Tăng thuế là biện pháp hữu hiệu để hạn chế tác hại thuốc lá

Đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy - Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Tây Ninh thảo luận tại hội trường.

Không phải nguyên nhân làm tăng buôn lậu

Thảo luận tại hội trường Quốc hội chiều 27/11, các đại biểu Quốc hội đều thống nhất cao về việc sửa đổi Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt. Theo các đại biểu, việc sửa đổi Luật sẽ khắc phục những bất cập của luật hiện hành, thể chế hóa chủ trương của Đảng, điều tiết tiêu dùng phù hợp với sự chuyển dịch về xu hướng tiêu dùng trong xã hội và định hướng của Đảng, Nhà nước về bảo vệ sức khỏe của Nhân dân, bảo vệ môi trường, phù hợp với xu hướng cải cách thuế trên thế giới.

Quan tâm đến thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá, đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy - Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Tây Ninh nhấn mạnh, thuế tiêu thụ đặc biệt là công cụ để Nhà nước điều tiết sản xuất và tiêu dùng, mục tiêu là để hạn chế sản xuất, tiêu dùng những hàng hóa, dịch vụ không có lợi cho kinh tế - xã hội.

Từ hiểm họa thuốc lá gây ra cho sức khỏe, tính mạng, đời sống nhân dân, kinh tế - xã hội của Đất nước, trong Luật sửa đổi lần này, Đại biểu đánh giá rất cao Chính phủ đã đề xuất với Quốc hội 2 phương án tính thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá điếu. Trong đó, áp dụng phương pháp tính thuế hỗn hợp bao gồm cả thuế suất và thuế tuyệt đối, có lộ trình tăng thuế tuyệt đối qua các năm để đến năm 2030 đạt được mức thuế tuyệt đối là 10.000 đồng/1 bao thuốc lá, phấn đấu đạt mục tiêu khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đạt mức tỷ trọng thuế trong giá bán lẻ thuốc lá điếu hiện nay là khoảng hơn 36% lên 75% vào năm 2030 và hướng đến mục tiêu giảm tỷ lệ người sử dụng thuốc lá nam giới từ 15 tuổi trở lên dưới 36% của chiến lược phòng, chống tác hại của thuốc lá năm 2030.

Theo Đại biểu, so với thế giới, Việt Nam nằm trong Top các quốc gia có giá thuốc lá rẻ nhất, thuế thấp nhất và chậm điều chỉnh trong suốt thời gian dài, tỷ lệ nam giới trưởng thành hút thuốc nhiều nhất, dẫn đến thiệt hại về kinh tế, chi phí y tế rất lớn. Cũng theo WHO và kinh nghiệm của các quốc gia, biện pháp tăng thuế đối với mặt hàng này là công cụ chính sách hiệu quả.

Không đồng tình với ý kiến một số đại biểu cho rằng tăng thuế sẽ tăng thuốc lá nhập lậu, đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy cho hay, người sử dụng chọn mua thuốc lá chưa hẳn là vì giá rẻ. Thậm chí, loại thuốc lá lậu có giá tương đương với một số loại thuốc lá chính thức, thậm chí còn cao hơn. Có hơn 80% thuốc lá nhập lậu vào Việt Nam là thuốc Jet và Hero, cao hơn 30 đến 60% so với giá trung bình từ các thương hiệu hợp pháp khác tại Việt Nam. Đây là dòng thuốc có lượng nicotine nặng và nhiều người nghiện thuốc lá lâu năm ưa chuộng. Bởi vậy, Đại biểu nhấn mạnh, tăng thuế không phải là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tăng buôn lậu thuốc lá điếu.

Để bảo vệ các thế hệ hiện nay và tương lai khỏi hậu quả tàn phá của thuốc lá đối với sức khỏe, kinh tế, xã hội và môi trường, Đại biểu đề nghị Chính phủ, Quốc hội xem xét thêm phương án năm 2026 là thuế suất 75% cộng thuế tuyệt đối là 5.000 đồng và tịnh tiến đến thuế suất 75% cộng với thuế tuyệt đối 15.000 đồng một bao thuốc lá vào năm 2030 và sẽ có định hướng sau năm 2023 sẽ tăng mỗi năm lên tỷ lệ nhất định để tiến đến đặt mục tiêu của Công ước Khung về kiểm soát thuốc lá của Liên hợp quốc và phát triển bền vững của nước ta.

Giải pháp giảm tiêu thụ thuốc lá nhanh

Cùng quan điểm này, đại biểu Dương Khắc Mai - Đại biểu Quốc hội tỉnh Đắk Nông cho rằng, thuốc lá gây nhiều tác hại cho sức khỏe của con người, tác nhân chính gây ung thư và bệnh mạch vành, bệnh phổi tắc nghẽn... Bên cạnh đó, thuốc lá còn gây ra những ảnh hưởng đến sức khỏe cho người khác, đến không khí, vệ sinh môi trường, gây ra nguy cơ cháy nổ, ảnh hưởng đến vấn đề kinh tế, năng suất lao động và gánh nặng cho nền y tế. Từ những tác động tiêu cực của thuốc lá, Đại biểu đề nghị áp dụng theo phương án của Chính phủ để giảm tiêu thụ nhanh và ở mức độ lớn hơn.

Ngoài ra, để quy định này được hoàn thiện, Đại biểu đề nghị xem xét, quy định mức thuế tuyệt đối với thuốc lá điếu được tính bằng bao cho phù hợp. Theo quy định tại Điều 24 Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, số lượng điếu thuốc lá đóng gói trong một bao thuốc không được ít hơn 20 điếu. Do đó, cần quy định rõ hơn đối với nội dung này.

Việt Nam nằm trong Top các quốc gia có giá thuốc lá rẻ nhất. Ảnh: internet

Bàn về vấn đề này, đại biểu Nguyễn Thị Kim Anh - Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Ninh chia sẻ, kinh nghiệm cải cách thuế tiêu thụ đặc biệt ở Thái Lan và Philippines cho thấy áp thuế ở mức cao và tăng thuế thuốc lá đều đặn đã góp phần giúp giảm tỷ lệ thuốc lá, giảm tiêu dùng thuốc lá trong cộng đồng và giúp tăng doanh thu thuế từ thuốc lá.

Theo Đại biểu, điều chỉnh tăng thuế một cách hợp lý, kết hợp với tuyên truyền Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, cấm quảng cáo thuốc lá, cấm hút thuốc lá nơi công cộng, cấm trẻ vị thành niên hút thuốc lá, tăng cường các biện pháp chống buôn lậu thuốc lá thì việc hạn chế hút thuốc lá sẽ thực sự đạt hiệu quả.

Trần Huyền