Thu ngân sách từ tiền sử dụng đất: Khó đạt mục tiêu

Tổng nguồn vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước của tỉnh giai đoạn 2021 - 2025, được các cấp có thẩm quyền giao trên 32,67 nghìn tỷ đồng, gồm ngân sách địa phương gần 23,76 nghìn tỷ đồng, ngân sách trung ương 8.920 tỷ đồng. Trong nguồn ngân sách địa phương thì thu tiền SDĐ chiếm trên 12,37 nghìn tỷ đồng (cấp huyện là 3.500 tỷ đồng, cấp tỉnh là 8.873 tỷ đồng). Số thu này được Sở Tài chính cân nhắc, tham mưu cho UBND tỉnh quyết định số thu từng năm trên cơ sở rà soát, báo cáo các dự án, khu đất đưa vào đấu giá, đấu thầu. Tuy nhiên, trong 3 năm qua (2021, 2022 và 2023), nguồn thu này đều không đạt, hụt thu bình quân mỗi năm khoảng 1.000 tỷ đồng. Theo đó, tổng thu tiền SDĐ 3 năm qua chỉ đạt khoảng 3.200 tỷ đồng. Để có thể đảm bảo chi ngân sách đối với đầu tư công, UBND tỉnh đã quyết định dùng 2.253 tỷ đồng nguồn vượt thu để bù hụt thu tiền SDĐ, nhằm đảm bảo cân đối chi đầu tư công.

Một phần dự án tái định cư xã Nghĩa Lâm (Tư Nghĩa) dự kiến đưa vào đấu giá thu ngân sách trong năm 2024. Ảnh: T.NHỊ

Trong 2 năm còn lại (2024 - 2025), nguồn thu từ SDĐ còn phải thực hiện là 6.922 tỷ đồng (cấp tỉnh là 5.567 tỷ đồng, cấp huyện là 1.354 tỷ đồng). Năm 2024, tỉnh đưa ra chỉ tiêu thu 2.600 tỷ đồng. Tuy nhiên, theo số liệu của Sở Tài chính, trong 7 tháng năm 2024 mới chỉ thu được 272 tỷ đồng, tương đương 10,5% dự toán giao, bằng 38% so với cùng kỳ năm 2023. Từ nay đến cuối năm, dự kiến nguồn thu này sẽ tiếp tục gặp khó, khả năng cả năm sẽ hụt thu rất lớn.

Nhiều khó khăn, vướng mắc

Theo báo cáo của Sở TN&MT, trong 2 năm 2024 - 2025, cấp tỉnh có 26 dự án đầu tư hạ tầng từ ngân sách và 18 dự án khu dân cư, khu đô thị đầu tư ngoài ngân sách đủ điều kiện đưa vào đấu giá quyền SDĐ. Dự kiến, số thu khi đấu giá hoàn thành toàn bộ 26 dự án này gần 4.000 tỷ đồng. Trong đó, năm 2024 khả năng chỉ đấu giá được một số dự án, dự kiến thu khoảng 600 tỷ đồng. Đối với 18 dự án đầu tư ngoài ngân sách đấu thầu thu tiền SDĐ thì hiện còn vướng mắc nên các cơ quan chuyên môn chưa có cơ sở xác định giá đất và thời gian thu tiền SDĐ. Vì vậy, chưa thể dự báo được khả năng thu trong 2 năm 2024 và 2025 từ các dự án này. Trước đó, vào tháng 9/2023, các cơ quan chuyên môn của tỉnh đã dự kiến đấu thầu thu ngân sách từ 18 dự án nói trên khoảng 2.872 tỷ đồng.

Tuy nhiên, qua rà soát số liệu báo cáo của các đơn vị thì có một số dự án đưa vào kế hoạch đấu giá, đấu thầu không có tính khả thi. Nếu soát xét lại, thì dự kiến nguồn thu tiền SDĐ cấp tỉnh trong 2 năm 2024 - 2025 chỉ khoảng 2.822 tỷ đồng. Như vậy, nguồn thu tiền SDĐ sẽ hụt khoảng 2.745 tỷ đồng so với kế hoạch trung hạn được giao. Theo nhận định của các cơ quan chuyên môn, đây là thời điểm thị trường bất động sản đang trầm lắng. Từ đó dẫn đến khó đấu giá, đấu thầu thành công các dự án đã đưa vào kế hoạch. Khả năng thu ngân sách từ nguồn này thực chất vẫn nằm ở tình trạng “dư địa còn nhiều”, chứ chưa thành dòng tiền với con số cụ thể.

Mới đây, UBND tỉnh phải sử dụng nguồn vượt thu và tiết kiệm chi năm 2023 (gần 568 tỷ đồng) để bù hụt thu tiền SDĐ, đảm bảo chi cho đầu tư hạ tầng trên địa bàn tỉnh. Hiện tại, con số hụt thu tiền SDĐ trong kế hoạch trung hạn đã giao vẫn còn khoảng 2.200 tỷ đồng. Trong điều kiện dự kiến hụt thu thu tiền SDĐ mà không thể bù đắp từ các khoản tăng thu khác thì cần phải cắt giảm hoặc giãn tiến độ thực hiện các công trình, dự án được phân bổ từ nguồn thu tiền SDĐ tương ứng.

THANH NHỊ