Teen thay đổi cách học, 'bắt nhịp' cùng kỷ nguyên AI nhiều thách thức lẫn cơ hội

Học cho những ngành nghề chưa tồn tại

Trong thời đại 4.0, tốc độ phát triển chóng mặt của thế giới khiến chúng ta khó có thể dự đoán được những kiến thức hay kỹ năng nào sẽ cần thiết cho ngành nghề tương lai. Theo một báo cáo từ Dell Technologies và Viện Tương lai (Institute For The Future - IFTF), 85% công việc sẽ tồn tại vào năm 2030 thậm chí còn chưa xuất hiện.

Dell Technologies cho biết: “Tốc độ thay đổi sẽ nhanh đến mức mọi người học ngay tại thời điểm đó bằng cách sử dụng các công nghệ mới như AR (Augmented Reality - Thực tế ảo tăng cường) và VR (Virtual Reality - Thực tế ảo). Khả năng tiếp thu kiến thức mới sẽ có giá trị hơn chính kiến thức đó”.

Không dừng lại ở đó, khi các ngành nghề và công nghệ mới liên tục phát triển, những kỹ năng bạn học được hiện tại chưa chắc có thể áp dụng vào công việc sau này. Hiện nay, thời gian “làm mới” trung bình của các kỹ năng là dưới 5 năm, và trong một số lĩnh vực công nghệ, thời gian này chỉ còn hai năm rưỡi, theo Harvard Business Review.

Ngoài ra, khi AI “tiếp quản” nhiều công việc chuyên môn như xử lý dữ liệu, các ngành nghề trên thế giới ngày càng hướng đến những ứng dụng liên ngành, đòi hỏi ở chúng mình khả năng nhanh chóng tiếp thu các kỹ năng mới và thích nghi với nhiều môi trường khác nhau.

Vậy ta phải làm thế nào để chuẩn bị cho một tương lai nhiều thay đổi như thế này? Câu trả lời nằm ở việc rèn luyện cho chính mình khả năng học hỏi không ngừng. Chẳng hạn, kỹ sư blockchain là một ngành nghề mới xuất hiện trong những năm gần đây và chưa có chương trình cử nhân chính thức nào đào tạo cho công việc này.

Vì vậy, các kỹ sư blockchain cần liên tục học hỏi trong quá trình làm việc và xử lý thông tin nhanh chóng trước tốc độ thay đổi lớn của công nghệ blockchain. Đây cũng sẽ là xu hướng cho nhiều ngành nghề khác trong kỷ nguyên AI.

Học như thế nào trong kỷ nguyên AI?

Để “bắt nhịp” với những thay đổi nhanh chóng của thế giới hiện nay, chúng mình cần học-cách-học để dễ dàng tiếp thu những kiến thức mới, bắt đầu từ ba yếu tố sau đây:

1. Khả năng tự nhận thức bản thân: Ngày nay, teen mình có thể dễ dàng tiếp cận những kiến thức và kỹ năng mới bằng các khóa học online, video hướng dẫn, các cộng đồng trực tuyến và thậm chí là tự học cùng AI. Với nguồn học liệu đa dạng như vậy, cần phải xác định được mình đang muốn học gì, tại sao mình muốn học kiến thức/ kỹ năng này và cách học như thế nào là hiệu quả nhất với mình. Thực tế, khả năng tự nhận thức bản thân chính là một trong năm kỹ năng được các nhà tuyển dụng trên toàn thế giới ưu ái nhất đó!

2. Khả năng học tập trọn đời: Khi các kỹ năng có giá trị ngày hôm nay có thể không còn phù hợp vào ngày mai, chúng ta cần có khả năng liên tục trau dồi kiến thức mới một cách hiệu quả. Theo Viện UNESCO về Học tập suốt đời (UNESCO Institute for Lifelong Learning), với khả năng này, chúng ta có thể thích nghi với tốc độ phát triển của các ngành nghề hiện nay, chuyển đổi hiệu quả giữa các ngành nghề khác nhau, và thành công trong môi trường làm việc đang ngày càng toàn cầu hóa.

3. Khả năng tư duy phản biện: Với đa dạng các nguồn thông tin để học tập kiến thức mới, cần trang bị cho bản thân khả năng tư duy phản biện để phân biệt đâu là các nguồn kiến thức đáng tin cậy. Đặc biệt, khi sử dụng AI để học tập, hãy áp dụng khả năng này để tránh những lỗi sai của AI và không bị phụ thuộc vào các công nghệ này, theo tạp chí Forbes.

Teen thế giới bước đến tương lai cùng AI

Hiện nay, nhiều chương trình học trên khắp thế giới đang bắt đầu tích hợp ba kỹ năng này vào quá trình giảng dạy với sự hỗ trợ của AI. Ở Phần Lan, các học sinh sử dụng hệ thống gia sư thông minh (Intelligent Tutoring System - ITS) bên cạnh các phương pháp học tập truyền thống.

Ví dụ, khoảng một nửa số trường trung học sử dụng nền tảng ViLLE do Trung tâm Phân tích Học tập của Đại học Turku phát triển. Học sinh có thể tương tác với các hệ thống này để được trợ giúp về các kiến thức khó, áp dụng lý thuyết vào thực tế, và nhận phản hồi ngay lập tức về bài tập của mình. Các “gia sư 24/7” này sẽ thích ứng với phong cách và tốc độ học tập của từng học sinh, giúp các bạn có được trải nghiệm học tập một cách phù hợp nhất.

Hàn Quốc cũng đã triển khai một hệ thống AI dành cho học sinh từ lớp Ba đến lớp Tám để tìm hiểu học lực của học sinh và cung cấp bài tập về nhà dựa trên trình độ tương ứng từ năm 2020. Ngoài ra, trong năm nay, đất nước này đang chuẩn bị triển khai sách giáo khoa kỹ thuật số đầu tiên trên thế giới chạy bằng AI.

Bộ trưởng Giáo dục Hàn Quốc Lee Ju-ho cho biết: “Tất cả chúng ta đều có thể đồng ý rằng cần chuyển từ lớp học một chiều, dựa trên ghi nhớ, sang một không gian nơi học sinh có thể tham gia và chịu trách nhiệm về việc học của mình. Năm 2025 là năm then chốt cho sự thay đổi đó và cần tận dụng sách giáo khoa AI để giúp giáo viên chuyển đổi bài học của mình”.

Tại Singapore, học sinh được học cách sử dụng AI toàn diện theo từng độ tuổi khác nhau. Học sinh tiểu học sẽ được giới thiệu về AI, học sinh trung học có thể áp dụng AI trong các bài tập và dự án ở lớp, còn sinh viên có thể tìm hiểu cách AI lấy thông tin từ nhiều nguồn khác nhau và những sai lệch tiềm ẩn của thuật toán.

Bộ trưởng Bộ Giáo dục Singapore Chan Chun Sing chia sẻ rằng học sinh sẽ được tìm hiểu cách sử dụng AI về mặt kỹ thuật cùng với việc sử dụng AI một cách có đạo đức, chẳng hạn như trang bị kiến thức về những lợi ích cũng như nhược điểm của AI.

Còn bạn, sau khi “dạo quanh thế giới” để tìm hiểu cách teen quốc tế học cùng AI, cùng lên kế hoạch để chuẩn bị cho tương lai nhé!

Anna Đào