Tháo gỡ rào cản, Việt Nam chờ đón làn sóng vốn ngoại chảy vào thị trường chứng khoán

Ngày 18/9 vừa qua, Thông tư 68/2024/TT-BTC đã chính thức được ban hành, cho phép các công ty chứng khoán cung cấp dịch vụ không cần đủ tiền để giao dịch cho nhà đầu tư tổ chức nước ngoài. Theo đó, nhà đầu tư tổ chức nước ngoài mua chứng khoán ngay trong ngày (T+0) và thanh toán vào các ngày sau (T+1/T+2).Thông tư sẽ chính thức có hiệu lực thi hành từ ngày 2/11/2024.

Trước đây, nhà đầu tư tổ chức nước ngoài không được mua chứng khoán trừ khi có đủ tiền trong tài khoản trước khi lệnh mua được gửi đi. Việc này dẫn đến hạn chế trong việc cơ cấu danh mục do khách hàng tổ chức nước ngoài phải đợi tiền từ việc bán chứng khoán được thanh toán trước khi thực hiện các giao dịch mua tiếp theo. Theo quy định của Việt Nam, tiền từ việc bán cổ phiếu chỉ được thanh toán và có thể tái đầu tư vào sáng ngày T+2.

Đánh giá về tác động của thông tư, Công ty Chứng khoán VNDirect cho rằng có ba tác động đến từ việc chấp thuận đặt lệnh không cần đủ tiền đối với thị trường chứng khoán Việt Nam, bao gồm: thu hút nhiều nhà đầu tư tổ chức nước ngoài hơn khi các quy định của Việt Nam tiến gần hơn đến các tiêu chuẩn quốc tế; kỳ vọng gia tăng dòng vốn nước ngoài đổ vào thị trường chứng khoán Việt Nam và cải thiện thanh khoản thị trường.

Cùng với đó, VNDirect đánh giá ngành chứng khoán sẽ được hưởng lợi khi phục vụ nhiều nhà đầu tư tổ chức nước ngoài hơn nhờ gia tăng thu nhập từ mảng môi giới khi thanh khoản gia tăng.

Bên cạnh những lợi ích, còn có rủi ro tiềm ẩn như rủi ro thanh toán do các quỹ tổ chức nước ngoài thanh toán trễ sau T+2 sau khi mua. Do đó, các công ty chứng khoán cần tăng cường quản lý rủi ro liên quan đến khách hàng, tỷ lệ ký quỹ, điều kiện thị trường và tỷ lệ cho vay phù hợp.

VNDirect đánh giá rủi ro này thấp khi xét đến uy tín của các tổ chức nước ngoài và mục tiêu lâu dài là duy trì đầu tư vào thị trường chứng khoán Việt Nam. Tuy nhiên, việc áp lực cạnh tranh có thể làm tăng những rủi ro này theo thời gian là không thể phủ nhận.

Để thu hút các nhà đầu tư tổ chức nước ngoài, VNDirect cho rằng rằng các công ty chứng khoán sẽ cạnh tranh dựa trên: phí giao dịch; tỷ lệ cấp vốn trước (vốn tự có/tổng giá trị mua); tổng giá trị vốn được ứng trước; và chất lượng dịch vụ (thông tin và báo cáo).

Đối với yếu tố đầu tiên, mặc dù các công ty chứng khoán có thể cung cấp vốn cho các khách hàng tổ chức nước ngoài, nhưng các khách hàng tổ chức nước ngoài vẫn sẽ chỉ bị tính phí giao dịch.

Đối với yếu tố thứ hai, khả năng cung cấp mức tỷ lệ cấp vốn trước thấp hơn sẽ mang lại lợi thế cạnh tranh. Yếu tố thứ ba sẽ phụ thuộc vào vốn chủ sở hữu của công ty vì các công ty chứng khoán có cơ cấu vốn chủ sở hữu lớn hơn sẽ mang lại lợi thế rõ rệt.

VNDirect đánh giá, yếu tố thứ ba sẽ làm tăng áp lực buộc các công ty chứng khoán phải tăng vốn chủ sở hữu, do quy định giới hạn tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu là không quá 5 lần.

“Nhìn chung, các công ty chứng khoán quy mô lớn với phí giao dịch thấp và tỷ lệ cấp vốn trước cạnh tranh sẽ được hưởng lợi khi thu hút nhà đầu tư tổ chức nước ngoài”, báo cáo nhấn mạnh.

Một tác động nữa đến thị trường chứng khoán là dòng vốn nước ngoài dự kiến sẽ đổ vào các cổ phiếu Việt Nam.

Trước đây, yêu cầu đủ tiền trước khi giao dịch là một trong những nút thắt chính ngăn cản thị trường chứng khoán Việt Nam nâng hạng lên thị trường Mới nổi. Thông tư 68/2024/TT-BTC dự kiến sẽ giúp Việt Nam đáp ứng các điều kiện cốt yếu để nâng hạng. VNDirect kỳ vọng thị trường chứng khoán Việt Nam sẽ được FTSE và MSCI xếp hạng là thị trường Mới nổi lần lượt vào năm 2025 và 2026.

Nếu thị trường chứng khoán Việt Nam được FTSE và MSCI nâng hạng lên thị trường Mới nổi, các quỹ đầu tư mô phỏng các chỉ số này sẽ phân bổ vốn vào thị trường Việt Nam. Mức đầu tư sẽ phụ thuộc vào chiến lược phân bổ của từng quỹ. Các cổ phiếu dự kiến sẽ được hưởng lợi nhiều nhất sẽ là những cổ phiếu có tỷ trọng cao nhất trong rổ chỉ số FTSE và MSCI.

Nhóm phân tích Công ty Chứng khoán Mirae Asset Việt Nam dự báo, sẽ có hàng loạt cổ phiếu được hưởng lợi lớn nếu thị trường chứng khoán Việt Nam nâng hạng thành công. Điển hình như: HPG, VIC, VHM, VNM, MSN, VCB, SSI, VRE, VJC, KBC, SHB, EIB… và nhiều công ty lớn khác.

Trước đó, SSI Research dự báo Việt Nam sẽ được nâng hạng trong kỳ đánh giá tháng 9/2025. Với việc nâng hạng lên thị trường mới nổi, theo ước tính sơ bộ dòng vốn từ các quỹ ETF có thể lên đến 1,7 tỷ USD, chưa tính đến dòng vốn từ các quỹ chủ động (FTSE Russell ước tính tổng tài sản từ các quỹ chủ động gấp 5 lần so với các quỹ ETF).

SSI Research cho rằng, các cổ phiếu VNM, VHM, VIC, HPG, VCB, SSI, MSN, VND, DGC, VRE, VCI có thể thu hút dòng tiền lớn Việt Nam được nâng hạng lên thị trường mới nổi. Đây đều là những cổ phiếu Bluechips đầu ngành nhưng chưa kín room ngoại. Tuy nhiên, bộ phận phân tích này không đưa ra con số cụ thể.

Bình An