Thực hiện Chương trình số 04-CTr/TU, nhiệm kỳ 2020-2025:Nền tảng cho Thủ đô phát triển bền vững

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan trao Huân chương Lao động hạng Nhất cho Đảng bộ, chính quyền và nhân dân thành phố Hà Nội về thành tích xây dựng nông thôn mới. Ảnh: Viết Thành

Bứt phá nông nghiệp, nông thôn

Cuối tháng 9-2025 vừa qua, thành phố Hà Nội long trọng tổ chức lễ đón nhận danh hiệu “Thành phố hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới năm 2024” do Thủ tướng Chính phủ trao tặng. Đó là một dấu ấn nổi bật, là niềm vinh dự, tự hào của Thủ đô trong thực hiện Chương trình số 04-CTr/TU của Thành ủy. Cùng với thành tựu này, trước khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp (ngày 1-7-2025), toàn bộ 382/382 xã trên địa bàn thành phố đã đạt chuẩn nông thôn mới; 17/17 huyện và thị xã Sơn Tây đã đạt chuẩn và hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới. Trong đó, 229 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, 109 xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu, 6 huyện được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao.

Đây là kết quả có ý nghĩa đặc biệt, không chỉ tạo ra diện mạo mới cho khu vực nông thôn, mà còn góp phần khẳng định vị thế đi đầu của Hà Nội trong thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới trên phạm vi cả nước.

Song song với xây dựng nông thôn mới, quá trình tái cơ cấu nông nghiệp của Hà Nội cũng đạt nhiều dấu ấn rõ nét. Giá trị sản xuất nông - lâm - thủy sản duy trì mức tăng trưởng ổn định 2,5-3,3%/năm dù phải đối mặt với nhiều khó khăn do dịch bệnh, thị trường tiêu thụ, tác động đô thị hóa... Từ năm 2021 đến nay, về trồng trọt, diện tích lúa của Hà Nội giảm dần nhưng năng suất, chất lượng tăng nhờ mở rộng diện tích lúa chất lượng cao (từ 60,9% năm 2021 lên 76,7% vụ xuân năm 2025). Các loại cây trồng có giá trị kinh tế cao như rau an toàn, cây ăn quả đặc sản, hoa và cây cảnh được mở rộng; nhiều mô hình VietGAP, hữu cơ, công nghệ cao cho hiệu quả kinh tế vượt trội, gấp 5-6 lần so với trồng lúa truyền thống.

Đặc biệt, Hà Nội đã cấp và quản lý 168 mã số vùng trồng, trong đó có nhiều mã số phục vụ xuất khẩu sang các thị trường lớn như châu Âu, Mỹ, Nhật Bản. Đây là bước đi quan trọng nhằm đưa nông sản Thủ đô hội nhập sâu rộng, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế. Về chăn nuôi, đàn gia súc, gia cầm phát triển ổn định, sản lượng thịt, trứng tăng. Hệ thống trang trại quy mô lớn, ứng dụng công nghệ cao ngày càng nhiều, góp phần bảo đảm an toàn thực phẩm và nâng cao giá trị.

Phó Chánh Văn phòng Chuyên trách Văn phòng Điều phối nông thôn mới Hà Nội Ngọ Văn Ngôn chia sẻ: "Nếu như trước đây, nhiều hộ nông dân sống dựa hoàn toàn vào cây lúa thì từ khi Hà Nội đẩy mạnh xây dựng nông thôn mới, bà con đã mạnh dạn chuyển sang các loại cây trồng, vật nuôi giá trị cao. Sự chuyển dịch này đã nâng thu nhập cho các hộ nông dân, đồng thời tạo ra sản phẩm an toàn, đáp ứng nhu cầu thị trường”.

Trong phong trào phát triển kinh tế nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới cũng có nhiều bứt phá. Toàn thành phố hiện có gần 1.600 hợp tác xã nông nghiệp, trong đó 65% được xếp loại khá và tốt. Nhiều hợp tác xã mạnh dạn ứng dụng công nghệ cao, liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ sản phẩm, từng bước khẳng định vai trò “bà đỡ” cho kinh tế hộ và nông dân. Kinh tế trang trại cũng ngày càng phát triển với hơn 1.570 trang trại, trong đó hàng trăm trang trại đạt chuẩn VietGAP, hữu cơ, có sản phẩm OCOP (Chương trình mỗi xã một sản phẩm). Không ít mô hình kết hợp nông nghiệp với du lịch sinh thái, giáo dục trải nghiệm đã thành công, mang lại hiệu quả kép về kinh tế và văn hóa.

Bên cạnh đó, làng nghề tiếp tục được quan tâm bảo tồn và phát triển. Đến nay, Hà Nội có 337 làng nghề, nghề truyền thống được công nhận. Trong đó, nhiều sản phẩm vươn ra thị trường quốc tế. Hai làng nghề: Gốm sứ Bát Tràng và dệt lụa Vạn Phúc còn được Hội đồng Thủ công Thế giới công nhận vào mạng lưới thành phố thủ công sáng tạo toàn cầu. Đây là cơ hội vàng để làng nghề Hà Nội khẳng định thương hiệu trong chuỗi giá trị quốc tế.

Chương trình mỗi xã một sản phẩm cũng gặt hái thành quả vượt bậc. Hà Nội đã có gần 3.500 sản phẩm OCOP được đánh giá, phân hạng, trong đó, 9 sản phẩm đạt 5 sao, nhiều sản phẩm 3-4 sao, có sức cạnh tranh cao. Các điểm giới thiệu, trung tâm quảng bá sản phẩm OCOP gắn với du lịch ngày càng mở rộng, góp phần lan tỏa giá trị...

Bà Đỗ Thị Vân (thôn Tam Hiệp 5, xã Hát Môn) - chủ cơ sở chuyên sản xuất cà dầm tương cho biết: "Nhờ hương vị đặc biệt và được quảng bá rộng rãi thông qua Chương trình OCOP của thành phố, nên đến nay cà dầm tương đã được nâng tầm thành đặc sản. Trung bình mỗi năm, gia đình tôi ngâm tương khoảng 2 tạ cà với 800 đến 1.000 quả, bán giá 50.000 đồng/quả nên có thêm thu nhập, kinh tế gia đình ổn định".

“Điểm tựa” cho đô thị hiện đại, giàu bản sắc

Hạ tầng nông thôn được đầu tư hoàn thiện cùng kinh tế phát triển khiến đời sống người dân nông thôn không ngừng cải thiện. Theo Ban Chỉ đạo Chương trình số 04-CTr/TU của Thành ủy Hà Nội, thu nhập bình quân khu vực nông thôn tăng từ 55 triệu đồng/người/năm (2020) lên 74,3 triệu đồng (2024), dự kiến vượt 80 triệu đồng vào cuối năm 2025. Hà Nội không còn hộ nghèo. Người dân được tiếp cận đầy đủ y tế, giáo dục, nước sạch, internet, hạ tầng văn hóa, thể thao. Đáng chú ý, 100% trạm y tế xã có bác sĩ, 99,6% số hộ dân nông thôn sở hữu ít nhất một điện thoại thông minh...

Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” lan tỏa sâu rộng gắn với xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh. An ninh trật tự nông thôn được giữ vững, các mô hình tự quản, camera an ninh, tổ hòa giải phát huy hiệu quả, củng cố niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng.

Chủ tịch UBND xã Đan Phượng Nguyễn Viết Đạt chia sẻ: "Ban đầu, khi triển khai xây dựng nông thôn mới, người dân vẫn coi xây dựng nông thôn mới là việc làm của Nhà nước với những dự án “rót vốn” đầu tư. Nhưng nhờ được tuyên truyền, vận động, người dân đã hiểu và chủ động tham gia. Nhờ vậy, xã Đan Phượng là một trong những điển hình đi đầu thành phố trong thực hiện phong trào xây dựng nông thôn mới".

Chương trình số 04-CTr/TU của Thành ủy Hà Nội giai đoạn 2021-2025 khép lại với những thành tựu quan trọng, vượt mục tiêu đề ra. Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội Nguyễn Xuân Đại cho biết: "Kết quả trên là nền tảng để nông thôn Hà Nội phát triển theo hướng văn minh, hiện đại, gắn với bản sắc truyền thống trong giai đoạn 2026-2030. Căn cứ Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới (theo các mức độ) giai đoạn 2021-2025 và Dự thảo Bộ tiêu chí giai đoạn 2026-2030 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, thành phố Hà Nội đề nghị các xã tổ chức đánh giá, rà soát hiện trạng xây dựng nông thôn mới trên địa bàn sau sắp xếp. Trên cơ sở đó, dự kiến xây dựng định hướng, mục tiêu, nhiệm vụ, khái toán kinh phí, giải pháp trọng tâm cần thực hiện giai đoạn 2026-2030".

Trong giai đoạn mới, thành phố tập trung phát triển nông thôn mang bản sắc Thủ đô về mọi phương diện: Cơ sở vật chất, văn hóa, lối sống, lao động việc làm và môi trường sản xuất. Từng bước chuyển vùng nông thôn từ vai trò “hậu cần đô thị” thành vành đai xanh, thông minh, sinh thái; tích hợp hài hòa giữa sản xuất nông nghiệp an toàn, công nghệ cao, xanh, sạch, bảo tồn sinh thái, cảnh quan tự nhiên với lưu giữ giá trị văn hóa làng xã truyền thống. Xây dựng khu vực nông thôn theo hướng mô hình làng nông nghiệp đô thị có không gian sống trong lành - sinh thái với các tiêu chí tiệm cận với tiêu chí của đô thị. Phát triển một số không gian văn hóa nông thôn mang đậm nét văn hóa truyền thống, đặc sắc của vùng đồng bằng Bắc Bộ. Phấn đấu nâng cao chất lượng sống của người dân khu vực nông thôn không thấp hơn khu vực đô thị.

Hà Nội cũng chú trọng phát triển nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa, tập trung, chuyên canh gắn với bảo quản, chế biến và xây dựng thương hiệu, tiêu thụ sản phẩm; thúc đẩy phát triển các mô hình nông nghiệp đô thị - sinh thái, nông nghiệp hữu cơ, an toàn, nông nghiệp trải nghiệm; phát triển các sản phẩm phù hợp với nhu cầu đô thị: Hoa, cây cảnh, cây đô thị… Nghiên cứu bảo tồn, phục hồi, duy trì, phát triển các sản phẩm nông nghiệp truyền thống gắn với lịch sử của Hà Nội...

Từ thành tựu của Chương trình số 04-CTr/TU của Thủ đô trong nhiệm kỳ vừa qua cho thấy, “tam nông” đang phát triển theo hướng bền vững, tạo điểm tựa vững chắc để Thủ đô sớm trở thành đô thị hiện đại, sáng tạo, giàu bản sắc, đạt nhiều giá trị trong dòng chảy hội nhập quốc tế...

Nguyễn Mai