Tăng cường kiểm soát giao dịch tiền mặt

Những vụ đưa, nhận hối lộ khủng bằng tiền mặt như trên cho thấy có sự buông lỏng trong kiểm soát giao dịch tiền mặt. Việc rút số tiền lớn từ ngân hàng hay đổi ngoại tệ trên thị trường tự do vẫn chưa được kiểm soát thực sự chặt chẽ, như theo lời khai, bà Nguyễn Thị Hằng, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Phúc Sơn, có 2 lần mua 1,5 triệu USD tại tiệm vàng ở khu vực Cầu Giấy, Hà Nội. Hệ thống giám sát dòng tiền chưa đủ mạnh để phát hiện kịp thời những giao dịch bất thường. Trong vụ án Tập đoàn Phúc Sơn, tiền hối lộ được chuyển dưới dạng ngoại tệ, sau đó đổi sang VND hoặc sử dụng trực tiếp, nhưng không bị phát hiện sớm, cho thấy thị trường ngoại hối phi chính thức, “chợ đen” hoạt động mạnh; tạo kẽ hở để những khoản tiền phi pháp lưu chuyển dễ dàng, làm giảm hiệu quả của các biện pháp phòng chống rửa tiền.

Bên cạnh đó là thiếu cơ chế hiệu quả trong phát hiện và ngăn chặn giao dịch đáng ngờ. Trong khi đó, theo Quyết định 20/2013/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, từ ngày 10-6-2013, các giao dịch có giá trị lớn phải báo cáo Ngân hàng Nhà nước là từ 300 triệu đồng và từ 1-12-2023, theo Quyết định 11/2023/QĐ-TTg, mức phải báo cáo là từ 400 triệu đồng. Việt Nam đã có Trung tâm Phòng chống rửa tiền (AML) thuộc Ngân hàng Nhà nước, nhưng thực tế cho thấy các giao dịch đáng ngờ vẫn có thể lọt qua hệ thống giám sát. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc nâng cấp hệ thống giám sát, ứng dụng công nghệ hiện đại để phát hiện các giao dịch bất thường.

Để khắc phục những lỗ hổng này, cần phải xem xét, thực hiện các biện pháp mạnh mẽ hơn trong kiểm soát giao dịch tài chính và quản lý tài sản cá nhân như: siết chặt kiểm soát giao dịch tiền mặt; quản lý chặt thị trường ngoại hối phi chính thức; cải thiện hệ thống phát hiện giao dịch đáng ngờ thông qua ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và phân tích dữ liệu lớn (Big Data); nâng cao trách nhiệm báo cáo của các tổ chức tài chính, công ty bất động sản; xây dựng hệ thống giám sát tài sản điện tử, đối chiếu thu nhập với tài sản thực tế của cán bộ; giám sát chặt các giao dịch tài chính của cán bộ và người thân... Nếu không, nguy cơ xảy ra các vụ tham nhũng, rửa tiền với quy mô lớn có thể tiếp tục gia tăng, gây nguy cơ mất ổn định kinh tế và phá vỡ sự công bằng trong các hoạt động kinh doanh.

HÀ MY