Then vang bên núi

Thành viên Câu lạc bộ hát then đàn tính xóm Bản Nưa, xã Nghinh Tường (Võ Nhai) luyện tập bài "Lời then dâng Đảng".

Tối thứ Bảy, khi ánh chiều nhạt dần sau rặng núi, cũng là lúc nhà văn hóa xóm Bản Nưa bừng lên bởi âm sắc đằm thắm của hát then, bởi tiếng đàn tính ngân vang theo nhịp gõ tay đều đặn. Ở đó, hơn 40 thành viên của Câu lạc bộ (CLB) hát then đàn tính xóm Bản Nưa lại quây quần tập luyện, gìn giữ một nét di sản đang dần mai một.

CLB được thành lập từ năm 2017, do chị Hà Thị Hương Nhài, Phó Bí thư Đoàn xã Nghinh Tường (sinh năm 2001), làm chủ nhiệm. Thành viên trẻ nhất của CLB mới 14 tuổi, lớn nhất gần 70, các thế hệ cùng nhau chung một niềm đam mê là giữ lấy hồn dân tộc qua từng làn điệu then, từng tiếng đàn tính thổn thức.

Chị Hà Thị Hương Nhài chia sẻ: Mình nhận thấy nhiều người trẻ không còn mặn mà với những câu hát, điệu múa của dân tộc mình. Nếu không tìm cách giữ gìn, một ngày nào đó chúng sẽ biến mất. Với trăn trở đó, tôi về quê, tham gia và duy trì câu lạc bộ hát then để tiếp nối niềm đam mê, tình yêu nghệ thuật của cha ông và lan tỏa trong thế hệ của mình.

Niềm đam mê đó không phải mới hình thành, mà đã được nuôi dưỡng từ những năm tháng ấu thơ. Nhài lớn lên bên những lời ru then của bà, của mẹ. Năm học lớp 5, cô bé đã xin bố mẹ mua một cây đàn tính nhỏ để tập gảy theo giai điệu mình thuộc lòng. Sau này, Hương Nhài theo học chuyên ngành Quản lý văn hóa Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Việt Bắc, tiếp tục trau dồi để rồi trở về chính mảnh đất quê hương và truyền ngọn lửa ấy đến cộng đồng.

Trong mỗi buổi sinh hoạt của CLB, bên cạnh những làn điệu then cổ truyền thống như “Then Tàng Nặng”, “Tàng Bốc” mang âm hưởng linh thiêng, đậm chất dân gian, các thành viên còn biểu diễn nhiều bài then mới với nội dung ca ngợi Đảng, Bác Hồ, quê hương đất nước như “Trăng soi đường Bác”, “Bác Hồ về quê em”, “Theo Đảng vững bước ta đi”, “Lời then dâng Đảng”… Từ những giá trị xưa cũ, hát then ngày nay đã có sức sống mới, gần gũi và lan tỏa rộng rãi hơn.

Thành viên Câu lạc bộ hát then đàn tính xóm Bản Nưa.

Để có một tiết mục hoàn chỉnh, các thành viên CLB phải chuẩn bị kỹ lưỡng từ trang phục dân tộc Tày, khăn vấn, kiềng cổ, quần áo chàm, thắt đai đến đạo cụ, kỹ năng biểu diễn. Những buổi tập luyện diễn ra đều đặn sau bữa cơm tối thứ Bảy, Chủ nhật. Cả xóm lại rộn ràng tiếng gọi nhau đến nhà văn hóa xóm, nhà văn hóa xã để tập hát, gõ nhịp, so dây đàn.

Chị Nông Thị Hồng Gấm, thành viên CLB, chia sẻ: Tôi mê hát then từ nhỏ, đến giờ vẫn vậy. Chúng tôi chỉ mong muốn có thêm sự quan tâm, hỗ trợ về kinh phí, trang phục, đạo cụ… để tiếp tục giữ gìn và phát huy nét đẹp văn hóa của dân tộc mình.

Không chỉ biểu diễn trong nội bộ, các thành viên CLB còn thường xuyên tham gia các chương trình giao lưu, liên hoan nghệ thuật quần chúng, các ngày hội văn hóa dân tộc do huyện Võ Nhai tổ chức. Nhiều tiết mục của CLB để lại ấn tượng sâu đậm với khán giả và du khách, không chỉ bởi sự mộc mạc, chân thành, mà còn bởi tinh thần gìn giữ văn hóa đầy trách nhiệm.

Trong hơi sương bảng lảng của núi rừng, tiếng then như dòng chảy ngược thời gian, đưa người ta về với những triền nương, những mái nhà sàn thơm mùi khói bếp, về với cội nguồn dân tộc. Và ở nơi đó, có những người như Hương Nhài, như các bà, các cô, các em nhỏ trong CLB hát then Bản Nưa vẫn miệt mài giữ lửa, để tiếng then không bao giờ tắt giữa đại ngàn Võ Nhai.

Minh Anh