Tăng cường đại biểu chuyên trách - một yêu cầu cấp thiếtBài cuối: Xây dựng nền hành chính gần dân, thực sự vì dân

Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Trưởng Đoàn ĐBQH, Chủ tịch HĐND tỉnh Thanh Hóa LẠI THẾ NGUYÊN: Cần bố trí đủ, đúng các đại biểu chuyên trách

Dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) là dự án luật quan trọng, sửa đổi toàn diện về tổ chức hoạt động của các cấp chính quyền địa phương, có tác động lớn đến tổ chức bộ máy, ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế - xã hội. Dự thảo luật đã sửa đổi các quy định về cơ cấu tổ chức, phân định lại nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương các cấp bảo đảm phù hợp với quy mô, vị thế và yêu cầu phân cấp, phân quyền đối với các đơn vị hành chính mới, phù hợp với yêu cầu quản trị địa phương trong giai đoạn phát triển mới của đất nước.

Có thể thấy, nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương cấp tỉnh và cấp xã đều được phân định lớn hơn, rộng hơn, sâu hơn; đặc biệt đề cao trách nhiệm của UBND, Chủ tịch UBND các cấp, nhất là cấp cơ sở. Do đó, để bảo đảm tính công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình của UBND, cần có cơ chế kiểm soát quyền lực hiệu quả, tránh tình trạng lạm quyền, “né tránh, đùn đẩy” trách nhiệm, không thực hiện đầy đủ chức năng, nhiệm vụ được giao. Yêu cầu cấp thiết đặt ra là phải tăng cường đại biểu HĐND chuyên trách, đặc biệt tại các vị trí chủ chốt để cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương hoạt động ngày càng hiệu quả.

Trong hoạt động của HĐND, vai trò của các Ban HĐND rất quan trọng. Do đó, ban soạn thảo cần rà soát, nghiên cứu, cân nhắc các quy định tại tại các điểm c, d và đ, Khoản 3, Điều 29 về cơ cấu các Ban của HĐND. Quy định như trong dự thảo luật sẽ có thể ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động của các ban HĐND khi đa số thành viên chủ yếu hoạt động không chuyên trách, đặc biệt là ở cấp xã. Trong khi đó, sau sáp nhập đơn vị hành chính, không tổ chức cấp huyện, vai trò, phạm vi giám sát và quyết định các vấn đề quan trọng của HĐND cấp tỉnh và cấp xã càng lớn hơn. Nếu không tăng cường, bố trí đủ và đúng các đại biểu chuyên trách, hoạt động HĐND khó có thể bảo đảm hiệu lực, hiệu quả.

Thực tế hoạt động của HĐND qua nhiều nhiệm kỳ cho thấy, công tác nhân sự lãnh đạo chủ chốt của HĐND là nhân tố quyết định chất lượng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động của HĐND. Vì vậy, tôi đề nghị, ban soạn thảo cần làm rõ hơn cơ cấu và tiêu chuẩn hoạt động chuyên trách của các chức danh trong Thường trực và các Ban của HĐND cấp tỉnh; cần thiết quy định Trưởng Ban HĐND cấp tỉnh phải là đại biểu chuyên trách; hoặc nếu để mở thì nên quy định cứng 2 Phó Trưởng ban HĐND hoạt động chuyên trách mà không phụ thuộc vào Trưởng ban HĐND hoạt động chuyên trách hay không chuyên trách. Đối với cấp xã, cần quy định cứng lãnh đạo ban HĐND cấp xã phải là đại biểu chuyên trách. Cùng với đó, tăng số lượng đại biểu chuyên trách cấp xã. Bởi, sau sáp nhập, cấp xã sẽ là nơi tổ chức thực hiện chính sách và tập trung vào các nhiệm vụ phục vụ người dân, trực tiếp giải quyết nhiều vấn đề của cộng đồng dân cư, cung cấp dịch vụ công cơ bản, thiết yếu cho người dân.

Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Hòa Bình BÙI THỊ MINH: Xây dựng chính quyền thực sự gần dân, vì dân

Ảnh T. Tâm

Tôi hoàn toàn tán thành sự cần thiết sửa đổi Luật Tổ chức chính quyền địa phương cùng những chính sách lớn trong dự thảo Luật. Dự thảo đã phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng, cụ thể hóa yêu cầu và định hướng về thực hiện mô hình địa phương hai cấp, sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện và sắp xếp lại đơn vị hành chính cấp xã. Đây là quyết tâm chính trị nhằm khẩn trương triển khai cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước.

Trong bối cảnh đó, để bảo đảm bộ máy hoạt động hiệu lực, hiệu quả, tôi hoàn toàn đồng tình với quan điểm tăng cường đại biểu HĐND chuyên trách, đặc biệt là ở cấp xã. Đây không chỉ là yêu cầu cấp thiết mà còn là bước đi chiến lược nâng cao chất lượng, năng lực hoạt động của cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương. Khối lượng công việc sẽ gia tăng đáng kể sau sáp nhập cấp tỉnh và không tổ chức cấp huyện, nhất là khi nhiều thẩm quyền được phân cấp sâu hơn cho chính quyền địa phương. Nếu không có đủ đại biểu chuyên trách, HĐND các cấp sẽ khó bảo đảm tốt vai trò giám sát, quyết định các vấn đề quan trọng sâu sắc và thấu đáo.

Khi có đội ngũ đại biểu chuyên trách, hoạt động giám sát đối với UBND và các cơ quan chuyên môn sẽ được thực hiện thường xuyên, sát sao và hiệu quả hơn. Đại biểu chuyên trách có đủ thời gian, kiến thức theo dõi sát việc thực hiện nghị quyết, chất vấn và yêu cầu giải trình từ cơ quan hành pháp, qua đó góp phần xây dựng chính quyền thực sự gần dân, sát dân và vì dân.

Bên cạnh đó, tôi cho rằng cần bổ sung quy định rõ ràng về chế độ, chính sách cho đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách, tạo động lực làm việc hiệu quả. Đồng thời, cần có cơ chế lựa chọn kỹ càng, công bằng nhằm bảo đảm các đại biểu chuyên trách thực sự có năng lực, tâm huyết và gắn bó với địa phương. Việc bồi dưỡng, đào tạo nâng cao năng lực cho đại biểu cũng rất quan trọng để họ đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công việc và chuyển đổi mô hình tổ chức.

Ngoài ra, cần xây dựng và hoàn thiện cơ chế giám sát, đánh giá thường xuyên hoạt động của đại biểu chuyên trách nhằm nâng cao tính minh bạch, trách nhiệm giải trình; đồng thời, tạo điều kiện để cử tri tham gia phản ánh, góp ý về hoạt động của đại biểu. Điều này sẽ góp phần bảo đảm quyền làm chủ của Nhân dân và thúc đẩy sự gần gũi, gắn kết giữa đại biểu với cử tri.

Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Quảng Trị NGUYỄN ĐĂNG QUANG: Nâng cao tính minh bạch, trách nhiệm giải trình

Việc sửa đổi Luật Tổ chức chính quyền địa phương đang đặt ra yêu cầu cấp thiết về tăng cường đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách, nhất là ở cấp xã. Đây là giải pháp có ý nghĩa chiến lược nhằm từng bước nâng cao chất lượng hoạt động của cơ quan dân cử, đáp ứng yêu cầu quản trị trong giai đoạn phát triển mới.

Thực tiễn hoạt động của HĐND các cấp thời gian qua cho thấy, khối lượng công việc được giao ngày càng nhiều, yêu cầu ngày càng cao. Trong khi đó, số lượng đại biểu chuyên trách còn hạn chế. Đặc biệt, ở cấp xã - nơi trực tiếp gắn bó với đời sống Nhân dân, tỷ lệ đại biểu chuyên trách hiện còn thấp. Điều này ảnh hưởng rất lớn đến hiệu quả thực hiện chức năng giám sát và quyết định các vấn đề quan trọng tại cơ sở, cũng như việc phát huy vai trò đại diện của HĐND đối với cử tri.

Tăng cường đại biểu chuyên trách là giải pháp cần thiết nhằm nâng cao tính chuyên nghiệp trong hoạt động của cơ quan dân cử. Với đặc thù công việc đòi hỏi sự nghiên cứu sâu, theo dõi sát và tham gia thường xuyên vào các hoạt động của Thường trực, các Ban HĐND, đại biểu chuyên trách sẽ có điều kiện tốt hơn để thực hiện đầy đủ chức năng, nhiệm vụ được giao. Đồng thời, đây cũng là lực lượng nòng cốt tiếp nhận, phản ánh, giám sát việc thực hiện kiến nghị của cử tri, góp phần nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm giải trình trong hoạt động của chính quyền địa phương.

Từ kinh nghiệm thực tiễn tại HĐND tỉnh Quảng Trị, có thể thấy: nâng cao chất lượng đội ngũ đại biểu, nhất là đại biểu chuyên trách sẽ góp phần thiết thực vào việc tăng cường hiệu lực, hiệu quả hoạt động của HĐND. Đồng thời, đây cũng là cơ sở để phát huy dân chủ ở cơ sở, góp phần xây dựng chính quyền vì dân, phục vụ Nhân dân.

Theo dõi phiên thảo luận về sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp 2013 và dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) tại Kỳ họp thứ Chín, Quốc hội Khóa XV, tôi đánh giá cao sự quan tâm, đồng thuận cao của nhiều ý kiến về việc tăng cường đại biểu chuyên trách để cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương đủ sức đảm đương nhiệm vụ sau sáp nhập và mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Có thể nói, tăng cường đại biểu HĐND chuyên trách là một yêu cầu cấp thiết, cơ sở quan trọng để tiếp tục hoàn thiện tổ chức bộ máy chính quyền địa phương theo hướng không chỉ tinh gọn mà còn hiệu lực, hiệu quả và thực sự gần dân, vì dân. Để việc triển khai đạt hiệu quả, cần lộ trình phù hợp; đồng thời, hoàn thiện cơ chế về biên chế, chính sách đãi ngộ, điều kiện làm việc nhằm bảo đảm tính ổn định và động lực cho đại biểu chuyên trách thực hiện tốt vai trò của mình.

Đào Cảnh - Thanh Tâm - Diệp Anh