Thí điểm Viện kiểm sát nhân dân khởi kiện vụ án dân sự để bảo vệ quyền của nhóm dễ bị tổn thương

Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Huy Tiến phát biểu

Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Huy Tiến cho biết: Theo quy định tại Điều 187 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015, việc bảo vệ quyền dân sự của các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương hoặc bảo vệ lợi ích công thông qua việc khởi kiện vụ án dân sự được giao cho các cơ quan, tổ chức, cá nhân; cụ thể như:

Cơ quan quản lý nhà nước về gia đình, cơ quan quản lý nhà nước về trẻ em, Hội LHPN Việt Nam, trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình có quyền khởi kiện vụ án về hôn nhân và gia đình theo quy định của Luật Hôn nhân và Gia đình;

Tổ chức đại diện tập thể lao động có quyền khởi kiện vụ án lao động trong trường hợp cần bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của tập thể người lao động hoặc khi được người lao động ủy quyền theo quy định của pháp luật;

Tổ chức xã hội tham gia bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng có quyền đại diện cho người tiêu dùng khởi kiện bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng hoặc tự mình khởi kiện vì lợi ích công công theo quy định của Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng;

Cá nhân có quyền khỏi kiện vụ án hôn nhân và gia đình để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người khác theo quy định của Luật Hôn nhân và Gia đình.

Quang cảnh phiên họp

Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Huy Tiến, thực tiễn thời gian qua các cơ quan, tổ chức, cá nhân chưa thực hiện, thực hiện chưa đầy đủ hoặc chưa hiệu quả trách nhiệm của mình dẫn đến lợi ích Nhà nước, lợi ích công cộng, quyền và lợi ích hợp pháp của nhóm dễ bị tổn thương chưa được bảo vệ hiệu quả theo quy định của pháp luật.

Thực trạng này do nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân là do các cơ quan, tổ chức không đủ nguồn lực, năng lực, kinh nghiệm để tham gia tố tụng; pháp luật chưa quy định về cơ chế bảo đảm cho các cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện tốt quyền khởi kiện vụ án dân sự trong các trường hợp này.

Theo đó, dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về việc thí điểm Viện kiểm sát nhân dân khởi kiện vụ án dân sự để bảo vệ quyền dân sự của các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương hoặc bảo vệ lợi ích công. Dự thảo Nghị quyết có 04 Chương và 19 Điều; trong đó Quy định nhiệm vụ, quyền hạn, thẩm quyền của Viện kiểm sát nhân dân trong việc tiếp nhận, thu thập, thụ lý thông tin về vi phạm; các biện pháp xác minh, thu thập tài liệu, chúng cứ để chúng minh vi phạm; thông báo cho các chủ thể có liên quan.

Đồng thời quy định trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan trong việc phối hợp với Viện kiểm sát nhân dân để bảo đảm thực hiện quyền khởi kiện của Viện kiểm sát nhân dân; trách nhiệm của các tổ chức giám định tư pháp, định giá,... hỗ trợ Viện kiểm sát nhân dân trong việc thu thập chứng cứ để chứng minh vi phạm và thực hiện nhiệm vụ bảo vệ lợi ích của chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương hoặc bảo vệ lợi ích công. Cùng với đó quy định về trình tự, thủ tục giải quyết vụ án dân sự công ích.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng phát biểu

Thẩm tra dự thảo Nghị quyết, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùngbày tỏ tán thành với việc xác định các chủ thể thuộc nhóm dễ bị tổn thương và các lợi ích công được bảo vệ quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều 3 của dự thảo Nghị quyết; trong đó có trẻ em, người cao tuổi, người khuyết tật, phụ nữ mang thai hoặc đang nuôi con nhỏ...

Bên cạnh đó, đề bảo đảm chặt chẽ, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, làm rõ khái niệm "lợi ích công" với các khái niệm lợi ích quốc gia, dân tộc, lợi ích của Nhà nước, lợi ích công cộng để bao quát đầy đủ và thống nhất.

Về thẩm quyền khởi kiện, Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội cơ bản tán thành với quy định tại Điều 6 của dự thảo Nghị quyết về thẩm quyền khởi kiện của Viện kiểm sát nhân dân.

Tuy nhiên, để tăng cường tính minh bạch và thuận lợi cho quá trình thực hiện, tại khoản 2 Điều 6 đề nghị nghiên cứu quy định tách bạch thẩm quyền của Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh và thẩm quyền của Viện kiểm sát nhân dân tối cao trong việc khởi kiện vụ án dân sự công ích.

PVH