Thành kính tiễn biệt Nhà thơ Giang Nam

Thuở còn thơ ngày hai buổi đến trường
Yêu quê hương qua từng trang sách nhỏ:
"Ai bảo chăn trâu là khổ?"
Tôi mơ màng nghe chim hót trên cao
Những ngày trốn học
Đuổi bướm cầu ao
Mẹ bắt được...
Chưa đánh roi nào đã khóc!
Có cô bé nhà bên
Nhìn tôi cười khúc khích...

Tác giả của những câu thơ trong trẻo ấy vừa qua đời lúc 9 giờ 45 phút ngày 23-1-2023, nhằm ngày mồng 2 tết Quý Mão.

Nhà thơ Giang Nam tên thật Nguyễn Sung, sinh năm 1929 ở làng Bình Trị, xã Ninh Bình, huyện Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa. Ngoài bài thơ "Quê hương", ông còn là tác giả nhiều bài thơ nổi tiếng như "Nghe em vào đại học", "Tiếng nói Việt Nam"... Ngoài thơ, Giang Nam còn sáng tác văn xuôi, chủ yếu là truyện ngắn. Ông từng sử dụng một số bút danh như Châu Giang, Hà Trung, Lê Minh...

Ông tham gia cách mạng từ năm 1945, nguyên Phó tổng thư ký Hội Văn nghệ giải phóng miền Nam, kiêm Tổng biên tập báo Văn Nghệ Giải Phóng, nguyên Ủy viên Ban Tuyên huấn khu Sài Gòn - Gia Định...

"Quê hương" là bài thơ nổi tiếng nhất trong sự nghiệp của ông, nguyên mẫu của "cô gái nhà bên" là vợ ông, bà Phan Thị Chiều, quê ở Nha Trang. Ông sáng tác bài thơ năm 1960, tại căn cứ của Tỉnh ủy Khánh Hòa dưới chân núi Hòn Dù khi nghe hung tin vợ, con bị bắt và thủ tiêu. Cuối năm 1961, khi đang công tác ở căn cứ tại Củ Chi (Thành phố Hồ Chí Minh), ông bất ngờ biết tin người thân vẫn còn sống, đã về quê nhà Nha Trang an toàn. Nhà thơ Giang Nam cảm xúc dâng trào mãnh liệt, ông sáng tác tiếp 2 bài thơ: "Ngày mai đi đón em" và "Con còn sống".

Ông được tặng Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật lần thứ nhất năm 2001, giải nhì về thơ tạp chí Văn Nghệ năm 1961 (bài Quê hương), Giải thưởng văn học nghệ thuật Nguyễn Đình Chiểu (1960-1965) của Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam về thơ (tập thơ Quê hương).

Nhà thơ Giang Nam đã chọn Tổ quốc và thơ ca là lẽ sống đời mình. Suốt đời, ông đã đi trên con đường ấy. Không có bất cứ điều gì, thử thách nào có thể thay đổi con đường của ông. Ông sống hiền như đất, kiên định như cỏ, mạnh mẽ như cây và nở hoa kết trái như cây tùng, cây bách trong gió bão.

Thành kính tiễn biệt Nhà thơ Giang Nam về cõi vĩnh hằng. Những vần thơ trong trẻo của bài thơ "Quê hương" sẽ mãi mãi đọng lại trong trái tim và tâm hồn người Việt.

Vũ Hải Sơn