Thái Nguyên tăng tốc trên bản đồ số

Các đơn vị chức năng phối hợp tổ chức tập huấn ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và chuyển đổi số trong sản xuất, tiêu thụ nông sản cho thanh niên các xã, phường phía Bắc tỉnh Thái Nguyên. Ảnh: T.L

Từ quyết tâm chính trị đến kết quả xếp hạng

Nếu như trước đây, Thái Nguyên nằm trong nhóm 10-15 địa phương có kết quả chuyển đổi số nổi bật, thì đến năm 2024, tỉnh đã thăng hạng đáng kể, lọt vào Top 10 với nhiều chỉ số thành phần đạt mức cao. Đây là thành quả của quá trình nỗ lực lâu dài, gắn với chỉ đạo quyết liệt của Tỉnh ủy, UBND tỉnh trong thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị, các chương trình, kế hoạch chuyển đổi số quốc gia và Đề án 06 của Chính phủ.

Bộ chỉ số DTI năm 2024 được xây dựng trên ba trụ cột chính: Chính quyền số, Kinh tế số và Xã hội số, bao gồm 8 chỉ số chính và 47 chỉ số thành phần. Kết quả DTI cấp tỉnh năm nay cho thấy, giá trị trung bình cả nước đạt 0,6961 điểm, tăng 2,6% so với năm 2023. Cả ba trụ cột đều ghi nhận sự tăng trưởng tích cực: Chính quyền số 0,7582 (tăng 4,7%), Kinh tế số 0,7723 (tăng 13,3%), Xã hội số 0,7692 (tăng 13,4%).

Trong "bức tranh" này, Thái Nguyên nổi bật ở nhiều chỉ số quan trọng, đặc biệt là nhóm chỉ số nền tảng, được xem là “xương sống” của quá trình chuyển đổi số.

PGS.TS Trần Nhuận Kiên, Giám đốc Trung tâm Số (Đại học Thái Nguyên), nhận xét: Theo bảng xếp hạng, Thái Nguyên đạt điểm tuyệt đối (1.000 điểm) ở hai chỉ số là Nhận thức số và Thể chế số, cho thấy sự thống nhất cao về nhận thức và hành động từ cấp lãnh đạo đến cơ sở. Chỉ số Hạ tầng số đạt 0,8738, Nhân lực số đạt 0,8911, An toàn thông tin mạng 0,7873, trong khi Chính quyền số đạt 0,7809 và Kinh tế số đạt 0,5059.

Trường Đại học Công nghệ thông tin và Truyền thông (Đại học Thái Nguyên) chú trọng đẩy mạnh đào tạo nhân lực số.

Cũng theo DTI 2024, Hà Nội, Huế, Hải Phòng và TP. Hồ Chí Minh là 4 địa phương dẫn đầu cả nước, trong đó Hà Nội đứng đầu 4/8 chỉ số chính. Tuy nhiên, điều đáng chú ý là khoảng cách giữa các nhóm địa phương đang được rút ngắn rõ rệt, nhờ các tỉnh, trong đó có Thái Nguyên, tích cực đẩy mạnh cải cách hành chính, phát triển hạ tầng số, mở rộng dịch vụ công trực tuyến và nâng cao nhận thức số trong toàn hệ thống chính trị.

Khẳng định vị thế tiên phong vùng

Chỉ số DTI năm 2024 đã minh chứng cho một thực tế: Thái Nguyên đang ở nhóm địa phương đi đầu trong khu vực Trung du miền núi phía Bắc về chuyển đổi số toàn diện. Từ nhận thức, thể chế, hạ tầng, nhân lực đến ứng dụng thực tiễn, tỉnh đã hình thành nền tảng vững chắc cho giai đoạn phát triển mới.

Một trong những điểm mạnh nổi bật của Thái Nguyên là chuyển đổi nhận thức thành hành động cụ thể. Việc UBND tỉnh ban hành Kế hoạch chuyển đổi số giai đoạn 2021-2025, định hướng đến 2030, cùng nhiều chương trình hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi mô hình sản xuất - kinh doanh theo hướng số hóa, đã giúp các chỉ số nền tảng được củng cố vững chắc.

Đặc biệt, thể chế số và nhận thức số - hai trụ cột được đánh giá đạt điểm tuyệt đối - phản ánh nỗ lực của tỉnh trong việc hoàn thiện khung pháp lý, cơ chế, chính sách và tổ chức bộ máy phục vụ chuyển đổi số. Trung tâm Điều hành thông minh (IOC) của tỉnh Thái Nguyên, đi vào hoạt động hiệu quả, giúp chính quyền các cấp theo dõi, giám sát, phân tích dữ liệu, từ đó ra quyết định nhanh và chính xác hơn.

Trung tâm Phục vụ hành chính công tỉnh Thái Nguyên đẩy mạnh chuyển đổi số, tạo thuận lợi cho người dân thực hiện thủ tục hành chính.

Về nhân lực số, Thái Nguyên đạt 0,8911 điểm - cao hơn mức trung bình cả nước, đứng trong nhóm 10 tỉnh dẫn đầu. Lợi thế của tỉnh là có Đại học Thái Nguyên - trung tâm đào tạo lớn của khu vực, cung cấp nguồn nhân lực công nghệ thông tin dồi dào, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp và cơ quan nhà nước trong nghiên cứu, ứng dụng công nghệ mới.

An toàn thông tin mạng cũng là một lĩnh vực được Thái Nguyên chú trọng. Tỉnh đã triển khai các giải pháp bảo đảm an toàn hệ thống thông tin cấp độ 3, thực hiện diễn tập an toàn mạng định kỳ, đồng thời phối hợp với Cục An toàn thông tin và các doanh nghiệp viễn thông trong giám sát, ứng cứu sự cố.

Tuy vậy, so với nhóm dẫn đầu, Thái Nguyên vẫn có dư địa phát triển ở trụ cột Kinh tế số (đạt 0,5059 điểm), thấp hơn trung bình toàn quốc (0,7723). Nguyên nhân chính là do tỷ lệ doanh nghiệp ứng dụng công nghệ số vào sản xuất, kinh doanh còn chưa đồng đều, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Một số lĩnh vực như thương mại điện tử, logistics số, hay nông nghiệp thông minh vẫn đang ở giai đoạn khởi động, chưa tạo được sức lan tỏa mạnh.

So sánh với các tỉnh công nghiệp khác, Thái Nguyên có lợi thế về hạ tầng, nhân lực và định hướng chính sách, nhưng chưa hình thành được hệ sinh thái doanh nghiệp số quy mô lớn. Điều này đòi hỏi sự vào cuộc mạnh mẽ hơn của các sở, ngành trong hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi mô hình sản xuất, quản trị, kinh doanh và tiếp cận thị trường số.

Livestream bán hàng trực tuyến đã trở thành việc làm thường xuyên của các HTX, tổ hợp tác trên địa bàn tỉnh. Ảnh: T.L

Tạo đột phá từ kinh tế số và dữ liệu mở

Kết quả Chỉ số DTI năm 2024 được xem là bước khởi động quan trọng, giúp Thái Nguyên tăng tốc triển khai Chiến lược chuyển đổi số quốc gia trong những năm tiếp theo. Theo ông Nguyễn Văn Bường, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ, từ nền tảng đạt được, tỉnh có thể tập trung vào ba hướng đột phá lớn.

Trước hết, phát triển kinh tế số trở thành động lực tăng trưởng mới. Thái Nguyên sở hữu tiềm năng lớn trong các lĩnh vực công nghiệp điện tử, công nghiệp hỗ trợ và dịch vụ giáo dục - y tế. Việc ứng dụng công nghệ số vào quản trị doanh nghiệp, quản lý chuỗi cung ứng và sản xuất thông minh sẽ gia tăng năng suất, tối ưu chi phí. Tỉnh cần khuyến khích doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, đầu tư vào chuyển đổi số, bởi khu vực này chiếm trên 96% tổng số doanh nghiệp toàn tỉnh.

Bên cạnh đó, việc xây dựng nền tảng thương mại điện tử địa phương, kết nối sản phẩm OCOP, nông sản, du lịch Thái Nguyên với thị trường toàn cầu, sẽ mở rộng không gian tăng trưởng, giúp người dân trực tiếp hưởng lợi từ chuyển đổi số.

Hướng thứ hai là khai thác dữ mở liệu liên thông. Dữ liệu được ví như “nguồn dầu mới” của nền kinh tế số. Thái Nguyên cần tiếp tục hoàn thiện kho dữ liệu dùng chung, kết nối liên thông giữa các sở, ban, ngành và địa phương. Các cơ quan hành chính cần coi dữ liệu là tài sản chiến lược, sử dụng để phân tích, dự báo và ra quyết định.

Đồng thời, tỉnh cần khuyến khích doanh nghiệp và tổ chức nghiên cứu, phát triển các ứng dụng AI, Big Data, IoT, phục vụ người dân và chính quyền, tạo nền tảng cho mô hình quản trị hiện đại, minh bạch.

Học sinh Trường Tiểu học Nguyễn Viết Xuân (phường Phan Đình Phùng) tích cực ứng dụng công nghệ thông tin vào học tập.

Hướng thứ ba là nâng cao năng lực số cho người dân và cộng đồng. Chuyển đổi số không thể thành công nếu thiếu sự tham gia của người dân. Thái Nguyên đã triển khai nhiều mô hình phổ cập kỹ năng số tại cơ sở như: “Tổ công nghệ số cộng đồng”, “Ngày hội số”, “Chợ dân sinh thông minh”...

Trong thời gian tới, các mô hình này cần được nhân rộng, đồng thời triển khai mạnh mẽ chương trình phổ cập kỹ năng số trong trường học, giúp học sinh, sinh viên trở thành lực lượng nòng cốt trên không gian số. Phát triển xã hội số bao trùm, lấy người dân làm trung tâm, sẽ giúp Thái Nguyên tiến gần hơn đến mục tiêu “mỗi người dân là một công dân số, mỗi doanh nghiệp là một doanh nghiệp số”.

Chuyển đổi số không chỉ là số liệu, chỉ số hay thứ hạng, mà là kết quả thiết thực phục vụ người dân, doanh nghiệp, nâng cao hiệu quả quản trị và năng lực cạnh tranh của tỉnh. Việc Thái Nguyên vượt qua giai đoạn “xây nền” và bước vào thời kỳ “tăng tốc” về chuyển đổi số phụ thuộc vào sự phối hợp đồng bộ giữa chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng.

Trong bối cảnh chuyển đổi số trở thành yêu cầu tất yếu, kết quả DTI 2024 phản ánh năng lực số hiện tại của Thái Nguyên đồng thời mở ra cơ hội bứt phá trong tương lai. Từ chính quyền số hiện đại, kinh tế số năng động đến xã hội số bao trùm, tỉnh đang từng bước khẳng định vị thế trung tâm số vùng trung du miền núi phía Bắc và đóng góp tích cực vào mục tiêu xây dựng Việt Nam số, quốc gia số, xã hội số.

Thảo Nguyên