Thách thức đón đầu lãnh đạo mới của Canada

Cựu Thống đốc Ngân hàng Trung ương Canada Mark Carney, 59 tuổi, sẽ trở thành thủ tướng tiếp theo của nước này sau khi Đảng Tự do cầm quyền bầu ông làm lãnh đạo trong cuộc bỏ phiếu ngày 9/3.

Kết quả chính thức cho thấy, ông Carney đã giành được gần 86% số phiếu bầu, đánh bại đối thủ là cựu Bộ trưởng Tài chính Chrystia Freeland, trong buộc bầu cử với chỉ chưa tới 152.000 đảng viên bỏ phiếu. Ông sẽ thay thế Thủ tướng Justin Trudeau, người đã tuyên bố từ chức hồi tháng 1/2025 sau hơn 9 năm cầm quyền giữa bối cảnh uy tín bị sụt giảm dẫn tới việc Đảng Tự do buộc phải tìm người thay thế.

Ông Carney sẽ nhậm chức trong ít ngày tới, song nhiệm kỳ của ông có thể kéo dài không lâu khi Canada buộc phải tổ chức cuộc bầu cử trước tháng 10. “Tôi sẽ làm việc ngày đêm với một mục đích, đó là xây dựng một đất nước Canada vững mạnh hơn cho tất cả mọi người”, ông Carney nhấn mạnh trong bài phát biểu mừng chiến thắng vào tối 9/3.

Ông Mark Carney, lãnh đạo mới của Đảng Tự do cầm quyền ở Canada. Ảnh Getty Images.

Ông Carney sẽ lên nắm quyền vào thời điểm Canada đối mặt với nhiều khó khăn cả trong và ngoài nước, đặc biệt là cuộc chiến thương mại với nước láng giềng, đồng minh lâu năm là Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump. “Có người đang cố làm suy yếu nền kinh tế của chúng ta”, ông Carney nói về Tổng thống Trump. “Ông ta đang tấn công người lao động, gia đình và doanh nghiệp Canada. Chúng ta không thể để ông ta thành công. Đây sẽ không phải là một nhiệm vụ thông thường. Chúng ta sẽ phải làm những điều mà trước đây chúng ta chưa từng tưởng tượng ra, với tốc độ mà chúng ta không nghĩ là có thể. Đây chính là thời khắc quyết định đối với quốc gia”, lãnh đạo mới của Đảng Tự do Canada nhấn mạnh.

Mặc dù được coi là “người mới” trong chính trường Canada, ông Carney nhận định rằng ông là người có vị thế tốt nhất để vực dậy đảng cầm quyền và giám sát các cuộc đàm phán thương mại với Tổng thống Mỹ, người đang đe dọa áp thêm thuế quan có thể làm tê liệt nền kinh tế phụ thuộc vào xuất khẩu của Canada. “Chính phủ của tôi sẽ duy trì mức thuế quan cho đến khi Mỹ thể hiện sự tôn trọng với chúng tôi”, ông Carney nói, ám chỉ mức thuế quan 30 tỷ USD mà Thủ tướng Justin Trudeau đã áp để đáp trả Mỹ.

Trong chiến dịch của mình, ông Carney đã dành nhiều ưu tiên cho việc giới thiệu bản thân đến người dân Canada, đưa ra những lời hứa như kiểm soát chi tiêu của chính phủ, đầu tư nhiều hơn vào nhà ở, đa dạng hóa các đối tác thương mại của Canada và tạm thời hạn chế nhập cư. Là cựu Đặc phái viên của Liên hợp quốc về khí hậu, ông Carney cũng là người ủng hộ mạnh mẽ cho quan điểm rằng khu vực tư nhân phải đóng vai trò lãnh đạo trong việc giải quyết cuộc khủng hoảng khí hậu và đạt được mức phát thải ròng bằng 0.

“Tôi biết cách quản lý khủng hoảng. Tôi biết cách xây dựng nền kinh tế vững mạnh”, ông Carney khẳng định trong cuộc tranh luận với những ứng cử viên lãnh đạo Đảng Tự do khác vào tháng trước. “Tôi có một kế hoạch giúp bạn có thêm tiền, một kế hoạch giúp các công ty của chúng ta cạnh tranh hơn, một kế hoạch xây dựng nền kinh tế vững mạnh phục vụ cho bạn”.

Theo các chuyên gia, ông Carney dù không có kinh nghiệm về chính trị nhưng lại là một người có lợi thế trong lĩnh vực kinh tế. Ông từng đảm nhận chức vụ Thống đốc Ngân hàng Trung ương Canada vào năm 2008. Ngân hàng Trung ương Anh đã tuyển mộ ông vào năm 2013, đưa ông trở thành thống đốc không phải người Anh đầu tiên trong lịch sử của họ và là người đầu tiên đứng đầu hai ngân hàng trung ương G7. Bộ trưởng Tài chính Anh vào thời điểm đó là George Osborne đã gọi ông Carney là “thống đốc ngân hàng trung ương xuất sắc trong thế hệ của ông”.

“Ông ấy là một lãnh đạo ngân hàng trung ương sáng tạo và có nhiều sáng kiến”, Chủ tịch Viện hàn lâm Khoa học Xã hội Anh Will Hutton cho biết. “Ông ấy đã xoay xở để sắp xếp các động thái của Ngân hàng Anh sao cho hậu quả từ Brexit ít thảm khốc hơn mức có thể xảy ra”. Ông Carney từng được khen ngợi về cách xử lý khủng hoảng tài chính khi tạo ra các chương trình cho vay khẩn cấp mới và đưa ra hướng dẫn giữ lãi suất ở mức thấp kỷ lục trong một khoảng thời gian cụ thể.

“Mark có bàn tay vững chắc của một thống đốc ngân hàng trung ương và con mắt của một nhà cải cách chính trị hướng tới tương lai”, bà Ana Botin, Chủ tịch điều hành của Santander, nhận định. Bà cho biết ông Carney đã “chèo lái con tàu” ở Anh sau Brexit.

Khởi đầu mới cho đảng Tự do dưới thời ông Carney, kết hợp với bối cảnh Mỹ tăng thuế quan và những lời công kích liên tục của nhà lãnh đạo Mỹ về việc sáp nhập Canada thành bang thứ 51 của Mỹ đã tạo nên sự hồi phục đáng kể cho Đảng Tự do. Bất chấp sự hụt hơi từ đầu năm, đến nay, đảng này đã ngang hàng với Đảng Bảo thủ do chính trị gia kỳ cựu Pierre Poilievre lãnh đạo trong một số cuộc thăm dò. Dữ liệu từ công ty khảo sát Angus Reid công bố gần đây nhất cho thấy người dân Canada tin tưởng ông Carney hơn trong việc đối đầu với ông Trump, với 43% số người được hỏi ủng hộ ông, trong khi 34% nghiêng về lãnh đạo Đảng Bảo thủ đối lập Pierre Poilievre.

Tuy nhiên, các cuộc thăm dò cho thấy cả Đảng Tự do và Đảng Bảo thủ đều không thể thành lập chính phủ đa số. Một cuộc tổng tuyển cử phải được tổ chức trước ngày 20/10. Theo một số nguồn tin, ông Carney sẽ kêu gọi bầu cử trong những tuần tới, nghĩa là tổng tuyển cử có thể diễn ra sớm hơn nhiều. Dự kiến trong những ngày tới, ông Trudeau và ông Carney sẽ gặp Toàn quyền Canada Mary Simon để xin chỉ thị thành lập chính phủ mới.

Duy Tiến