Tăng tốc chuyển đổi phương tiện giao thông xanh

Xe buýt điện hoạt động trên đường phố Hà Nội. Ảnh: Phạm Hùng

Người dân hưởng ứng sử dụng phương tiện xanh

Theo nghiên cứu của PGS, TS Hồ Quốc Bằng, Trung tâm Nghiên cứu ô nhiễm không khí và biến đổi khí hậu (Viện Môi trường và Tài nguyên, Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh) và cộng sự: Với cả hai đô thị Hà Nội và TP Hồ Chí Minh, có ba nguồn cơ bản phát thải khí độc vào không khí gồm: các phương tiện giao thông (nguồn đường), các nhà máy sản xuất công nghiệp và các hoạt động dân sinh (nguồn địa phương).

Tại Hà Nội, các phương tiện giao thông chiếm lượng phát thải lớn nhất với hầu hết các khí độc có trong không khí: ôxit ni-tơ (NOx) 87%, carbon monoxide (CO) 92%, điôxit sulfur (SO2) 57%, hợp chất hữu cơ dạng khí không chứa mê-tan (NMVOC) 86%, khí mê-tan (CH4) 96%, bụi mịn PM2.5 74%. Trong số các phương tiện giao thông, thủ phạm hàng đầu thải hai loại khí độc NOx và CO ở Hà Nội là xe máy. Xe tải hạng nặng là nguồn phát thải lớn nhất các loại bụi mịn.

Các chất ô nhiễm này có thể tác động tới sức khỏe con người (bao gồm cả người tham gia giao thông), thí dụ: bệnh hô hấp, kích ứng mắt, màng nhầy... Đặc biệt bụi mịn PM2.5 nhỏ li ti mang theo đầy chất độc hại với đường kính nhỏ hơn 2.5um (nhỏ hơn 30 lần sợi tóc con người), rất nguy hiểm vì có thể luồn sâu vào các túi phổi, tĩnh mạch phổi và xâm nhập vào hệ tuần hoàn máu.

Các chuyên gia của Cơ quan bảo vệ Môi trường Mỹ nhận định, hạt PM2.5 chứa nhiều kim loại nặng có khả năng gây ung thư, hoặc tác động đến DNA và gây ra đột biến gene. Tổ chức Y tế thế giới tuyên bố PM2.5 là nguyên nhân đứng thứ tư gây tử vong sớm.

Trước tình trạng ô nhiễm không khí, những năm qua Hà Nội đã triển khai đồng bộ nhiều biện pháp nhằm làm giảm ô nhiễm không khí. Trong đó chú trọng phát triển giao thông xanh. Cụ thể, Hà Nội đã đưa vào vận hành các tuyến xe buýt điện và tàu điện, khuyến khích người dân sử dụng phương tiện công cộng thân thiện với môi trường. Ngoài ra, TP cũng thông qua đề án tăng cường quản lý phương tiện giao thông đường bộ nhằm giảm ùn tắc và ô nhiễm môi trường, khuyến khích người dân sử dụng phương tiện công cộng.

Nhận thức rõ lợi ích từ việc sử dụng giao thông công cộng, ngày càng nhiều người dân lựa chọn xe buýt, tàu điện, xe đạp hoặc đi bộ. Là một người dân thường xuyên di chuyển bằng các phương tiện công cộng xanh như xe buýt điện, tàu điện trên cao, chị Phạm Thúy Mai, giáo viên tiểu học ở quận Hai Bà Trưng chia sẻ: “Trước đây, tôi chủ yếu di chuyển bằng xe máy, nhưng từ khi biết đến sự kết nối giữa tàu điện trên cao và các phương tiện sử dụng điện khác như taxi Xanh SM hay xe máy điện, tôi thấy việc đi lại trở nên dễ dàng hơn, nhất là khi sử dụng xe điện sẽ giúp ích cho việc bảo vệ môi trường”.

Bạn Tạ Trung Kiên, sinh viên Đại học Kinh tế quốc dân cho hay: “Tôi cùng nhiều bạn trong trường thường xuyên sử dụng tàu điện và xe buýt để đi học. Ứng dụng đặt xe tích hợp giúp tôi có thể di chuyển liền mạch mà không mất quá nhiều thời gian. Việc có thêm các ưu đãi khi sử dụng những phương tiện này cũng là một điểm cộng lớn”.

Gỡ nút thắt đẩy mạnh chuyển đổi xanh

Trao đổi về vấn đề này, PGS.TS Bùi Thị An - Viện trưởng Viện Tài nguyên, Môi trường và Phát triển cộng đồng, khí thải từ phương tiện chạy bằng nhiên liệu hóa thạch là một trong những nguyên nhân chính gây ô nhiễm không khí và biến đổi khí hậu. Do đó, chuyển sang phương tiện xanh là giải pháp hiệu quả để giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường. PGS.TS Bùi Thị An cũng nhấn mạnh: Phát triển giao thông xanh không chỉ bảo vệ môi trường mà còn thúc đẩy kinh tế xanh. Giao thông xanh tạo việc làm trong các ngành sản xuất xe điện, năng lượng tái tạo và hạ tầng thông minh, góp phần tăng trưởng GDP theo hướng bền vững. Đồng thời, xu hướng này giúp thu hút đầu tư, thúc đẩy đổi mới công nghệ và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc tế.

Đồng quan điểm, TS Khương Kim Tạo - nguyên Phó Chánh Văn phòng Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia, cần nhấn mạnh vai trò thiết yếu của giao thông xanh trong quá trình chuyển đổi năng lượng và thực hiện cam kết giảm phát thải của Việt Nam. “Sự chuyển dịch đang diễn ra rõ rệt khi các đô thị lớn ở Việt Nam đẩy mạnh kế hoạch phát triển xe buýt điện, lắp đặt trạm sạc và đặt mục tiêu đến năm 2030 chuyển đổi hoàn toàn phương tiện công cộng sang điện. Đây là dấu mốc quan trọng trong nỗ lực cải thiện chất lượng giao thông và không khí đô thị” - TS Khương Kim Tạo cho biết.

Nguyên Phó Chánh Văn phòng Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia cũng nhấn mạnh, chuyển đổi sang giao thông xanh không chỉ là nhiệm vụ của Chính phủ mà là trách nhiệm chung của toàn xã hội. “Với sự đồng hành của người dân, doanh nghiệp và các tổ chức, Việt Nam sẽ từng bước đạt được những kết quả tích cực trên hành trình phát triển bền vững” - TS. Khương Kim Tạo khẳng định.

TS. Nguyễn Xuân Thủy - chuyên gia giao thông (nguyên Giám đốc - Tổng Biên tập Nhà xuất bản GTVT) nhấn mạnh, chuyển đổi xanh là trách nhiệm mang tính toàn cầu. “Chuyển đổi xanh là cơ hội để Việt Nam bứt phá, thúc đẩy kinh tế xanh, nâng cao chất lượng cuộc sống và khẳng định vị thế trên trường quốc tế. Phát triển kinh tế xanh cũng tạo động lực mạnh mẽ cho đổi mới công nghệ, thu hút đầu tư và nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế. Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để chuyển mình theo hướng hiện đại, thân thiện với môi trường và đảm bảo phúc lợi cho người dân. Đây là thời điểm cần sự chung tay của toàn xã hội để phát triển bền vững và mạnh mẽ” - TS. Nguyễn Xuân Thủy nhấn mạnh.

Việc ưu tiên sử dụng phương tiện xanh không chỉ giúp giảm ô nhiễm mà còn hướng tới xây dựng một Hà Nội hiện đại, văn minh với hệ thống giao thông thông minh và bền vững. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền và người dân, từ việc nâng cao nhận thức đến thực hiện các chính sách cụ thể hỗ trợ quá trình chuyển đổi, từng bước cải thiện chất lượng không khí, hướng tới một đô thị xanh, sạch và bền vững.

Triệu Tâm