Thị trường nghệ thuật Việt Nam chuyển mình

Xuất hiện nhiều nhà sưu tập trong nước

Trước đây, những người mua chủ yếu là các nhà sưu tập, nhà đầu tư nước ngoài, và tranh Việt chủ yếu được mua để làm lưu niệm, hoặc trở thành một phần trong bộ sưu tập nghệ thuật của các quốc gia khác. Tuy nhiên, trong khoảng 10 năm gần đây, người Việt đã dần nắm vai trò lớn hơn trên thị trường.

Một trong những giao dịch điển hình của thị trường mỹ thuật Việt Nam gần đây là bức Chân dung cô Phương của họa sĩ Mai Trung Thứ, được bán với giá 3,1 triệu USD, hay bức Em bé ôm gà của họa sĩ Lê Phổ được một nhà sưu tập Việt Nam mua lại từ Mỹ.

Những giao dịch này không chỉ phản ánh sức hút mạnh mẽ của mỹ thuật Việt Nam trên thị trường quốc tế, mà còn cho thấy sự "hồi hương" của các tác phẩm nghệ thuật, khi chính những tác phẩm này đã từng được sưu tầm và lưu giữ ở nước ngoài trong nhiều thập niên qua.

Theo giám tuyển Ace Lê, sự tham gia của người Việt vào thị trường nghệ thuật hiện nay đang chiếm tỷ lệ lớn, lên đến khoảng 70%. Những người này không chỉ sưu tầm các tác phẩm nghệ thuật của các danh họa Đông Dương, mà còn đầu tư vào các tác phẩm của các nghệ sĩ trẻ. Điều này cho thấy thị trường mỹ thuật trong nước đang dần trưởng thành và có tiềm năng phát triển rất lớn.

Ace Lê cũng nhận định, Việt Nam hiện đang ở giai đoạn tương tự như Trung Quốc, Indonesia hay Philippines cách đây 15-20 năm, khi thị trường nghệ thuật ở các quốc gia này bắt đầu có sự bùng nổ mạnh mẽ. Điều này cho thấy, mặc dù thị trường nghệ thuật Việt Nam còn non trẻ nhưng đang bước vào một giai đoạn phát triển mạnh mẽ.

Bà Dương Thu Hằng, Giám đốc Hanoi Studio Gallery chia sẻ, trong quá khứ, nhiều nhà đầu tư nước ngoài đã đến Việt Nam để thu mua các tác phẩm nghệ thuật. Các nhà sưu tập này đã giúp hình thành nên các gallery nghệ thuật, đồng thời cung cấp những kiến thức quý báu về quy trình mua bán và đầu tư vào nghệ thuật.

Chính những nhà đầu tư nước ngoài này đã góp phần làm phong phú thị trường mỹ thuật Việt Nam, và nay, thị trường này đang dần có sự tham gia mạnh mẽ của những nhà sưu tập trong nước, trong đó nhiều người là thế hệ trẻ. Đây là tín hiệu rất tích cực cho sự phát triển bền vững của thị trường nghệ thuật Việt Nam trong tương lai.

Thực tế cho thấy, nhu cầu sưu tầm tranh trong nước đang ngày càng cao, và không chỉ giới hạn trong các tác phẩm nghệ thuật truyền thống mà còn mở rộng ra các tác phẩm của các nghệ sĩ đương đại. Những nhà sưu tập trong nước hiện nay có xu hướng tìm kiếm những tác phẩm mang tính đột phá, sáng tạo, thể hiện cái tôi cá nhân của người nghệ sĩ và thể hiện những giá trị văn hóa, lịch sử đặc trưng của Việt Nam.

Điều này tạo ra một không gian mới cho nghệ thuật đương đại phát triển, góp phần làm phong phú thêm bức tranh tổng thể của thị trường mỹ thuật trong nước.

Cần minh bạch cho thị trường

Dù triển vọng của thị trường mỹ thuật Việt Nam rất tích cực, nhưng vẫn còn nhiều thách thức cần phải vượt qua để có thể phát triển một cách bền vững, và thực sự tạo được dấu ấn mạnh mẽ trên bản đồ nghệ thuật quốc tế. Một trong những vấn đề lớn của thị trường mỹ thuật Việt Nam hiện nay là sự thiếu minh bạch trong việc định giá tác phẩm và quy trình mua bán.

Mặc dù có những giao dịch lớn, nhưng phần lớn thị trường vẫn đang ở giai đoạn sơ cấp, với sức mua trong nước chưa đủ mạnh. Điều này đòi hỏi các nhà đầu tư, nhà sưu tập và các nghệ sĩ cần có chiến lược dài hạn và kiên nhẫn để phát triển thị trường một cách bền vững.

Bên cạnh đó, vấn đề tranh giả vẫn là một trong những rào cản lớn đối với sự phát triển của thị trường nghệ thuật Việt Nam. TS. Mã Thanh Cao, nguyên Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật TPHCM, đã cảnh báo rằng thị trường hiện nay đang tràn ngập tranh giả, điều này làm suy giảm giá trị thực sự của các tác phẩm nghệ thuật, gây mất niềm tin cho các nhà đầu tư và nhà sưu tập quốc tế.

Đây là vấn đề nghiêm trọng, không chỉ ảnh hưởng đến việc định giá tác phẩm mà còn tác động đến uy tín của nghệ thuật Việt Nam trên trường quốc tế. Chính vì vậy, việc xử lý nghiêm minh tình trạng tranh giả là một yếu tố quan trọng để tạo dựng lại niềm tin và minh bạch cho thị trường.

Một vấn đề khác cần được chú trọng là tính thanh khoản thấp và quy trình định giá các tác phẩm còn mơ hồ. Điều này khiến cho các nhà sưu tập gặp khó khăn trong việc mua bán và định giá các tác phẩm nghệ thuật, đồng thời gây khó khăn trong việc tạo ra một thị trường mua bán ổn định và chuyên nghiệp.

Để giải quyết vấn đề này, các chuyên gia trong ngành đã đưa ra một số giải pháp thiết thực. Một trong những giải pháp quan trọng là phát triển thị trường thứ cấp thông qua các sàn đấu giá uy tín và công khai giá trị các tác phẩm.

Việc phát triển các sàn đấu giá như Sotheby’s hay Christie’s tại Việt Nam sẽ giúp minh bạch hóa thị trường, đồng thời tạo cơ hội cho các nhà sưu tập và nhà đầu tư tham gia vào thị trường một cách công bằng và dễ dàng hơn.

Ngoài ra, một yếu tố không thể thiếu trong việc thúc đẩy sự phát triển của thị trường mỹ thuật Việt Nam là sự cải thiện hệ thống thuế và các chính sách hỗ trợ từ nhà nước. Việc khuyến khích các nhà đầu tư trong nước và quốc tế tham gia vào thị trường nghệ thuật sẽ giúp tăng trưởng giá trị thị trường và khuyến khích đầu tư lâu dài.

Hơn nữa, công tác giáo dục cộng đồng về nghệ thuật cũng rất quan trọng. Các chuyên gia nhấn mạnh rằng đầu tư vào nghệ thuật cần xuất phát từ niềm đam mê và sự hiểu biết sâu sắc. Nếu cộng đồng và nhà đầu tư có thể hiểu rõ về giá trị của nghệ thuật, sẽ tạo ra nền tảng vững chắc cho một thị trường mỹ thuật phát triển bền vững.

Mai An