Thái Lan có thể bỏ tù người sử dụng thuốc lá điện tử

Tình trạng sử dụng thuốc lá điện tử dù có lệnh cấm ở Thái Lan

Kể từ đầu năm nay, chính phủ Thái Lan đang đẩy nhanh các nỗ lực nhằm trấn áp và ngăn chặn nạn hút thuốc và sử dụng thuốc lá điện tử đang không ngừng gia tăng ở trẻ em và thanh thiếu niên.

Bất chấp lệnh cấm, xu hướng sử dụng thuốc lá điện tử trong giới trẻ Thái Lan vẫn tiếp tục gia tăng, do ảnh hưởng từ cả phía cung và cầu.

Thuốc lá điện tử. Ảnh: Bangkok Post.

Về phía cầu, ngày càng có nhiều người trẻ bắt đầu sử dụng thuốc lá điện tử do thiếu nhận thức về những nguy cơ tiềm ẩn của sản phẩm này. Nhiều thanh niên có quan điểm tích cực về thuốc lá điện tử, cho rằng nó ít gây hại hơn thuốc lá truyền thống. Những người trẻ tuổi cũng dễ bị tác động bởi bạn bè, gia đình, xu hướng toàn cầu coi thuốc lá điện tử là mốt, hay các nền tảng trực tuyến, nơi quảng bá mạnh mẽ các sản phẩm này.

Một cuộc khảo sát về tình trạng sử dụng thuốc lá điện tử trong giới trẻ Thái Lan do Bộ Y tế Công cộng, Bộ Giáo dục, Viện Nâng cao Sức khỏe Thái Lan và Chính quyền đô thị Bangkok thực hiện đã phát hiện ra rằng 18,6% trẻ em và thanh thiếu niên Thái Lan nghiện thuốc lá điện tử.

Từ phía cung, dù bị cấm, thuốc lá điện tử vẫn được bán rộng rãi trên các nền tảng trực tuyến, chiếm tới 66% nguồn cung cấp cho người dùng. Các chiến lược thiết kế và tiếp thị hiện đại, đặc biệt là các quảng cáo trực tuyến đưa ra mức giá cực thấp, với một số sản phẩm thuốc lá điện tử có giá thành chỉ 99 baht (chưa tới 3 USD) - khiến trẻ em và thanh thiếu niên dễ dàng tiếp cận.

Bên cạnh đó, thiết kế hấp dẫn như các món đồ chơi nghệ thuật cùng vẻ ngoài kín đáo của những sản phẩm này khiến các bậc phụ huynh rất khó phát hiện. Người bán liên tục thay đổi mẫu mã sản phẩm để hấp dẫn hơn về mặt thị giác và thêm vào các hương vị mô phỏng đồ ngọt, sữa và sô cô la, che mắt phụ huynh và giáo viên trong khi nhắm mục tiêu cụ thể vào trẻ em và thanh thiếu niên.

Biện pháp mới của Thái Lan

Hồi đầu năm, Thái Lan tuyên bố sẽ thực thi nghiêm ngặt các quy định pháp luật đối với các đối tượng vi phạm lệnh cấm liên quan buôn bán thuốc lá điện tử. Theo đó, những người bán hoặc phân phối thuốc lá điện tử phải đối mặt với hình phạt pháp lý lên đến 3 năm tù, phạt tiền lên đến 600.000 baht (hơn 18.000 USD) hoặc cả hai. Những đối tượng nhập khẩu sản phẩm thuốc lá điện tử sẽ phải chịu án tù lên đến 10 năm, phạt tiền gấp năm lần giá trị hàng hóa hoặc cả hai.

Trong tháng 2, cảnh sát đã bắt giữ gần 700 đối tượng và thu giữ hơn 400.000 sản phẩm thuốc lá điện tử trị giá hơn 41 triệu baht (hơn 1,2 triệu USD). Chính phủ cũng tiến hành kiểm soát nghiêm ngặt hơn các tuyến đường biển và cửa khẩu biên giới, đặc biệt ở khu vực Đông Bắc, để ngăn ngừa hoạt động buôn lậu các sản phẩm thuốc lá điện tử. Bên cạnh việc triển khai sử dụng AI để phát hiện và xóa các quảng cáo thuốc lá điện tử trên nền tảng trực tuyến, người dân có thể báo cáo người bán và người sử dụng thuốc lá điện tử qua ứng dụng trực tuyến Thang Rath, với phần thưởng lên tới 60% số tiền phạt.

Gần đây nhất, hôm 24/4 vừa qua, Chính phủ Thái Lan tuyên bố sẽ tiếp tục siết chặt quản lý thuốc lá điện tử, không chỉ tập trung vào các đối tượng buôn lậu và phân phối mà còn bao gồm cả người sử dụng.

Theo đó, người sử dụng thuốc lá điện tử có thể bị xử phạt với tội danh tiêu thụ sản phẩm bị cấm. Theo quy định của pháp luật Thái Lan, hành vi phạm tội này có thể bị phạt tù lên đến 5 năm và/hoặc bị phạt số tiền tương đương gấp 04 lần giá trị hàng hóa bị cấm, cùng với các khoản thuế (nếu có).

Từ đầu năm 2025 đến nay, Chính phủ Thái Lan đã tích cực đẩy mạnh trấn áp các đối tượng buôn lậu và phân phối sản phẩm thuốc lá điện tử, nhất là số lợi dụng kênh bán hàng trực tuyến, khiến doanh thu và số người sử dụng thuốc lá điện tử giảm mạnh tới khoảng 80%.

Dư luận Thái Lan về khả năng phạt tù người dùng thuốc lá điện tử

Quy định xử phạt tù đối với người sử dụng thuốc lá điện tử ở Thái Lan đang gây nhiều tranh cãi. Theo chính sách mới, người mua hoặc sở hữu thuốc lá điện tử có thể bị phạt tù lên đến 5 năm theo Luật Hải quan.

Dư luận Thái Lan hiện có nhiều phản ứng trái chiều liên quan vấn đề này. Trong khi một số người dân và chuyên gia y tế đồng tình với quy định này, cho rằng nó giúp giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử, đặc biệt trong giới trẻ, nhiều ý kiến tranh luận rằng mức phạt tù là quá nghiêm khắc, không phù hợp với hành vi cá nhân. Một số người lo ngại rằng quy định này có thể dẫn đến tình trạng lạm quyền hoặc tham nhũng trong quá trình thực thi.

Bất chấp những tranh cãi, Thái Lan đã đạt được một số thành công chỉ trong hai tháng (từ tháng 2 tới tháng 4 vừa qua) triển khai những quy định mới nhằm ngăn chặn nạn hút thuốc lá điện tử trong giới trẻ. Cụ thể, các cơ quan chức năng đã xóa hơn 9.500 địa chỉ trang web quảng bá thuốc lá điện tử và khuyến khích người dân tố giác vi phạm qua ứng dụng Thang Rath, khiến doanh số bán thuốc lá điện tử đã giảm tới 80%.

Giới chuyên gia nhận định, các quy định chặt chẽ hơn chắc chắn có thể đóng vai trò trong nỗ lực giảm tình trạng hút thuốc lá điện tử, đặc biệt là thông qua hạn chế tiếp cận và nâng cao nhận thức. Các quốc gia áp dụng các biện pháp hạn chế nghiêm ngặt như cấm hoàn toàn hoặc đánh thuế cao thường ghi nhận mức sử dụng giảm. Tuy nhiên, việc thực thi lại chính là chìa khóa. Nếu có quy định nhưng không được thực hiện hiệu quả, thị trường bất hợp pháp có thể phát triển mạnh và tình trạng hút thuốc lá điện tử có thể vẫn phổ biến.

Bên cạnh đó, các chiến dịch giáo dục, nâng cao nhận thức công chúng cũng đóng vai trò vô cùng quan trọng. Chỉ khi người dân hiểu đầy đủ về những rủi ro đối với sức khỏe do hút thuốc lá điện tử, hạn chế tối đa khả năng hình thành thói quen này ngay từ đầu, việc đẩy lùi nạn sử dụng thuốc lá điện tử trong xã hội, đặc biệt ở giới trẻ, mới thực sự có hiệu quả dài lâu.

Ngọc Diệp/VOV-Bangkok