Tế bào mỡ có 'trí nhớ' về béo phì

Phát hiện này có thể giải thích vì sao nhiều người rất khó duy trì cân nặng sau khi thực hiện chương trình giảm cân.

Theo nhóm nghiên cứu từ Viện Công nghệ Liên bang Thụy Sĩ (ETH Zurich), "ký ức" này xuất hiện do béo phì gây ra những thay đổi trong bộ epigenome - một tập hợp các đánh dấu hóa học có thể được thêm vào hoặc loại bỏ khỏi DNA và protein của tế bào, từ đó điều chỉnh hoạt động của gen. Đối với tế bào mỡ, sự thay đổi này khiến chúng không thể thực hiện chức năng bình thường.

"Đây không phải là lỗi của bạn," Tiến sĩ Laura Hinte, đồng tác giả nghiên cứu nhấn mạnh. "Điều này có nghĩa là người giảm cân cần được hỗ trợ nhiều hơn và lâu dài hơn để tránh tăng cân trở lại".

Để tìm hiểu nguyên nhân tại sao cân nặng có thể tăng trở lại nhanh chóng sau khi giảm, các nhà khoa học đã phân tích mô mỡ từ một nhóm người béo phì nặng và một nhóm đối chứng chưa từng béo phì. Họ phát hiện ra rằng một số gen hoạt động mạnh hơn trong tế bào mỡ của nhóm béo phì so với nhóm đối chứng, trong khi các gen khác lại hoạt động yếu hơn.

Đáng chú ý, ngay cả phẫu thuật giảm cân cũng không thay đổi được mô hình này. Hai năm sau khi phẫu thuật, dù đã giảm được nhiều cân, nhưng hoạt động gen trong tế bào mỡ của những người tham gia vẫn thể hiện kiểu mẫu liên quan đến béo phì. Kết quả tương tự cũng được tìm thấy trên chuột thí nghiệm đã giảm cân đáng kể.

Trong tế bào mỡ của cả người và chuột, các gen tăng hoạt động trong thời kỳ béo phì liên quan đến việc kích thích viêm và xơ hóa - sự hình thành mô sẹo cứng. Ngược lại, các gen giảm hoạt động lại giúp tế bào mỡ hoạt động bình thường.

Giáo sư Ferdinand von Meyenn, chuyên gia về epigenome tại ETH Zurich cho biết hiện chưa rõ cơ thể "nhớ" tình trạng béo phì trong bao lâu. "Có thể có một khoảng thời gian khi ký ức này sẽ mất đi, nhưng chúng tôi vẫn chưa biết chắc," ông nói.

Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng phòng ngừa béo phì ngay từ đầu là điều quan trọng nhất. Mặc dù người giảm cân vẫn có thể duy trì được cân nặng, nhưng điều này đòi hỏi rất nhiều nỗ lực và năng lượng. Phát hiện này có thể góp phần giảm bớt định kiến xã hội về béo phì, khi cho thấy việc tăng cân trở lại không đơn thuần là do thiếu ý chí mà còn có cơ chế sinh học phức tạp đằng sau.

Thanh Tùng (TTXVN)