Tạp chí Giao thông vận tải: Hành trình 65 năm 'đi trước mở đường'

Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Danh Huy dự và phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị Tổng kết năm 2023 và triển khai nhiệm vụ năm 2024 của Tạp chí GTVT

Truyền thống vẻ vang

Sau chiến thắng Điện Biên Phủ, năm 1954, hòa bình lập lại, miền Bắc bước vào công cuộc khôi phục kinh tế, xây dựng CNXH. Ngành GTVT khẩn trương xây dựng các công trình hạ tầng giao thông. Trước yêu cầu ngành GTVT cùng lúc phải xây dựng đội ngũ cán bộ có khả năng tiếp nhận, sử dụng các trang thiết bị kỹ thuật cao, triển khai xây dựng các công trình cầu, cảng, đường bộ, đường sắt..., đồng thời để cho cán bộ, công nhân kỹ thuật có điều kiện trao đổi, học hỏi, thảo luận, nhằm thúc đẩy sự phát triển khoa học kỹ thuật của Ngành, khoảng giữa năm 1959, Bộ Giao thông và Bưu điện chủ trương xuất bản một tờ tạp chí khoa học.

Sau khi xây dựng đề án, cuối năm 1959, Bộ Giao thông và Bưu điện trình và nhận Giấy phép xuất bản Tập san "Kỹ thuật giao thông" của Văn phòng Phủ Thủ tướng. Tập san "Kỹ thuật giao thông" xuất bản số đầu tiên, tháng 1/1960.

Trong Tập san "Kỹ thuật giao thông" số đầu tiên, Bộ trưởng Bộ Giao thông và Bưu điện Nguyễn Văn Trân đăng bài viết tiêu đề: "Ra sức học tập kỹ thuật để kiến thiết đất nước". Bộ trưởng viết: "Tập san "Kỹ thuật giao thông" là một tác phẩm đầu tiên của nền khoa học kỹ thuật non trẻ ngành Giao thông nước ta; từ đó sẽ nói lên trình độ sáng tác nghiên cứu của cán bộ, công nhân kỹ thuật trong Ngành. Trình độ ta tuy còn thấp kém nhưng dưới sự soi sáng của đường lối Mác - Lênin, nó sẽ vươn tầm lên dần để tiếp thu cái mới nhất của nền khoa học hiện đại trên thế giới. Chúng ta phải cố gắng để nuôi dưỡng tờ tập san lớn mạnh. Bồi dưỡng cho tập san tức là bồi dưỡng cho bản thân cán bộ, công nhân kỹ thuật bằng cách học tập cải tiến kỹ thuật không ngừng và trang bị thêm lý luận khoa học mới".

Rất nhiều cán bộ kỹ thuật giỏi trong Ngành lúc bấy giờ nhiệt tình viết bài cho Tập san. Những bài giới thiệu quá trình thiết kế thi công các công trình lớn khi đó là tài liệu rất quý báu. Đó chính là những kinh nghiệm thực tế giúp giải quyết các khó khăn trong quá trình thiết kế, thi công được đúc rút, tổng kết lại thành lý luận rất phong phú, được khai thác triệt để, phổ biến rộng rãi. Nhiều bài viết còn nêu lên các mặt khuyết điểm, những vấn đề còn tồn tại trong kỹ thuật, công nghệ, tiêu chuẩn, chỉ tiêu và đều có những kiến nghị giải quyết.

Trong thời kỳ chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ, nội dung trọng tâm của Tập san "Kỹ thuật giao thông" tập trung phục vụ nhiệm vụ chính trị lúc đó. Đó là các bài báo giới thiệu kỹ thuật vượt sông bằng Feribots; phương pháp thiết kế và thi công cầu trong điều kiện khó khăn; thiết kế và thi công treo cáp mềm, cầu treo song mây; khôi phục cầu và đường sắt sau khi bị địch đánh phá. Hoặc các bài báo giới thiệu nhiều giải pháp đảm bảo giao thông, vật liệu bê tông cốp pha, đất gia cố vôi, thuyền xi măng lưới thép, nổ mìn buồng vi sai, giải pháp thi công cầu phao trong điều kiện thời gian ngắn...

Nhìn chung, thời gian đầu và suốt những năm kháng chiến vệ quốc, Tập san "Kỹ thuật giao thông" đã phản ánh tình hình khoa học kỹ thuật trong Ngành, tập hợp được một lực lượng ưu tú, phát huy khả năng sáng tạo, bước đầu gây dựng được phong trào viết về khoa học kỹ thuật - một phong trào rất mới ở nước ta lúc bấy giờ.

Tập san “Kỹ thuật giao thông” - tiền thân của Tạp chí GTVT ngày nay xuất bản số đầu tiên vào tháng 1/1960

Kế thừa, phát huy truyền thống

Những năm sau giải phóng miền Nam, đất nước thống nhất, nhất là từ sau đổi mới, Tập san "Kỹ thuật giao thông" đổi tên thành Tạp chí GTVT cũng chuyển mình trở thành một cơ quan báo chí độc lập với vai trò, chức năng là "cơ quan thông tin lý luận khoa học công nghệ của Bộ GTVT". Bên cạnh việc đăng tải các bài viết chuyên sâu hàm lượng khoa học cao, làm tài liệu tham khảo cho các nhà quản lý, nhà khoa học, Tạp chí GTVT cũng công bố các bài báo khoa học, giới thiệu đề tài cấp Nhà nước, cấp Bộ.

Đồng thời, đáp ứng đòi hỏi thực tiễn và tiến lên trở thành cơ quan báo chí chuyên nghiệp của Bộ GTVT, nội dung của Tạp chí GTVT bổ sung thêm mảng truyền thông chính sách, cập nhật nhanh, chính xác những thông tin hoạt động của Bộ GTVT và những vấn đề thời sự, nổi cộm của Ngành.

Vẫn lấy khoa học công nghệ làm trọng tâm, là kim chỉ nam xuyên suốt quá trình hoạt động, song Tạp chí GTVT đã mở nhiều chuyên mục gắn liền với thực tế đời sống GTVT như: Giao thông phát triển, Giao thông địa phương, An toàn giao thông, Thế giới xe, Giao thông toàn cầu...

Năm 2012, trang thông tin điện tử Tạp chí GTVT chính thức hoạt động trên môi trường Internet. Đến năm 2015, Bộ Thông tin và Truyền thông cấp phép nâng cấp lên thành tạp chí điện tử (địa chỉ:

www.tapchigiaothong.vn). Tạp chí GTVT điện tử thường xuyên cập nhật những hoạt động của lãnh đạo Bộ và các sự kiện của Ngành trên tất cả các lĩnh vực: Đường bộ, đường sắt, đường thủy nội địa, hàng không, hàng hải và đăng kiểm. Nhiều vấn đề thời sự, vấn đề "nóng" của Ngành thu hút sự quan tâm của dư luận xã hội đã được Tạp chí GTVT chủ động thông tin kịp thời, đúng bản chất vấn đề, góp phần định hướng dư luận. Đặc biệt, trên tạp chí điện tử, nhiều tuyến bài tốt, thời sự, có tính phát hiện có tác động mạnh mẽ đến các cơ quan chức năng, doanh nghiệp, từ đó giúp cơ quan quản lý kịp thời vào cuộc, chấn chỉnh, được dư luận xã hội đánh giá cao.

Giao diện hiện đại của tạp chí GTVT điện tử

Vĩ thanh

65 năm, một chặng đường với những thành quả đạt được, Tập san Kỹ thuật giao thông - Tạp chí GTVT đã khẳng định vị trí, vai trò và sự lớn mạnh. Tạp chí GTVT được Đảng và Nhà nước tặng Huân chương Lao động hạng Ba (1996), Huân chương Lao động hạng Nhì (2001); nhiều năm được Bộ trưởng Bộ GTVT tặng Bằng khen và Cờ Thi đua cho tập thể, cá nhân xuất sắc.

Từ năm 2020, Tạp chí GTVT được Hội đồng Giáo sư Nhà nước nâng điểm tối đa (1.0 điểm) đối với chuyên ngành Giao thông và 3 chuyên ngành khác cho từ 0,5 điểm.

Hiện nay, với sự phát triển mạnh mẽ của các loại hình báo chí, đặc biệt là xu thế hội nhập khoa học công nghệ truyền thông số, các cơ quan báo chí phải tự đổi mới, bắt nhịp với hơi thở của cuộc sống, không ngừng nâng cao chất lượng hoạt động và tạo ra những giá trị cốt lõi, những sản phẩm báo chí chất lượng cao phục vụ bạn đọc của mình.

Để Tạp chí GTVT tiếp tục hành trình phát triển mới, lan tỏa mạnh mẽ hơn nữa những giá trị khoa học công nghệ, giá trị chuyên môn tới bạn đọc trong và ngoài ngành, đặc biệt là hướng tới trở thành tạp chí khoa học quốc tế đáp ứng tiêu chuẩn, quy chuẩn một tạp chí châu lục, năm 2024, Tạp chí GTVT đã xây dựng Đề án "Đổi mới, phát triển Tạp chí GTVT tiệm cận và đạt tiêu chuẩn tạp chí châu Á - Asean Citation Index (ACI)" với mục tiêu đẩy mạnh xây dựng quy trình xuất bản trực tuyến, nhanh chóng gia nhập hệ thống chỉ số trích dẫn Việt Nam (VCI), gia nhập hệ thống ACI và hướng tới hội nhập hệ thống tiêu chuẩn ISI/Scopus; xây dựng cơ sở dữ liệu lưu trữ, số hóa tạp chí đã xuất bản phục vụ cho nghiên cứu, trích dẫn; chủ động liên kết với các nhà xuất bản, tạp chí uy tín nước ngoài; tăng cường quảng bá giới thiệu tạp chí đến các thư viện, trường đại học, cơ sở nghiên cứu trong và ngoài nước.

Hướng tới kỷ niệm 65 năm Tạp chí GTVT xuất bản số đầu tiên (tháng 1/1960 - 1/2025), hy vọng Xuân Ất Tỵ 2025 sẽ là khởi đầu của sự tiếp nối trên hành trình "đi trước mở đường" của Tạp chí GTVT - tờ tạp chí khoa học chuyên ngành, chuyên sâu, chuyên nghiệp có vị thế vững chắc và tiếng nói trong làng báo chí cách mạng Việt Nam.

Hương Nguyên - Bảo Châu