại vị trí của chúng. Ví dụ như HR 7001, 2MASS J18365633+3847012.

Ở một số quốc gia, những ngôi sao đặc biệt sẽ có tên riêng, hay còn gọi là tên dân gian. Ví dụ, ở Việt Nam, sao Kim trong hệ Mặt Trời có đến hai tên gọi là sao Mai và sao Hôm. Ở Hy Lạp, dân gian gọi ngôi sao sáng nhất trên bầu trời là Sirius.

Tên của các ngôi sao chỉ có hiệu lực khi được công nhận bởi International Astronomical Union (Tạm dịch: Tổ chức Thiên văn học Quốc tế - IAU). Đây là liên hiệp các hiệp hội thiên văn học khắp thế giới. IAU hiện có 9.598 thành viên cá nhân, chủ yếu là các nhà nghiên cứu thiên văn với học vị tiến sĩ hoặc cao hơn, và 63 thành viên quốc gia.

Tên tiếng anh của Sao Kim là Venus, đây cũng là tên của nữ thần tình yêu và sắc đẹp trong thần thoại La Mã cổ đại. Ảnh: Scienceabc.

IAU có một cơ quan trực thuộc là Nhóm phân loại hành tinh (WGPSN) với nhiệm vụ quy ước đặt tên thiên văn, tên riêng và phân loại các hành tinh. Song, để tên riêng của một hành tinh được công nhận, WGPSN phải nghiên cứu trong thời gian dài từ các nền văn hóa khắp thế giới rồi trình duyệt với Ủy ban điều hành IAU. Tên gọi chỉ được chấp thuận khi đảm bảo tính văn hóa và khoa học thiên văn.

Chia sẻ trên trang thông tin chính thức, IAU cho biết cơ quan thường nhận được yêu cầu mua bán, đặt tên cho các ngôi sao. Song, Hiệp hội khẳng định không cung cấp dịch vụ này và “những cái tên” như thế không có giá trị khoa học, pháp lý.

“Là một tổ chức khoa học quốc tế, IAU hoàn toàn tách biệt với hoạt động ‘mua bán’ tên ngôi sao hay mua bán bất động sản trên các hành tinh. Hiệp hội cũng không ủng hộ việc đặt tên cho những ngôi sao với mục đích thương mại và cá nhân”, Hiệp hội viết trên trang thông tin.

“Hái sao” tặng thần tượng

Đầu năm 2024, một người đàn ông Ả Rập trở nên nổi tiếng vì tuyên bố tặng vợ một ngôi sao trên bầu trời. Tờ Khaleej Times sau đó phỏng vấn ông Hassan Al Hariri, giám đốc Tập đoàn Thiên văn học Dubai để làm rõ sự việc.

“Hành động này chẳng khác gì trò lừa đảo”, ông Hariri nhận xét. “Các ngôi sao không thể được mua hoặc bán và khái niệm đặt tên cho ngôi sao bằng một tờ giấy chứng nhận là sai lệch và giả dối”.

Theo ông, một số trang web và quảng cáo lừa người dân Dubai mua các ngôi sao với giá có khi lên đến 1.000 USD. Họ thậm chí đưa nạn nhân giấy chứng nhận tuyên bố quyền sở hữu và đặt tên cho ngôi sao.

Giấy chứng nhận ngôi sao thuộc chòm Bạch Dương đã được đặt theo tên nam ca sĩ lan truyền trên mạng xã hội.

Một trong những công ty bán dịch vụ đặt tên ngôi sao đầu tiên là International Star Registry (Tạm dịch: Cơ quan đăng ký ngôi sao quốc tế), hoạt động từ năm 1979. Họ chọn các ngôi sao có độ sáng nhỏ, đã được xác định trong thiên hà, chưa có tên riêng và bán với giá trung bình 50 USD/lần đặt tên. Sau đó, công ty sẽ gửi khách hàng giấy chứng nhận và bản đồ thể hiện rõ vị trí chi tiết, độ sáng của ngôi sao.

Sau khi qua đời, công nương Diana cũng được người hâm mộ lấy tên đặt cho 2 ngôi sao để tưởng nhớ. Nhiều người nổi tiếng trên thế giới như Johnny Depp, Tom Cruise cũng có tên trùng với vài ngôi sao.

VACA đánh giá việc mua bán những ngôi sao chỉ có “tính giải trí” vì không được tổ chức thiên văn nào công nhận. Tên của ngôi sao vừa được đặt theo ý muốn của khách hàng chỉ có hiệu lực trong trang thông tin của bên cung cấp dịch vụ.

“Giống như những điều tuyệt vời trong cuộc sống, vẻ đẹp của bầu trời đêm không phải để mua bán. Mọi người có quyền thưởng thức chúng miễn phí. Món quà thật sự mà một ngôi sao có thể đem đến là vẻ đẹp của nó trên bầu trời đêm”, IAU viết trong bài khẳng định không liên quan đến hoạt động mua bán, đặt tên cho những vì tinh tú.

Đông Tùng