Tăng trần nợ vay của ngân sách địa phương, đại biểu lo ngại 'dễ vay thì dày nợ'

Tiếp tục chương trình làm việc của Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, sáng 26/5, Quốc hội đã thảo luận về Luật Ngân sách Nhà nước (sửa đổi).

Cân nhắc quy định Quốc hội không quyết định chi thường xuyên của từng bộ

Tham gia thảo luận, đại biểu Quốc hội Nguyễn Trường Giang (Đoàn tỉnh Đắk Nông) cho biết, liên quan đến quy định về thẩm quyền phân bổ ngân sách Trung ương quy định tại điều 19 và điều 26 của dự thảo Luật đã sửa đổi thẩm quyền của Quốc hội theo hướng: Quốc hội chỉ quyết định tổng thể và cơ cấu lớn trong dự toán ngân sách Nhà nước, phân bổ ngân sách Trung ương, quyết định dự toán chi ngân sách Nhà nước, chi tiết chi đầu tư phát triển và chi thường xuyên, nhưng không quyết định chi tiết lĩnh vực giáo dục, đào tạo, dạy nghề, khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số... Đồng thời, dự thảo Luật đã bổ sung quy định Thủ tướng Chính phủ thực hiện thẩm quyền này.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Trường Giang (Đoàn tỉnh Đắk Nông) - Ảnh: Quochoi.vn

Đại biểu cho rằng, việc Hiến pháp 2023 quy định Quốc hội quyết định mức chi ngân sách Trung ương chi tiết theo từng lĩnh vực giúp cho việc phân bổ ngân sách trung ương được minh bạch, sử dụng đúng mục tiêu, mục đích cụ thể; giúp Quốc hội giám sát hiệu quả việc sử dụng ngân sách theo từng nhiệm vụ...

Hiện các khoản chi cho lĩnh vực giáo dục, đào tạo, dạy nghề và lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số hiện nay chủ yếu là các khoản chi thường xuyên nên định mức chi rất cụ thể và là một khoản chi rất lớn. Vì vậy, đề nghị cân nhắc việc Quốc hội không quyết định chi cụ thể đối với lĩnh vực giáo dục, đào tạo, dạy nghề và chi cho khoa học và công nghệ.

"Ở đây cũng có ý kiến cho rằng việc Quốc hội quyết như vậy thì đồng nào mua mắm, đồng nào mua tương. Tôi cho rằng Quốc hội đã quyết định ngân sách là Quốc hội phải quyết rất cụ thể", đại biểu Trường Giang nêu.

Đại biểu Quốc hội Phạm Thị Thanh Mai (Phó Trưởng đoàn chuyên trách, Đoàn đại biểu Quốc hội TP Hà Nội) - Ảnh: Quochoi.vn

Theo đó, giáo dục, đào tạo ít nhất phải 20%; khoa học, công nghệ theo Nghị quyết 57, Nghị quyết 193 và Quốc hội cũng vừa mới bổ sung dự toán ngân sách Nhà nước nên ít nhất 3% thì phải là 3% chứ không có chuyện cả 2 lĩnh vực này ít nhất 23%. Quy định như vậy không biết khoa học, công nghệ là bao nhiêu và giáo dục, đào tạo là bao nhiêu.

Cùng chung mối quan tâm này, đại biểu Quốc hội Phạm Thị Thanh Mai (Phó Trưởng đoàn chuyên trách, Đoàn đại biểu Quốc hội TP Hà Nội) đề nghị, cần cân nhắc thận trọng và kỹ lưỡng hơn nữa về những trường hợp điều chỉnh ngân sách do không phải là hệ thống cơ quan dân cử, Quốc hội hay HĐND các cấp.

Thận trọng cân nhắc khi tăng trần nợ vay của ngân sách địa phương

Quan tâm đến vấn đề tăng trần nợ vay của ngân sách địa phương, đại biểu Quốc hội Trần Văn Lâm (Đoàn tỉnh Bắc Giang) nêu ý kiến, các cụ vẫn nói là ''dễ vay thì dày nợ''. Nếu tăng trần nợ công cho các địa phương như vậy có thể làm phân tán nguồn lực quốc gia vào nhiều dự án nhỏ ở các địa phương mà không dùng vay nợ để tập trung được nguồn lực cho các công trình, dự án lớn quốc gia đã và đang triển khai trong thời gian tới, do vậy cần thận trọng cân nhắc vấn đề này.

Đại biểu Quốc hội Trần Hoàng Ngân (Đoàn TP Hồ Chí Minh) - Ảnh: Quochoi.vn

Đại biểu Quốc hội Trần Hoàng Ngân (Đoàn TP Hồ Chí Minh) cho rằng,khoản 6, điều 7 điều chỉnh tăng mức dư nợ vay của ngân sách địa phương để đáp ứng nhu cầu phát triển của tình hình mới là cần thiết. Bởi lẽ, vừa qua thực hiện chủ trương sáp nhập các tỉnh, thành nên cần nguồn lực đầu tư để kết nối nội thành, kết nối vùng, địa phương rất lớn. Tuy nhiên, việc này có thể làm tăng mức nợ công.

Từ đó, đại biểu đoàn TP Hồ Chí Mình đề nghị Quốc hội và Chính phủ xem xét thêm đối với các đô thị đặc biệt như Hà Nội hay TP Hồ Chí Minh thì đang có nhiều dự án lớn, trong đó đặc biệt là dự án đường sắt đô thị. Do đó, đề nghị thay vì mức trần 120% phần ngân sách thu được hưởng thì nâng mức lên từ 150%- 200% mức thu ngân sách được hưởng theo phân cấp.

Việc điều chỉnh mức dư nợ của ngân sách địa phương đã được đánh giá kỹ

Phát biểu giải trình làm rõ một số nội dung đại biểu quan tâm, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, về vai trò chủ đạo của ngân sách Trung ương đã được Trung ương chỉ đạo tại Nghị quyết 18 của Ban Chấp hành Trung ương và Kết luận 93 của Bộ Chính trị. Trong đó có nêu vai trò chủ đạo của ngân sách Trung ương đến năm 2030 ngân sách Trung ương phải chiếm từ 58% - 60% trong tổng chi ngân sách, chúng ta phải triển khai thực hiện từ năm 2026.

Đại biểu Quốc hội Trần Văn Lâm (Đoàn tỉnh Bắc Giang) - Ảnh: Quochoi.vn

Bên cạnh đó, dự thảo ngân sách quy định thực hiện phân chia tiền sử dụng đất, tiền thuê đất giữa ngân sách Trung ương và ngân sách địa phương thống nhất trong cả nước theo Nghị quyết 18 trên cơ sở các ý kiến góp ý vào thực tế Luật Thủ đô mới được Quốc hội thông qua năm 2024, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2025.

Hiện nay TP Hà Nội đang tập trung vào rất nhiều dự án, công trình trọng điểm nên Bộ Tài chính trên cơ sở tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội sẽ rà soát, nghiên cứu và báo cáo Chính phủ để trình Quốc hội tiếp thu nội dung là thành phố Hà Nội được giữ lại 100% tiền sử dụng đất, tiền thuê đất theo quy định của Luật Thủ đô.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng phát biểu giải trình tại phiên làm việc sáng 26/5 - Ảnh: Quochoi.vn

Về vấn đề liên quan đến tăng trần nợ vay cho các địa phương, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết, hiện nay trần nợ được Quốc hội cho phép là 60% và thực tế đến hết năm 2024 chúng ta mới sử dụng có 34,7% GDP. Vì vậy, việc điều chỉnh mức dư nợ của ngân sách địa phương cũng đã được đánh giá kỹ lưỡng và trên cơ sở tương quan với chỉ tiêu an toàn nợ công đã được Quốc hội quyết định trong giai đoạn 2021-2025.

Trong giai đoạn 2026-2030 Quốc hội dự kiến tại dự thảo văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng, bội chi ngân sách nhà nước sẽ ở mức 5% và ngân sách địa phương sẽ ở mức 0,7% GDP.

"Chúng tôi rất đồng tình với các đại biểu Quốc hội đã có ý kiến, chúng ta nâng trần nợ công nhưng chúng ta phải kiểm soát được hai vấn đề rất lớn.

Một là, vấn đề liên quan đến nợ công và bội chi, làm sao để kiểm soát trong giới hạn cho phép của Quốc hội. Hai là, vấn đề chất lượng vay, chất lượng các dự án", Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng phân tích.

Vân Hà