Thợ rừng tiết lộ việc hái ra tiền ở vùng biên, chỉ cần sơ sẩy sẽ gặp họa

Sinh tồn giữa "rừng thiêng, nước độc"

Tháng 2, các loài hoa giữa đại ngàn Tây Bắc đua nở. Đây là mùa thích hợp để thợ rừng chuẩn bị hành trình đi lấy mật ong giữa rừng già.

Anh Lò Văn Pánh (xã Nà Hỳ, huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên) chuẩn bị nhiều vật dụng, đồ dùng nhét đầy ba lô để cùng nhóm 5-7 dân bản tiến thẳng tới cánh rừng giáp ranh với nước bạn Lào để săn mật ong.

10 năm gắn bó với nghề đi rừng, anh Pánh trải qua nhiều cung bậc cảm xúc từ hồi hộp, vui mừng đến những lần thót tim khi đứng trước hiểm nguy do đặc thù công việc. Theo chia sẻ của anh Pánh, nghề săn mật ong rừng dù "hái ra tiền" nhưng tiềm ẩn nhiều nguy hiểm, vất vả, thậm chí rủi ro đến cả tính mạng.

"Từ đầu tháng 2 đến khoảng tháng 4 hằng năm là thời điểm lý tưởng đi tìm tổ ong rừng để lấy mật. Thời điểm này là mùa khô của Tây Bắc nên những bông hoa cho nhiều mật và chất lượng cao. Ong lấy mật từ những bông hoa này về còn nguyên vị.

Vì vậy, mật ong thời điểm này rất thơm ngon và đặc. Đặc biệt tháng, mùa này, ở Điện Biên có một loại hoa có nhụy đắng nên mật ong lấy từ loài hoa này có vị đắng ngọt được nhiều khách hàng ưa chuộng", anh Pánh nói.

Nhóm thợ rừng của anh Pánh chuẩn bị hành trang đi kiếm mật ong. Ảnh: NVCC

Do việc đi rừng tiềm ẩn nhiều nguy hiểm, nên mỗi chuyến đi anh Pánh sẽ lập một nhóm từ 5-7 người. Vật dụng mang theo gồm gạo, dao, lửa và một thứ không thể thiếu là dây thừng để làm dây bảo hiểm khi xuống vách núi hoặc leo lên cây cao.

Theo anh Pánh, việc đi rừng thường khó dự đoán kết quả. Việc lấy được mật nhiều hay ít tùy thuộc vào may rủi. Có chuyến may mắn tìm được nhiều tổ ong to thì nhanh được về, có chuyến ở trong rừng cả tuần chỉ kiếm được vài tổ nhỏ.

"Trung bình mỗi chuyến, để lấy được 20kg mật phải mất 4-5 ngày. Với giá bán hiện tại 300.000-400.000 đồng/kg mật, mỗi chuyến đi rừng về có thể bỏ túi được 6 đến 7 triệu. Số tiền trên phần nào giúp gia đình chi tiêu và nuôi con ăn học", anh kể.

Để sinh tồn giữa nơi rừng thiêng, nước độc, nhóm của anh Pánh thường chọn các vị trí gần suối để nghỉ ngơi, nấu ăn rồi mắc võng ngủ để tránh rắn, rết, thú hoang.

Khi nấu cơm, các thợ rừng cho gạo vào ống tre, nứa rồi đốt như nấu cơm lam, thức ăn chủ yếu là cá bắt ở suối lên nướng và chấm với muối.

Hiểm họa rình rập

Anh Pánh tiết lộ, các tổ ong lớn thường ở vị trí khó tiếp cận, trên ngọn cây cao hoặc nằm cheo leo giữa vách núi đá. Để thu được nhiều mật ong, thợ rừng phải chấp nhận nguy hiểm, tiếp cận những nơi khó khăn, nguy hiểm luôn rình rập.

Khi được hỏi về những lần gặp sự cố, anh Pánh trầm tư: “Những năm gần đây ngày càng ít người đi rừng bởi việc này luôn thường trực các mối nguy hiểm. Một người bạn của tôi đã thiệt mạng vì đi săn mật ong.

Còn những người bị gãy tay, chân hoặc bị thú rừng tấn công thì không kể hết".

Thợ rừng Lò Văn Pánh kể, việc đi lấy mật ong đôi khi phải phó mặc cho số phận. Có tổ ong nằm ở vách đá buộc thợ rừng phải dùng dây thừng cố định vào gốc cây rồi đu người xuống lấy.

Quá trình lấy nếu không thận trọng rất dễ bị đàn ong tấn công, nên chỉ cần sơ sẩy hoặc mất bình tĩnh thì rất dễ rơi xuống vực sâu.

"Với tôi, bất cứ ai bước chân vào rừng kiếm sống đều phải có bản lĩnh và sự gan dạ. Việc bị ong dữ đốt, côn trùng cắn là chuyện xảy ra như cơm bữa.

Bản thân tôi đã rất nhiều lần bị ong đốt đến mặt mũi sưng vù. Số lần bị ong tấn công nhiều đến mức, thời gian gần đây dù bị ong đốt nhưng tôi đã mất cảm giác đau", anh Pánh trải lòng.

Một tổ ong mật lớn chuẩn bị được khai thác. Ảnh: NVCC

Anh nhớ lại lần tìm được tổ ong lớn năm 2019. Thời điểm đó cũng vào tháng 2, sau khi đi bộ lên rừng khoảng 15km, nhóm phát hiện một tổ ong nằm ở ngọn cây cao. Anh nhận trách nhiệm leo lên để lấy mật.

Theo mô tả của anh Pánh, gốc cây lớn 2 người ôm, tổ ong nằm ở vị trí cao khoảng 25m. Cứ leo một đoạn, anh Pánh phải tạm nghỉ để phân bổ sức lực.

"Khi khoảng cách đến tổ ong thu hẹp, tôi nghe tiếng đàn ong lúc nhúc với số lượng rất đông phát ra tiếng kêu rào rào. Tổ ong lớn khoảng bằng một người ôm căng tràn mật khiến tôi rất phấn khích", anh Pánh kể.

Sau khi tiếp cận ở cự ly cho phép, anh Pánh dùng dụng cụ để hun khói nhằm xua đàn ong đi để lấy mật cho vào thùng. Theo anh Pánh, với đặc thù của loài ong rừng, khi đã bị con người tác động thì đa phần ong sẽ bỏ tổ để đi làm vị trí mới.

Do vậy, thường khi đi lấy mật ong, những thợ rừng sẽ lấy hết cả tổ, còn đàn ong sẽ được đuổi bằng khói chứ không tận diệt cả đàn. Mật sau khi cho vào thùng sẽ được căng dây đưa xuống dưới đất.

Tiếp đất an toàn, nhìn chiến lợi phẩm đầy ắp mật, anh Pánh thở phào nhẹ nhõm. Anh cho biết, khi lấy mật, hai tay cùng lúc phải làm nhiều thao tác nên nếu sơ sẩy rất dễ đẫn đến tai nạn nghiêm trọng. Nên mỗi lần leo lên là mỗi lần anh tự nhắc bản thân phải cẩn trọng.

Do nhu cầu thị trường với mật ong rừng rất cao nên từng có nhiều người dân ở Điện Biên lặn lội vào rừng để mưu sinh. Đây là công việc được dân bản truyền kinh nghiệm cho nhau để tạo thu nhập ổn định, nuôi sống gia đình. Song do vất vả và nguy hiểm nên hiện ở Điện Biên còn rất ít người vào rừng săn mật.

Ông Cháng A Dè, Chủ tịch UBND xã Nà Bủng, huyện Nậm Pồ cho biết một thời gian dài, nhiều người dân trên địa bàn xã kiếm sống bằng nghề đi rừng săn bắt, lấy mật ong. Hằng năm vào mùa này, có khoảng 3-4 đội vào rừng kiếm mật ong.

Ông Dè cho biết xã thường xuyên khuyến cáo và nhắc nhở người dân trong việc bảo vệ rừng và thực hiện các biện pháp phòng chống cháy rừng.

Nguyễn Dương